Ηδη από τα πρώτα επεισόδια της τηλεοπτικής σειράς «Βερσαλλίες», ο νεαρός Λουδοβίκος 14ος φαίνεται να έχει μιαν εμμονή με τους καθρέφτες. Δεν μένει ικανοποιημένος εύκολα με όσους του παρέχουν και ζητάει να του φέρουν άλλους, καλύτερους. Και πράγματι, στο τέταρτο επεισόδιο, μπροστά στον –ομολογουμένως– πλέον κρυστάλλινο από τους καθρέφτες που έχει χρησιμοποιήσει, παίρνει πόζες και στάσεις που θυμίζουν μοντέλο που στήνεται στον ζωγράφο του.
Δεν είναι μονάχα ο κλασικός, συνηθισμένος ναρκισσισμός· είναι η ενδόμυχη άρνηση ενός γεννημένου μονάρχη να δεχθεί τον κόσμο γύρω του μέσα στη στενότητά του και την ίδια στιγμή να δει όσο πιο καθαρά γίνεται τον εαυτό του. Η ιστορική συνέχεια είναι γνωστή εξάλλου: η περίφημη Αίθουσα με τους Καθρέφτες στις Βερσαλλίες είναι δικό του δημιούργημα – όπως και γενικά οι Βερσαλλίες, όπως τις γνωρίζουμε, αποτελούν ατόφιο δικό του δημιούργημα. Στην εισαγωγική σκηνή του πρώτου επεισοδίου μάλιστα, ο νεαρός Λουί βλέπει ένα όνειρο: ερωτοτροπεί και χορεύει σε αυτή ακριβώς την αίθουσα με ένα αιθέριο ξανθό κορίτσι και όταν ξυπνάει το μυαλό του αρχίζει να παίρνει επικίνδυνες στροφές ως προς το τι θέλει να κάνει με τις Βερσαλλίες.
Η Ιστορία θέλει τη συγκεκριμένη τοποθεσία κυνηγετικό θέρετρο του πατέρα του, Λουδοβίκου 13ου, όμως ο δελφίνος και κατοπινός βασιλιάς της Γαλλίας έχει άλλα σχέδια. Η σειρά, τριπλή, διεθνής υπερπαραγωγή (Βρετανία, Γαλλία, Καναδάς), με το BBC και το γαλλικό Canal+ να κυριαρχούν, αποτυπώνει αυτήν ακριβώς τη διαδρομή της μετατροπής των Βερσαλλιών από απλό μοναρχικό θέρετρο σε παλάτι-θρύλος, το μεγαλύτερο και πιο πολυτελές που γνώρισε ποτέ η ευρωπαϊκή ήπειρος.
Μονομανία του ίδιου του Λουδοβίκου του 14ου, η επέκταση και δραματική μεταμόρφωση των Βερσαλλιών, ο συμβολισμός και η σημειολογία που θα αποκτήσουν, βρίσκεται στο επίκεντρο της σειράς, καθώς δεν πρόκειται στεγνά για ένα αρχιτεκτονικό κατόρθωμα, αποθέωση του μπαρόκ: μαζί με τις Βερσαλλίες θα μεταμορφωθεί και ο ίδιος ο Γάλλος βασιλιάς σε σύμβολο της απόλυτης μοναρχίας (έως τα ταραγμένα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης) μα και η Ευρώπη σε μεγάλο βαθμό, καθώς η βασιλεία του Λουδοβίκου 14ου θα σφραγιστεί από σειρά ευρωπαϊκών πολέμων που ο ίδιος θα εξαπολύσει και προκαλέσει.
Στη σειρά, οι Βερσαλλίες έχουν μία ακόμη σημαντική προέκταση: είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Λουδοβίκος οργανώνει μια απόλυτα κεντρική εξουσία (στο τρίτο επεισόδιο αναφωνεί το περίφημο «Το κράτος είμαι εγώ!»), καταργεί τον φεουδαλισμό στη Γαλλία και ελέγχει την επικίνδυνα εχθρική προς εκείνον γαλλική αριστοκρατία σε συγκεκριμένο χώρο που μοιάζει με παράδεισο, όμως από κάτω σοβούν η ανθρώπινη ματαιοδοξία, τα σκοτεινά ένστικτα, η λαγνεία για εξουσία – η λαγνεία γενικώς.
Οι «Βερσαλλίες» (ο πρώτος κύκλος της σειράς δέκα επεισοδίων προβλήθηκε αρχικά στη Γαλλία, έπεται όμως και συνέχεια) θα μπορούσε να είναι μία ακόμη στερεοτυπική, ψευδο-ακαδημαϊκή ιστορική τηλεοπτική σειρά. Ισως πριν από λίγα χρόνια να ήταν ακριβώς αυτό· μετά όμως τις εξελίξεις στο διεθνές τηλεοπτικό τοπίο, κυρίως μετά τη συσσώρευση ταλέντων από τον κινηματογραφικό και λογοτεχνικό χώρο, και την απελευθέρωση από τα στεροτυπικά τηλεοπτικά σχήματα των προηγούμενων δεκαετιών, οι «Βερσαλλίες» έχουν έναν ιδιαίτερο, επιθετικό θα λέγαμε, χαρακτήρα ως προς τη ρεαλιστική αποτύπωση, την αφήγηση και την ατμόσφαιρά τους.
Αντιδράσεις για τις τολμηρές σκηνές
Τέσσερις σκηνοθέτες εναλλάσσονται στο «τιμόνι», τέσσερις σεναριογράφοι, δύο από τους οποίους (οι Simon Mirren και David Wolstencroft) είναι οι εμπνευστές της. Η σειρά προβλήθηκε αρχικά στη Γαλλία στα τέλη του 2015 και μέσα στο 2016 ακολούθησε η προβολή της στη Μεγάλη Βρετανία. Πολύ γρήγορα υπήρξαν αντιδράσεις: οι (άφθονες) ερωτικές σκηνές θεωρήθηκαν υπέρμετρα τολμηρές από τους Βρετανούς. Λέγεται πως ίσως να είναι και οι πιο τολμηρές που προβλήθηκαν ποτέ από τη βρετανική τηλεόραση (αμφιβάλλουμε: οι σινεφίλ προβολές του Channel Four έχουν κατά καιρούς ξεπεράσει τα όρια – βέβαια, εδώ μιλάμε για το BBC).
Η αλήθεια είναι πως δεν είναι τόσο τολμηρές, σίγουρα όμως είναι πολύ συχνές και δεν περιορίζονται σε ετεροφυλοφιλικά σχήματα. Λογικό· είναι γνωστό πως οι Βερσαλλίες ήταν έως και την κατάρρευσή τους, λίγο μετά το 1789, ένα υπερπολυτελές, απέραντο κέντρο οργίων. Μιλάμε για 70.000 τετραγωνικά μέτρα, 700 κρεβατοκάμαρες – και περίπου 500 καθρέφτες…
Τόσο ο βασιλιάς όσο και οι περίπου 5.000 ευγενείς που ζούσαν εκεί στην πραγματικότητα δεν είχαν και πολλές υποχρεώσεις. Ειδικά ο Λουδοβίκος 14ος, μολονότι ήταν απασχολημένος με κρατικές υποθέσεις, κρατούσε πάντοτε τις απογευματινές και βραδινές ώρες για την ψυχαγωγία του (εκτός από λάτρης των σαρκικών απολαύσεων, ήταν και δεινός χορευτής του μπαλέτου).
Οι «Βερσαλλίες» δεν είναι μόνον τολμηρές ως προς το γυμνό. Είναι πληθωρικές και στις σκηνές βίας. Αλλά όλα αυτά τα έχουμε ξαναδεί, από το κλασικό πια «The Wire» έως το κοσμαγάπητο «Game of Thrones», τόσο το γυμνό όσο και η βία αφθονούν.
Λογικό και πάλι· η εποχή του Λουδοβίκου 14ου (βασίλευσε από το 1643 έως το 1715 – περισσότερο από κάθε άλλον Ευρωπαίο μονάρχη) ήταν γεμάτη ίντριγκες, δολοπλοκίες, απόπειρες δολοφονιών, εκδικητικότητα και, γενικώς, καθαρή, ατόφια βία.
Η σειρά αναλαμβάνει να υπηρετήσει τον αναπόφευκτο ωμό ρεαλισμό που επιτάσσουν οι καταστάσεις, την ίδια στιγμή όμως δεν λείπουν οι απόπειρες ονειρικών σεκάνς: τα ίδια τα όνειρα του βασιλιά, ορισμένες από τις ερωτικές σκηνές, το όραμά του γι’ αυτό που πρόκειται να δημιουργήσει, αποτελούν αφορμές για παράθυρα μακριά από τον βρωμερό, σωματικό ρεαλισμό μιας σκληρής εποχής.
Ενα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο της σειράς είναι η μουσική. Στην εποχή του Λουλί και του Μαρέ, ο ατμοσφαιρικός μπαρόκ ήχος συνδυάζεται αρμονικά με μια διακριτική υπόκρουση ηλεκτρονικού ήχου (το τραγούδι των τίτλων, εξάλλου, είναι το γνωστό «Outro» των Μ83), η οποία τονίζει όμορφα τόσο τη σκοτεινιά της εποχής όσο και τις νοερές, ονειρικές αποδράσεις του περίφημου βασιλιά Ηλιου…