Στην αρχή, δεν ήταν παρά μόνο σημάδια στην οθόνη του ραντάρ, 12 μίλια ανοιχτά της Λιβύης. Καθώς οι διασώστες πλησίασαν, βρήκαν παραφορτωμένα φουσκωτά και ξύλινες βάρκες, σε σκηνές που θύμιζαν το δουλεμπόριο άλλων εποχών.
Εκατοντάδες Αφρικανοί μετανάστες συνωστίζονταν σε βάρκες που κατευθύνονταν προς την Ιταλία. Σε μία από τις βάρκες, πάνω από 25 άνθρωποι είχαν πάθει ασφυξία από την πίεση. Σε άλλες, τα καταστρώματα ήταν γεμάτα πτώματα, υποχρεώνοντας τους ζωντανούς να ακροπατούν γύρω τους.
Ο φωτογράφος του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων Αρης Μεσσήνης είπε ότι δεν είχε ξαναδεί ποτέ στη ζωή του κάτι τέτοιο. Ο Μεσσήνης βρισκόταν την Τρίτη στο «Astral», το σκάφος της ισπανικής οργάνωσης Proactiva Open Arms, για να αποτυπώσει τη διάσωση 11.000 ανθρώπων από την ιταλική ακτοφυλακή και τις ανθρωπιστικές οργανώσεις στη Μεσόγειο.
Σε μια μεγάλη ξύλινη βάρκα είχαν στριμωχθεί 1.000 άνθρωποι – περίπου πέντε φορές περισσότεροι απ’ όσοι χωρούσαν. Καθώς περίμεναν με αγωνία να φθάσει η βοήθεια, κάποιοι βουτούσαν στο νερό, αλλά ακόμη και φορώντας σωσίβιο δυσκολεύονταν να φθάσουν στα καράβια της σωτηρίας.
Το πλήρωμα του «Astral» προσπάθησε να τους ηρεμήσει, αλλά ήταν αδύνατο. «Ηταν πανικόβλητοι», είπε ο Μεσσήνης. Στις βάρκες ταξίδευαν και βρέφη, που τα κρατούσαν στον αέρα για να τα σώσουν αλλά και για να δείξουν την απελπισία τους.
Σε μία από τις βάρκες, από τους 150 ανθρώπους οι 29 ήταν νεκροί – 10 άνδρες και 19 γυναίκες. «Οι επιζώντες μάς πληροφόρησαν ότι είχαν πεθάνει από το βράδυ», είπε ο Μεσσήνης.
Παρά το γεγονός ότι οι συνολικές διασχίσεις της Μεσογείου και του Αιγαίου φέτος έχουν μειωθεί σε σχέση με πέρυσι, πάνω από 3.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους προσπαθώντας να περάσουν από τη Λιβύη στην Ιταλία. Το χάος που επικρατεί στη Λιβύη έχει κάνει τη χώρα βασικό κόμβο στην αλυσίδα διακίνησης ανθρώπων, από κυκλώματα που αδιαφορούν για το αν οι πελάτες θα επιβιώσουν ή όχι. Η μεταναστευτική οδός από τη Βόρεια Αφρική προς την Ιταλία παραμένει η πιο θανατηφόρα σε όλο τον πλανήτη.
Η αύξηση των διασχίσεων των τελευταίων ημερών οφείλεται στη βελτίωση του καιρού, ύστερα από μέρες με καταιγίδες και ψηλά κύματα.
Η εκπρόσωπος της Proactiva Open Arms, Λάουρα Λανούθα, είπε ότι τα δύο τρίτα των 1.000 επιβατών της υπερφορτωμένης ξύλινης βάρκας βρίσκονταν στο αμπάρι. «Ηταν ακριβώς σαν τα πλοία των δουλεμπόρων του παρελθόντος», είπε η Λανούθα. Τα μέλη του πληρώματος του «Astral» διέσωσαν τους ζωντανούς και εν συνεχεία έβαλαν τις σορούς των νεκρών σε σακούλες και τις τοποθέτησαν σε σωσίβιες λέμβους.
Ο 39χρονος Μεσσήνης έχει καλύψει τους πολέμους της Λιβύης και της Συρίας, ενώ φωτογραφίζει την προσφυγική κρίση από τότε που ξεκίνησε, πριν από τρία χρόνια. Συχνά βάζει στην άκρη τη μηχανή για να βοηθήσει τους διασώστες. Οπως είπε, αυτό που έζησε την Τρίτη στη Μεσόγειο ήταν διαφορετικό. Η αναλογία με τα καράβια των δουλεμπόρων που κάποτε διέσχιζαν τον Ατλαντικό μεταφέροντας σκλάβους από την Αφρική στην Αμερική «είναι σωστή», είπε. «Μόνο που όλα αυτά γίνονται τώρα, όχι πριν από εκατοντάδες χρόνια».
«Εχω δει τον θάνατο, αλλά ποτέ τέτοιο πράγμα», είπε. «Είναι σοκαριστικό, είναι αυτό που σε κάνει να νιώθεις ότι δεν ζεις σε πολιτισμένο κόσμο».
Ο Γκουτιέρες
Ως ύπατος αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, το 2005-2015, ο Αντόνιο Γκουτιέρες προειδοποιούσε χωρίς διπλωματικές υπεκφυγές τους ηγέτες της Δύσης ότι επίκειται προσφυγικό ρεύμα προς την Ευρώπη, εξαιτίας του πολέμου της Συρίας, και ζητούσε να στηθεί διεθνές σύστημα για την κατανομή των προσφύγων σε πολλές χώρες, επικρίνοντας ιδιαίτερα την αδράνεια των ΗΠΑ στο θέμα της υποδοχής θυμάτων των συγκρούσεων. Το πάθος με το οποίο υπερασπιζόταν την υπόθεση των προσφύγων αναγνωρίστηκε την Πέμπτη από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο του ανέθεσε την ηγεσία του διεθνούς οργανισμού μετά τη λήξη της θητείας του Μπαν Κι Μουν, στις 31 Δεκεμβρίου.