Τίποτα δεν έχει αλλάξει και τίποτα δεν είναι όπως παλιά – για τους Ελληνες που ζουν στην Τουρκία. Η οικονομική ανάπτυξη, η πολιτική σταθερότητα και η γεωγραφική εγγύτητα ώθησαν πολλούς τα τελευταία δέκα χρόνια να μεταναστεύσουν στη γείτονα. Τα γεγονότα, όμως, των τελευταίων μηνών –οι πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις και η απόπειρα πραξικοπήματος την 15η Ιουλίου– έχουν κάνει πολλούς να «παγώσουν», ακόμα και να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Βέβαια, η εικόνα διαφοροποιείται σημαντικά μεταξύ Κωνσταντινούπολης και Σμύρνης.
«Στην Πόλη εξακολουθούν να ζουν 1.500 Ρωμιοί, κυρίως ηλικιωμένοι» λένε στην «Κ» κύκλοι της Ομογένειας, «παράλληλα, 1.500 Ελλαδίτες έχουν μετακομίσει τα τελευταία χρόνια εδώ». Οι νέες «αφίξεις» αφορούσαν κυρίως Ελληνες ακαδημαϊκούς, που διδάσκουν σε πανεπιστήμια της Πόλης και φοιτητές όλων των βαθμίδων, επιχειρηματίες που είχαν ιδρύσει κάποια θυγατρική εταιρεία στην Τουρκία ή είχαν μεταφέρει την έδρα της ήδη υπάρχουσας. Η ανθρωπογεωγραφία «μπολιαζόταν» με διανοούμενους, δημοσιογράφους, μουσικούς, φωτογράφους, κινηματογραφιστές, αρχιτέκτονες, ακόμα και… σεφ. «Η Ελλάδα, ως brandname, εξακολουθεί να πουλάει πολύ» σχολιάζει στην «Κ» Ελλαδίτης της Πόλης, «oτιδήποτε ελληνικό σε φαγητό ή μουσική είναι της μόδας και όσοι εξασκούν παρόμοια επαγγέλματα είναι ακόμα περιζήτητοι».
Η πολυσυλλεκτική παρέα, πάντως, αρχίζει να σημειώνει απουσίες. «Η τάση επιστροφής ουσιαστικά ξεκίνησε από διετίας» αναφέρει άλλη πηγή στην «Κ», «κάποιοι είχαν οραματιστεί σημαντικές αλλαγές στην τουρκική κοινωνία – ειδικά μετά το Πάρκο Γκεζί, αλλά διαψεύστηκαν οικτρά». Για άλλους ήταν συγκυριακό, «έκλεισαν τον κύκλο τους, θέλησαν να επιστρέψουν στην πατρίδα, να κάνουν οικογένεια εκεί». Σε κάθε περίπτωση, ο πανικός που επικράτησε στην Πόλη τις ημέρες του πραξικοπήματος δεν στάθηκε καλός σύμβουλος για όσους βρίσκονταν σε δίλημμα.
Οι εβδομαδιαίες συναντήσεις του Hava Baba Community, της πολυσυλλεκτικής παρέας που είχαν δημιουργήσει νέοι Ελλαδίτες, που είχαν «πολιτογραφηθεί» Πολίτες, ήδη από το 2005, έχουν αραιώσει. «Μετά το πραξικόπημα επικράτησε φόβος για εξόδους, επιβλήθηκε άλλωστε και σχετική απαγόρευση, στο μεταξύ άλλοι έφυγαν διακοπές, άλλοι για πάντα, έχουμε λίγο σκορπίσει» σχολιάζει τακτικό μέλος του Hava Baba (ελληνιστί «Αέρα Πατέρα»), «θα ανασυνταχθούμε όμως, προς το παρόν ορίσαμε συναντήσεις τρεις φορές τον μήνα». Η προσπάθεια αναβίωσης του περίφημου Καρναβαλιού «Μπακλαχοράνι» στα Ταταύλα, που από το 2010 γινόταν στους δρόμους της Πόλης, τώρα πραγματοποιείται σε στενό κύκλο. Παραμένουν, όμως, δραστήριοι ο νεοσύστατος εκδοτικός οίκος «Ιστός», όπως και οι δύο ελληνόφωνες εφημερίδες, «Ηχώ» και «Απογευματινή». Στη δεκαετία, πάντως, που πέρασε, κατά την οποία η Κωνσταντινούπολη λειτουργούσε ως πόλος έλξης Ελλαδιτών, υπήρξε συχνά αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ των νέων κατοίκων και των παλιών Ρωμιών. «Το ευχάριστο είναι ότι πλέον αυτό το χάσμα γεφυρώθηκε» επισημαίνει με νόημα παράγοντας της Ομογένειας. Αναμφισβήτητα και οι πολιτικές αναταραχές συνέβαλαν «συσπειρωτικά».
Διαφορετική είναι η εικόνα στη Σμύρνη, όπου η δειλή εγκατάσταση Ελλαδιτών ξεκίνησε μετά το 2010. Σήμερα, η νεοσύστατη ελληνική κοινότητα αριθμεί 250 μέλη και αποτελείται από ακαδημαϊκούς, καθηγητές αγγλικών, φοιτητές, καλλιτέχνες και επιχειρηματίες. «Δεδομένου ότι εδώ δεν έχουμε βιώσει τόσες αλλαγές από την έντονη πολιτική επικαιρότητα του 2016, δεν έχουμε απώλειες» σχολιάζει ένας εκ των Ελλήνων κατοίκων.
Εντελώς διαφορετικά είναι τα δεδομένα στην Ιμβρο, όπου ο πληθυσμός σε πείσμα των καιρών, «αβγατίζει». «Φέτος, οι εγγεγραμμένοι μαθητές στο σχολείο (σε όλες τις βαθμίδες) έφθασαν τους τριάντα» αναφέρει με καμάρι Ιμβρια, που έχει παλιννοστήσει. Στο νησί ζουν πλέον διακόσιοι Ελληνες, άλλοι με ελληνική υπηκοότητα, άλλοι με τουρκική, ορισμένοι και με τις δύο. «Η ανθρωπογεωγραφία ποικίλλει: άλλες είναι οικογένειες με μικρά παιδιά, άλλα ζευγάρια με μεγάλα παιδιά που έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό, αλλά και έχουν έρθει και πολλοί ανύπανδροι». Οπως είναι αναμενόμενο, αυξάνεται και το ενδιαφέρον των Τούρκων να γνωρίσουν την άλλη πλευρά: εξήντα άτομα εγγράφονται κάθε χρόνο στα μαθήματα εκμάθησης ελληνικών. «Η ζωή μας στο νησί κυλάει ήρεμα, δεν έχουμε άγχος ότι θα σκάσει κάποια βόμβα στα πόδια μας» καταλήγει η ίδια κάτοικος, «εμάς η έννοια μας είναι οι διακοπές στο Ιντερνετ, το ηλεκτρικό ρεύμα και το νερό».