Το μεγάλο πολιτικό κατόρθωμα του Ν. Φίλη είναι ότι κατάφερε να καταστήσει ένα θέμα που αφορούσε τα σχολικά βιβλία των Θρησκευτικών σε αντιπαράθεση με την Εκκλησία εφ’ όλης της ύλης. Προφανώς νόμιζε (ίσως ακόμη το νομίζει) ότι είχε απέναντί του ένα κόμμα της αντιπολίτευσης και όχι ένα «θεσμό» με ισχυρά θεμέλια στην κοινωνία και εξίσου ισχυρούς δεσμούς με την πολιτική τάξη. Προφανέστερα, δεν κατάλαβε –αφού μιλάμε για αριστερά και κεντροαριστερά– ότι ο Αλ. Τσίπρας είχε πολύ καλές σχέσεις με τον Αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο και δεν είναι ως πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου (πολιτικός γάμος), ή Κώστας Σημίτης (ταυτότητες), αλλά αντίθετα, μέγας δεξιοτέχνης της «κωλοτούμπας», όπως άλλωστε έχει αποδείξει. Επομένως ήταν αναμενόμενο ότι θα «άδειαζε» τον υπουργό του, προκειμένου να τα βάλει με την Εκκλησία. Και προφανέστατα (ο υπουργός) δεν διαθέτει το πολιτικό κριτήριο για να επιλέγει τις ορθές προτεραιότητες, το ευνοϊκό πεδίο αντιπαράθεσης, τον σωστό χρόνο και τον αποτελεσματικό τρόπο διαχείρισης.
Τούτων λεχθέντων, η αλήθεια είναι ότι τα σημερινά βιβλία των Θρησκευτικών του σχολείου είναι εντελώς ακατάληπτα. Ουσιαστικά δεν έχει σημασία αν προωθούν την κατήχηση, ή αν παρουσιάζουν μια πιο φιλοσοφική άποψη περί θρησκείας. Είναι απλά κακογραμμένα και ασυνάρτητα, δηλαδή εντελώς άχρηστα ασχέτως στόχου και σκοπού και αυτό το διαπιστώνουν με την πρώτη ματιά οι γονείς με σχολιαρόπαιδα. Αρα αυτό κανονικά θα πρέπει να το γνωρίζουν και οι ιεράρχες της χώρας, αφού ούτε την Εκκλησία εξυπηρετούν, όπως αυτοί τη θέλουν από τη δική τους σκοπιά. Στο ερώτημα γιατί έπρεπε να ανοίξει τώρα θέμα με τα βιβλία θρησκευτικών ο υπουργός Παιδείας –άραγε πόσοι μαθητές ενδιαφέρονται;–, όταν είναι τόσο πολλά και μεγάλα τα προβλήματα του τομέα του, η απάντηση προκύπτει από την ιδεοληπτική του προσέγγιση.
Προσπαθώντας να επιβάλει την ιδεολογία της ισοπέδωσης προς τα κάτω στο εκπαιδευτικό σύστημα, θεώρησε καθήκον του να τα βάλει με τους παπάδες για να δικαιώσει τις αριστερές του καταβολές και φυσικά ανάλογα χειρίστηκε το θέμα. Ενδεχομένως στην επιλογή του χρόνου να έπαιξε ρόλο και η επικείμενη έναρξη του συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ, για το οποίο η κυβέρνηση αναζητούσε άλλοθι για να πείσει τον σκληρό πυρήνα των συνέδρων ότι παραμένει… αριστερή.
Πέρα όμως από το πολιτικό αποτέλεσμα για τον ίδιο και την κυβέρνηση, ο Ν. Φίλης πέτυχε να αναδείξει και ένα πρόσωπο της Εκκλησίας που όντως το είχαμε ξεχάσει από τότε που ο κ. Ιερώνυμος έγινε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος. Η τελευταία ομιλία του στην Ιερά Σύνοδο αποτέλεσε δυσάρεστη έκπληξη καθώς υιοθέτησε φρασεολογία και θέσεις ακραίων μητροπολιτών και εμμέσως πλην σαφώς πρόβαλε την άρνηση της Εκκλησίας απέναντι σε κάθε συζήτηση για διαχωρισμό της από το κράτος. Τα επιχειρήματα των ιεραρχών είναι γνωστά, όπως όμως είναι παγκοίνως γνωστό επίσης ότι οι δεσμοί κράτους και Εκκλησίας παραμένουν άρρηκτοι, αν και «η θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού» είναι μόνον η «επικρατούσα» στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Σύνταγμα. Το γεγονός όμως ότι υπάρχει «τμήμα» στο Σύνταγμα που αφορά τις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα εδάφια του άρθρου 3, αποδεικνύει την επίδραση και τον επηρεασμό που ασκεί η Εκκλησία στην κοσμική διοίκηση του κράτους.
Αναμφίβολα, ο διαχωρισμός Εκκλησίας και κράτους δεν είναι εύκολη υπόθεση. Οι συγκεκριμένες σχέσεις αναφέρονται και περιγράφονται με ποικίλους τρόπους στα συντάγματα διαφόρων χωρών της Ευρώπης. Το βέβαιο είναι ότι στις περισσότερες έχει παγιωθεί μία πραγματικότητα που εξασφαλίζει την κοσμικότητα του κράτους, αλλά και την ανεξαρτησία της όποιας Εκκλησίας, ώστε η κάθε πλευρά να μην παρεμβαίνει στα ζητήματα της άλλης. Υφίστανται ασφαλώς αλληλοεπιδράσεις, αλλά τα πράγματα είναι πολύ ξεκάθαρα στην εφαρμογή και την καθημερινότητα. Αυτό πρέπει να είναι και το ζητούμενο για την Ελλάδα. Αλλά με τους χειρισμούς του ο Ν. Φίλης βοήθησε να επικρατήσει η νοοτροπία ιεραρχών που επιμένουν να ζουν σε άλλες εποχές. Αν λοιπόν στις σκέψεις της κυβέρνησης ήταν και είναι να ξεκαθαρίσουν οι σχέσεις Εκκλησίας και κράτους σε νέο Σύνταγμα, τώρα η κατάσταση έχει γίνει πιο δύσκολη. Η στάση της Εκκλησίας έχει σκληρύνει και η κυβέρνηση δεν είναι από εκείνες τις αποφασισμένες να δώσουν μάχη ρισκάροντας την εξουσία τους.
Προτιμά τον κακό βαθμό στα Θρησκευτικά…