ΜΟΣΧΑ. Σε μία πόλη γεμάτη ουρανοξύστες και πολύβουες οδικές αρτηρίες, η ησυχία στον τόπο κατοικίας αποτελεί σπάνιο προσόν. Για τον λόγο αυτόν, πολλοί εύποροι Ρώσοι επιλέγουν τα τελευταία χρόνια να μετακομίσουν στη Λίμνη του Πατριάρχη, την ήσυχη συνοικία με τα κτίρια σε αρχιτεκτονικό ρυθμό αρ νουβό, στο κέντρο της ρωσικής πρωτεύουσας.
Η συνοικία έχει αρχίσει, όμως, τα τελευταία χρόνια να προσελκύει ολοένα και περισσότερους επισκέπτες, χάρη στη έντονη νυχτερινή της ζωή και τα νεανικά της καταστήματα. Η δημοτικότητα αυτή ενοχλεί, ωστόσο, τους πλούσιους περιοίκους, που υποστηρίζουν ότι η εισροή επισκεπτών καταστρέφει τη συνοικία. Αλλοι, πάλι, ισχυρίζονται ότι οι εύποροι κάτοικοι της Λίμνης του Πατριάρχη είναι αυτοί που αλλοίωσαν τη σοβιετική αισθητική της συνοικίας.
Η ίδια η φύση της σοβιετικής εμπειρίας κάνει το φαινόμενο του αστικού εξευγενισμού (gentrification) να λαμβάνει διαφορετική μορφή από αυτή που έχει στη Δύση.
Πριν από έναν αιώνα, η πόλη εγκατέλειψε βίαια τον εξευγενισμό αυτό, με την αριστοκρατία να εκδιώκεται από τις ιδιοκτησίες της στο κέντρο της Μόσχας από τους μπολσεβίκους. Οι αρ νουβό επαύλεις της Λίμνης του Πατριάρχη έγιναν πρεσβείες, ενώ οι καλαίσθητες πολυκατοικίες εμπόρων με τα ευρύχωρα διαμερίσματά τους μετατράπηκαν σε κοινόχρηστες κατοικίες, με πολλές οικογένειες σε κάθε διαμέρισμα.
Ο 70χρονος αρχιτέκτονας Γεβγένι Ασέ, που έζησε στη Λίμνη από το 1948 σε πολυκατοικία την οποία σχεδίασε ο επίσης αρχιτέκτονας πατέρας του, θυμάται ότι τη δεκαετία του 1950 η συνοικία είχε ήδη χάσει την παλαιά της αίγλη. «Την περιοχή λυμαίνονταν τότε συμμορίες νεαρών. Τη δεκαετία του 1960, κάποιες καινούργιες πολυκατοικίες χτίστηκαν για τη σοβιετική ελίτ και η γειτονιά άρχισε να αποκτά φήμη», λέει ο Ασέ.
«Η περιοχή ήταν πάντα όμορφη, αλλά δεν είχε τη ζωντάνια που βλέπετε σήμερα. Η μητέρα μου θυμάται ότι οι συγκάτοικοί μας στο κοινόχρηστο διαμέρισμα μας ενημέρωναν κάθε φορά που έφθανε ζάχαρη ή άλλα προϊόντα στο τοπικό κατάστημα, έτσι ώστε να μην χρειάζεται να σταθούμε ώρες στην ουρά», λέει η Γιούλια Εϊμπόγκινα, που έζησε στα παιδικά της χρόνια σε τέτοιο διαμέρισμα, μεταξύ 1987 και 1993.
Παρότι λίγοι Μοσχοβίτες έχουν πλέον την οικονομική δυνατότητα να ζουν στη Λίμνη του Πατριάρχη, η συνοικία λειτουργεί σαν μαγνήτης για διάφορες κατηγορίες πληθυσμού. Νεαροί χίπστερ και δημιουργοί εργάζονται στους υπολογιστές τους στα καφέ της γειτονιάς, ενώ εύπορες νοικοκυρές ψωνίζουν στα καταστήματα ρούχων μεγάλων σχεδιαστών μόδας. Τα βράδια της Παρασκευής δεν είναι σπάνιο να δει κανείς πανάκριβα ιταλικά αυτοκίνητα να σταθμεύουν έξω από δημοφιλή μπαρ.
Η πληθώρα νέων εστιατορίων και μπαρ ενοχλεί, όμως, τους μόνιμους κατοίκους, που είδαν την ήσυχη συνοικία τους να μεταμορφώνεται σε κύριο προορισμό ψυχαγωγίας της ρωσικής πρωτεύουσας. Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που διοργάνωσε το περιοδικό ποικίλης ύλης «Αφίσα» προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, καθώς εύποροι κάτοικοι της Λίμνης χαρακτήρισαν τους νεοφερμένους στη συνοικία «ακρίδες» και πληγή για τη «μεγαλοαστική ατμόσφαιρα» της συνοικίας.
«Οι ενστάσεις μου δεν έχουν ταξικό κίνητρο. Οταν μετακόμισα εδώ, πριν από δέκα χρόνια, η περιοχή ήταν ήσυχη και διέθετε μόνο λίγα εστιατόρια. Σήμερα, νεαροί σπάνε μπουκάλια έξω από το παράθυρό μου μέχρι τις έξι το πρωί», λέει η Σοφί Σεβαρνάτζε, παρουσιάστρια τηλεοπτικής εκπομπής και εγγονή του πρώην ΥΠΕΞ της ΕΣΣΔ.
«Στην περιοχή διαπιστώνουμε τη σύγκρουση δύο τάξεων. Οι νέοι χίπστερ με την ενέργειά τους και οι πλούσιοι, που δαπάνησαν μεγάλα ποσά για να ζουν σε ήσυχη συνοικία. Οι αγοραστές αυτοί, όμως, δεν αντιλήφθηκαν το παράδοξο: ότι θέλουν ησυχία, ζώντας στο κέντρο της πόλης», λέει ο Ασέ.