Η τάση προς κατανάλωση των Ελλήνων συνεχίζει να βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα όπως διαπιστώνει μελέτη της GfK Consumer Climate Europe (Καταναλωτικό Κλίμα στην Ευρώπη) για το τρίτο τρίμηνο του 2016.
Συγκεκριμένα, ο σχετικός δείκτης αυξήθηκε κατά 2,2 μονάδες σε σχέση με τον Ιούνιο, φτάνοντας στις -42,8 μονάδες το Σεπτέμβρη. Ωστόσο, υποχώρησε στη χαμηλότερή του τιμή από τον Αύγουστο του 2012, φτάνοντας στις -49,1 μονάδες τον Ιούλιο. Εξαιτίας της δύσκολης οικονομικής κατάστασης και των υψηλών επιπέδων ανεργίας, πολλοί Έλληνες συνεχίζουν να δυσκολεύονται να καλύψουν ακόμα και τις πιο απλές καθημερινές τους ανάγκες.
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα οι Ελληνες δεν φαίνεται να μπορούν να ξεφύγουν από τα επακόλουθα της οικονομικής κρίσης και της μαζικής έλευσης των προσφύγων. Στο τρίτο τρίμηνο, οι οικονομικές προσδοκίες μπορεί να αυξήθηκαν κατά 7,7 μονάδες σε σχέση με τον Ιούνιο, όντας όμως στις -37,1 μονάδες, ο δείκτης εξακολουθεί να βρίσκεται πολύ πιο κάτω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο των 0 μονάδων. Οι Έλληνες επομένως, δεν αναμένουν κάποια οικονομική άνθηση, σύμφωνα με την GFK.
Παρόμοια είναι και η εικόνα που αφορά στις εισοδηματικές προσδοκίες: Ο σχετικός δείκτης αυξήθηκε κατά 6,9 μονάδες κατά τους τελευταίους 3 μήνες. Ωστόσο, όντας στις -37,5 μονάδες, ο δείκτης συνεχίζει να παραμένει σε αρνητικό έδαφος. Οι καταναλωτές δεν πιστεύουν επομένως ότι τα ποσοστά ανεργίας θα πέσουν ή ότι οι μισθοί και τα ημερομίσθια θα αυξηθούν προς το παρόν.
Θετικά αναπτύσσεται η Ευρώπη
Σύμφωνα με την GFK, στην αρχή του τρίτου τριμήνου, το ζήτημα που απασχόλησε περισσότερο την κοινή γνώμη σε διακρατικό επίπεδο ήταν η απόφαση των Βρετανών να φύγουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα θέματα που κυριάρχησαν στις συζητήσεις στα μέσα των ευρωπαϊκών χωρών αφορούσαν συγκεκριμένες χώρες. Οι οικονομικές και εισοδηματικές προσδοκίες αλλά και η πρόθεση πραγματοποίησης αγορών συνεχίζουν να ποικίλλουν από χώρα σε χώρα κατά μήκος της Ευρώπης. Σε γενικές γραμμές, το καταναλωτικό κλίμα για την Ευρώπη των 28 έπεσε από τις 13,1 μονάδες στις 12,3 μονάδες μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου 2016.
Η αρχή του τρίτου τριμήνου σημαδεύτηκε από την απόφαση των Βρετανών να φύγουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και, κυρίως, στο Ηνωμένο Βασίλειο, η διάθεση των καταναλωτών και, πάνω από όλα, οι οικονομικές προσδοκίες μειώθηκαν σε κάποιες περιπτώσεις, δραματικά. Το καταναλωτικό κλίμα για την Ευρώπη των 28 μειώθηκε από τις 13,1 μονάδες τον Ιούνιο στις 10,0 μονάδες τον Ιούλιο. Κατά το Σεπτέμβριο, ο δείκτης είχε ανακάμψει στις 12,3 μονάδες.
Παρόλα αυτά, ήδη τον Αύγουστο, οι συζητήσεις γύρω από το Brexit, στην Ευρώπη, άρχισαν να θεωρούνται δευτερεύον θέμα. Κυριάρχησαν άλλα θέματα που αφορούσαν συγκεκριμένες χώρες. Οι συνέπειες που θα έχει το Brexit στη ψυχολογία των Ευρωπαίων καταναλωτών θα γίνουν φανερές αφού ξεκινήσουν οι πραγματικές διαπραγματεύσεις για την επικείμενη έξοδο της Βρετανίας.
Από οικονομικής άποψης, η Ευρώπη αναπτύσσεται θετικά. Όλες οι χώρες σχεδόν παρουσιάζουν οικονομική ανάπτυξη και μερικές μάλιστα σημειώνουν πολύ εντυπωσιακούς ρυθμούς. Αυτό φαίνεται επίσης και από τα στοιχεία ανεργίας. Στις περισσότερες χώρες τα ποσοστά απασχόλησης αυξήθηκαν ενώ τα ποσοστά ανεργίας μειώθηκαν. Ωστόσο, οι θετικές αυτές πτυχές δεν συνέβαλλαν στην αναπτέρωση των οικονομικών και εισοδηματικών προσδοκιών των καταναλωτών.
Η πρόθεση των καταναλωτών για πραγματοποίηση αγορών δεν φαίνεται να συνάδει πάντα με την οικονομική ανάπτυξη κάθε χώρας. Τα θέματα που κυριάρχησαν στα πρωτοσέλιδα των κρατών μελών της Ε.Ε. αφορούσαν συγκεκριμένες χώρες, γενικούς ψυχολογικούς παράγοντες αλλά και θεμελιώδεις αβεβαιότητες όπως ο συνεχιζόμενος πόλεμος στη Συρία, οι τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γαλλία και τη Γερμανία, η άνοδος των ακροδεξιών λαϊκιστικών κομμάτων στις εκλογές και στις δημοσκοπήσεις και οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ.