Αν αναζητεί κανείς έναν τρόπο για να αντιληφθεί πόσο ευρέως αναγνωρίζονται τα μειονεκτήματα του οικοδομήματος της Ευρωζώνης, τότε θα πρέπει να δει απλώς και μόνον το σχέδιο των Βρυξελλών για μια γνήσια οικονομική και νομισματική ένωση. Η συμφωνία για την ανάγκη να βρεθεί λύση συνυπάρχει με τη θεμελιώδη διαφωνία για τις αιτίες του προβλήματος. Μια άποψη έχει να κάνει με το ότι «oι ατέλειες στον σχεδιασμό» οδήγησαν σε ανισορροπίες. Μια άλλη, με το ότι «λάθη πολιτικής» παρεμπόδισαν την ενοποίηση. Εντούτοις, αμφότερες οι προσεγγίσεις βασίζονται σε «ασυμμετρίες». Μια λύση είναι το ευέλικτο ευρώ, όπως προτάθηκε από τον Γιόζεφ Στίγκλιτς, δηλαδή ένα διττό σύστημα με ένα βόρειο-σκληρό ευρώ και ένα νότιο-μαλακό. Αυτό σημαίνει ότι το νότιο ευρώ δεν θα ανήκει στον «σκληρό πυρήνα» ή θα ανήκει «λιγότερο στον πυρήνα». Στο παρόν κείμενο χρησιμοποιούμε ως βάση την εργασία των Μπαγιούμι και Αϊχενγκριν, του 1993, στην οποία κατάρτισαν το μοντέλο πυρήνας – περιφέρεια, επ’ ευκαιρία της τότε οικονομικής και νομισματικής ενοποίησης. Χρησιμοποιώντας δεδομένα της περιόδου πριν από τη συγκρότηση της Ευρωζώνης, για να εκτιμηθεί ο βαθμός συγχρονισμού του επιχειρηματικού κύκλου, οι συντάκτες με πειστικό τρόπο ισχυρίζονται ότι υπάρχουν ένας πυρήνας (Γερμανία, Γαλλία, Βέλγιο, Ολλανδία και Δανία) όπου οι κραδασμοί στην προσφορά συσχετίζονται μεταξύ τους και μια περιφέρεια όπου ο συγχρονισμός είναι σαφώς μικρότερος (Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία και Βρετανία). Επιπροσθέτως επισημαίνουν, και σωστά, ότι αυτό το μοντέλο θα υπονόμευε το σχέδιο της Ευρωζώνης, αν εξακολουθούσε να υφίσταται για πολύ καιρό.
Στο παρόν κείμενο επανεξετάζουμε την εργασία των Μπαγιούμι και Αϊχενγκριν, προκειμένου να αποτιμήσουμε τον αντίκτυπο της Ευρωζώνης στο μοντέλο πυρήνας – περιφέρεια που διαμόρφωσαν οι ερευνητές με βάση τα δεδομένα της περιόδου 1963-1988. Χρησιμοποιούμε την ίδια μεθοδολογία υπολογισμών, το ίδιο δείγμα και το χρονικό διάστημα της 25ετίας για να αναπαραγάγουμε τα αποτελέσματά τους στην περίοδο 1989-2015. Θέτουμε το ερώτημα αν η Ευρωζώνη ενδυνάμωσε ή εξασθένησε το μοντέλο πυρήνας – περιφέρεια. Εισάγουμε μια μέθοδο για να υπάρξει ένας «δείκτης» που βοηθάει να κατηγοριοποιηθούν οι χώρες σε αυτές της περιφέρειας και στις άλλες του πυρήνα.
Χρησιμοποιώντας τον δείκτη για τις πυρηνικές και τις περιφερειακές χώρες, φθάνουμε στο συμπέρασμα ότι η δημιουργία της Ευρωζώνης έχει σε αξιοσημείωτο βαθμό αποδυναμώσει το αρχικό μοντέλο, βάσει των κραδασμών στη ζήτηση και στην προσφορά, οι οποίοι παρατηρούνται στις επιμέρους χώρες. Πέραν της εξασθένησης, αναδεικνύεται μια μικρότερη περιφέρεια όπου παραμένουν η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Βρετανία και η Ιταλία, χωρίς την Ελλάδα και την Ισπανία. Σημειώνουμε ότι βασιζόμαστε στο κλασικό μοντέλο συνολικής ζήτησης – συνολικής προσφοράς, στο πλαίσιο του οποίου τα σοκ στην προσφορά επιφέρουν μόνιμα αποτελέσματα στην παραγωγή, ενώ τα σοκ στη ζήτηση έχουν προσωρινό μόνον αντίκτυπο. Αμφότερα τα φαινόμενα επιφέρουν μόνιμες επιπτώσεις στις τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών, αν και οι επιπτώσεις αυτές είναι αντίθετες μεταξύ τους. Επιπροσθέτως θα επισημάνουμε ότι, όπως μας δείχνουν τα πορίσματα, ίσως το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα να είναι λιγότερο εσφαλμένο ως σχέδιο από όσο συνήθως θα φανταζόταν κανείς. Με απλά λόγια, μετά την έρευνά μας καταλήγουμε στο ότι τα οφέλη τα οποία απορρέουν από το να διατηρηθεί αρραγής και όχι κατακερματισμένη η Ευρωζώνη εξακολουθούν να είναι περισσότερα από το κόστος, το οποίο θα συνεπαγόταν μια διαδικασία αποδόμησής της.
* Καθηγητής Οικονομικών και Χρηματοπιστωτικών στο Πανεπιστήμιο Μπρουνέλ στο Λονδίνο.
** Λέκτορας Οικονομικών και Χρηματοπιστωτικών στο Πανεπιστήμιο Μπρουνέλ στο Λονδίνο.