Τον Μάιο του 2013, η μεγαλύτερη εταιρεία κινητής τηλεφωνίας της Τουρκίας, η Ojer Telekom, εξασφάλισε κοινοπρακτικό δάνειο 4,75 δισ. δολαρίων από ομάδα 29 τραπεζών, μεταξύ των οποίων οι τουρκικές Akbank και Garanti Bank, η γαλλική BNP Paribas, η γερμανική Deutsche Bank και οι αμερικανικές JP Morgan και Citigroup. Το δάνειο υπερκαλύφθηκε τότε, καθώς οι τράπεζες ήταν πρόθυμες να δανείσουν περισσότερα από όσα χορήγησαν στην εταιρεία. Τριάμισι χρόνια αργότερα, όμως, θα θεωρούν ευτύχημα ότι χορήγησαν στην τουρκική εταιρεία λιγότερα από όσα σκόπευαν. Την περασμένη εβδομάδα η Ojer Telekom δήλωσε αδυναμία να καταβάλει τη δόση των 290 εκατ. δολαρίων όπως όφειλε. Και ο λόγος δεν ήταν άλλος από την υποτίμηση 40% που έχει υποστεί η τουρκική λίρα το χρονικό διάστημα μετά την έκδοση του δανείου.
Η ελεύθερη πτώση της τουρκικής λίρας οδήγησε σε ανάλογη πτώση την αξία των μερισμάτων που λαμβάνει η Ojer από τη μητρική της εταιρεία, την Turk Telekom AS, στα οποία βασιζόταν για την αποπληρωμή των χρεών της. Πρόκειται για την πρώτη εκδήλωση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι μεγαλύτερες τράπεζες της Τουρκίας έπειτα από μία δεκαετία ιλιγγιώδους πιστωτικής επέκτασης, αποτέλεσμα της οποίας είναι να βρίσκονται τώρα εκτεθειμένες και ευάλωτες στην πτώση του τουρκικού νομίσματος και ταυτοχρόνως πολύ πιο εξαρτημένες από το ξένο κεφάλαιο. Εν τω μεταξύ, αυτά τα προβλήματα οξύνονται περαιτέρω λόγω των δεινών της τουρκικής οικονομίας, καθώς δεν υπάρχουν ενδείξεις επιστροφής της στις καλές εποχές, όταν αναπτυσσόταν με ρυθμούς ανάλογους με της Κίνας.
«Αποτελεί σήμα κινδύνου για άλλες επιχειρήσεις», σχολιάζει ο Ινάν Ντεμίρ, οικονομολόγος της Nomura Plc του Λονδίνου, με ειδικότητα στις αναδυόμενες αγορές. Ο ίδιος προεξοφλεί πως «ακόμη κι αν κατορθώσουν να αποπληρώσουν τα χρέη τους, οι επιχειρήσεις θα αναγκασθούν να καταφύγουν σε άλλα μέτρα μείωσης του κόστους, όπως απολύσεις και αναβολή των επενδύσεων». Οπως επισημαίνει ο κ. Ντεμίρ, όλα αυτά θα πλήξουν καίρια την εγχώρια ζήτηση, στην οποία βασίζεται η τουρκική ηγεσία για ανάπτυξη 3,2% στο σύνολο του έτους από το 4,5% στο οποίο έφτασε πέρυσι. Δεν φαίνεται, πάντως, να μπορεί να βασισθεί στον δανεισμό αυτή η ανάπτυξη, καθώς η αύξηση των δανείων φέτος είναι μόλις 5% έπειτα από μια μεγάλη περίοδο, στη διάρκεια της οποίας καταγραφόταν πιστωτική επέκταση γύρω στο 30%.
Επίσης, η υποχώρηση της τουρκικής λίρας ενδέχεται να μην έχει λήξει. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων που συμμετείχαν στην τελευταία δημοσκόπηση της κεντρικής τράπεζας, το νόμισμα της Τουρκίας θα υποχωρήσει ακόμη κατά 5% τους επόμενους 12 μήνες, οπότε το δολάριο θα αγοράζει 3,25 τουρκικές λίρες. Στη διάρκεια του έτους έχει υποχωρήσει κατά 5,2%, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη υποτίμηση μεταξύ των νομισμάτων των αναδυόμενων αγορών μετά την πτώση των πέσος του Μεξικού και της Αργεντινής. Οι προσπάθειες, άλλωστε, της κυβέρνησης Ερντογάν να αναθερμάνει την ανάπτυξη, μειώνοντας τα επιτόκια, μάλλον θα καταστήσουν τη λίρα λιγότερο ελκυστική στους επενδυτές, οδηγώντας πιθανότατα σε περαιτέρω υποχώρησή της. Αναμένεται ότι η Τράπεζα της Τουρκίας θα μειώσει σήμερα τα επιτόκια της λίρας κατά 25 μ.β., δίνοντας συνέχεια σε μια πορεία χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής που εγκαινίασε τον Μάρτιο.
«Αν η λίρα υποτιμηθεί περαιτέρω και η οικονομία επιβραδυνθεί περισσότερο από όσο έχουμε εκτιμήσει, θα προκαλέσει νέες στάσεις πληρωμών από επιχειρήσεις», εκτιμά ο Οζγκούρ Αλτούγκ, οικονομολόγος της BGC Partners στην Κωνσταντινούπολη. Οπως επισημαίνει, είναι πιθανόν να συνεχιστεί η πτωτική πορεία της τουρκικής λίρας, όπως συμβαίνει εδώ και τέσσερα χρόνια, αλλά «αν επιβραδυνθεί περαιτέρω η οικονομία, θα μειωθούν τα έσοδα και η κατάσταση θα γίνει πιο περίπλοκη». Αυτό ακριβώς συνέβη στην περίπτωση της Ojer Telekom. Οι οικονομολόγοι προβλέπουν αύξηση των εσόδων της κατά 7,9% στα 15,7 δισ. τουρκικές λίρες για το τρέχον έτος, αλλά σε όρους δολαρίου τα έσοδά της θα έχουν μειωθεί κατά 5,6% σε σύγκριση με εκείνα του περασμένου έτους, ακόμη κι αν το νόμισμα της Τουρκίας παραμείνει στα υφιστάμενα επίπεδα.