Χρειάζεται κάθε φορά μια φαινομενικά ασήμαντη αφορμή: μια διατύπωση με την οποία διαφωνούν, ένας τίτλος που δεν είναι της αρεσκείας τους, κάποια πρωτοβουλία που δεν εγκρίνουν. Και οι αυτόκλητοι εισαγγελείς της αθηναϊκής «ιδιαιτερότητας» ξεσπαθώνουν εναντίον δημοσιογράφων, εφημερίδων, ειρωνεύονται, λοιδορούν.
Αν δεν είναι το αιώνιο θέμα των Εξαρχείων, θα είναι η ακόμα μία ελληνική συμμετοχή στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής που αποθεώνει το αθηναϊκό χάος πουλώντας το σε ένα συχνά ανυποψίαστο διεθνές ακροατήριο ως χαριτωμένη παραφωνία στην υπναλέα τάξη των άλλων ευρωπαϊκών πόλεων. Μην ξεχνάμε ότι όλες αυτές οι θεωρητικές κατασκευές δεν βρίσκουν έδαφος μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, καθώς συχνά πρόκειται για συγκοινωνούντα δοχεία από την ίδια ιδεολογικοπολιτική δεξαμενή με κοινό παρονομαστή τον βερμπαλισμό και την απουσία πρακτικού πνεύματος. Αλλά ακόμα κι αν δεν είναι ακόμα μία άσκηση εξωτικού απομονωτισμού στην Μπιενάλε της Βενετίας, θα είναι το Μεταξουργείο και ο Κεραμεικός, ένα ή δύο στενά πιο πάνω από την πλατεία Αυδή που συγκεντρώνει το απαύγασμα της αθηναϊκής δημιουργικότητας, δηλαδή μπαρ, καφέ, εστιατόρια και ταβέρνες. Οχι πριν από πολλά χρόνια, η γειτονική οδός Iάσονος ήταν περίπου απροσπέλαστη εξαιτίας του πλήθους των εξαθλιωμένων εξαρτημένων ατόμων που χτυπούσαν τις ενέσεις τους μέρα μεσημέρι. Κάτοικοι της περιοχής ισχυρίζονται ότι η κατάσταση έχει βελτιωθεί, «αν και υπάρχουν ακόμα δρόμοι που μια γυναίκα καλύτερα να μη διασχίσει μόνη της όταν πέσει το σκοτάδι».
Σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις (αν όχι σε όλες) «υπάρχουν δρόμοι που μια γυναίκα καλύτερα να μη διασχίσει μόνη της όταν πέσει το σκοτάδι». Επομένως, το πρόβλημα στην περίπτωση της Αθήνας δεν είναι τόσο οι επιμέρους νησίδες ανομίας ή παραβατικότητας όσο η πεισματική άρνησή μας να αναγνωρίσουμε την ιδιαίτερη παθολογία της πόλης που μας έχει φτάσει στο σημερινό σημείο.
Πίσω από αφορισμούς («όλες οι πόλεις έχουν προβλήματα»), καλλιεργείται συστηματικά τα τελευταία χρόνια η πεποίθηση ότι η Αθήνα είναι μια «ιδιαίτερη περίπτωση» για την οποία όχι μόνο δεν έχουμε λόγους να αισθανόμαστε άσχημα αλλά με την κατάλληλη διαχείριση μπορούμε να την «πουλάμε» προς τα έξω ως μια εκκεντρική μητρόπολη οργανωμένης αταξίας και «ελευθερίας».
Η Αθήνα είναι όντως «ιδιαίτερη» περίπτωση και με κοινωνικούς και με πολεοδομικούς όρους, κι αυτή η ιδιαιτερότητα έχει και θετικά και αρνητικά χαρακτηριστικά. Στα θετικά δεν περιλαμβάνεται σίγουρα η ερημοποίηση ενός σημαντικού, πλέον, τμήματος του κέντρου, η «προβληματική» πρόσβαση στο πρώτο μουσείο της χώρας (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο), η χρήση ναρκωτικών σε κοινή θέα στο σημαντικότερο νεοκλασικό σύνολο της πόλης (Αθηναϊκή Τριλογία), η διάχυτη αίσθηση βρωμιάς σε δημόσιους χώρους και κτίρια (γκράφιτι). Ναι, όλα αυτά κάνουν την Αθήνα μοναδική, αλλά δεν είναι και για να πάρουμε τους δρόμους με τις σημαίες…