Η σημαία του Λιβάνου έχει μια ιδιαιτερότητα που συνδέει τη χώρα άρρηκτα με την αρχαία της παράδοση. Ισως και με το μέλλον της. Στο κέντρο της σημαίας, ανάμεσα σε δύο κόκκινες παράλληλες λωρίδες, εικονίζεται ένας πράσινος κέδρος. Οι κέδροι του Λιβάνου θεωρούνται δέντρα ιερά, όχι μόνο γιατί αναφέρονται πάνω από 20 φορές στη Βίβλο, αλλά και επειδή συνετέλεσαν τα μέγιστα στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Τα δάση από κέδρους του Λιβάνου, που έφθαναν τα 40 μ. σε ύψος με διάμετρο κορμού περίπου 2,5 μ., προμήθευαν με ξυλεία την αρχαία Αίγυπτο, το Ισραήλ και τα βασίλεια της Βαβυλωνίας και λέγεται μάλιστα ότι ο ναός του Σολομώντα κατασκευάστηκε από αυτό το ιδιαίτερα ανθεκτικό ξύλο.
Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι το εμπόριο της ξυλείας ξεκινούσε από την παραθαλάσσια αρχαία πόλη Βύβλο, την αρχαιότερη πόλη που εκτιμάται ότι κατοικούνταν αδιαλείπτως μέσα στους αιώνες και σήμερα είναι μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Ωστόσο, όπως επισημαίνει στην «Κ» η Λιβανέζα αρχαιολόγος Μαρτίν Φράνσις Αλους, μέχρι πρόσφατα δεν είχαν εντοπιστεί ίχνη λιμενικών εγκαταστάσεων της εποχής του Χαλκού στην αρχαία πόλη της Βύβλου.
«Επειτα από 17 χρόνια έρευνας πεδίου, που ξεκίνησαν στη Βύβλο τη δεκαετία του 1960 από την Honor Frost, μια πρωτοπόρο στον τομέα της ενάλιας αρχαιολογίας στο Λίβανο, μια λεκάνη του αρχαίου λιμανιού έχει τελικά εντοπιστεί στους νότιους πρόποδες του λόφου που φιλοξενεί την αρχαία πόλη της Βύβλου», τονίζει η κ. Αλους. H ενάλια αρχαιολόγος και ο καθηγητής Αιγυπτιολογίας του College de France Νικολά Γκριμά, επιστημονικοί υπεύθυνοι του προγράμματος «Η Βύβλος και η θάλασσα», μαζί με τις χερσαίες έρευνες στράφηκαν προς τη θάλασσα για τον εντοπισμό του αρχαίου λιμανιού και ζήτησαν τη συνδρομή ενός ελληνικού πανεπιστήμιου.
Τα μυστικά του βυθού
«Από την αυγή μέχρι τη δύση του ηλίου είμαστε μέσα στη θάλασσα. Σχεδιάζουμε τις πορείες που θα ακολουθήσει το σκάφος, ώστε να σχηματίσουμε έναν πυκνό κάνναβο διαδρομών για να συλλέξουμε όσο το δυνατόν περισσότερα δεδομένα», λέει στην «Κ» ο διευθυντής του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών Γιώργος Παπαθεοδώρου. Δεν έχει πολλές ημέρες που επέστρεψε από την τελευταία αποστολή της ομάδας του εργαστηρίου από τον Λίβανο και όλο τον χειμώνα θα επεξεργάζονται τα δεδομένα που συνέλεξαν με τα όργανα του σκάφους για να φτιάξουν τους χάρτες του αρχαίου λιμανιού. Το εργαστήριο του πανεπιστήμιου έχει πορεία τριών δεκαετιών στον τομέα της Θαλάσσιας Γεωλογίας και Ωκεανογραφίας και έγινε διεθνώς γνωστό από τις έρευνες που εκπόνησε στη θαλάσσια περιοχή της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου και γενικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η αποστολή του στον Λίβανο είναι η αποτύπωση της παράκτιας παλαιογεωγραφίας την εποχή ακμής της αρχαίας Βύβλου.
«Είμαστε πολύ κοντά στο να εντοπίσουμε πού βρισκόταν το αρχαίο λιμάνι της Βύβλου. Σχεδόν το οριοθετούμε, αλλά δεν μπορούμε ακόμη να πούμε την ακριβή του έκταση και θέση», σημειώνει ο κ. Παπαθεοδώρου.
Με τα επιστημονικά όργανα του εργαστηρίου, η μικρή και ευέλικτη ομάδα με επικεφαλής τον κ. Παπαθεοδώρου και την αναπληρώτρια καθηγήτρια Μαρία Γεραγά και τους ερευνητές Νίκο Γεωργίου, Δημήτρη Χριστοδούλου, Ξενοφώντα Δήμα, Μαργαρίτα Ιατρού και Δέσποινα Ζούρα μπορεί να «φωτογραφίσει» τον πυθμένα σαν να μην υπήρχε νερό και να διεισδύσει κάτω από την επιφάνεια για να εντοπίσει καταβυθισμένους σχηματισμούς που τώρα είναι καλυμμένοι από άμμο, από γεωλογικούς σχηματισμούς ή την ανθρώπινη παρέμβαση. Συνδυάζοντας την παραδοσιακή αρχαιολογία με τις θετικές επιστήμες, οι ενάλιοι γεωαρχαιολόγοι θα μπορέσουν να «δουν» το λιμάνι της Βύβλου που άκμασε πριν από 6.000 χρόνια.
Δοκιμαστικές ανασκαφές
«Πρόκειται για ένα λιμάνι που έχει “μπαζωθεί” από φερτές ύλες. Ενα τμήμα του είναι κάτω από ξηρά και ένα άλλο κάτω από τη θάλασσα. Μετά τον προσδιορισμό της θέσης του, θα αρχίσουν δοκιμαστικές ανασκαφές για την ανάδειξη του λιμανιού. Εκτιμούμε ότι είναι θαμμένο μερικά μέτρα βάθος κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας», σημειώνει ο κ. Παπαθεοδώρου. Η επόμενη αποστολή του προγράμματος, που χρηματοδοτείται από το Ιδρυμα Honor Frost, είναι προγραμματισμένη για την άνοιξη του 2017 και ίσως τότε έρθουν στο φως τα επιστημονικά ευρήματα που θα χωροθετήσουν το αρχαίο λιμάνι, από το οποίο περνούσαν οι πολύτιμοι κορμοί των δέντρων του Λιβάνου, οι Κέδροι του Θεού.