Ευθύς μετά τον τορπιλισμό της «Ελλης», στις 15 Αυγούστου του 1940, ο Ιωάννης Μεταξάς συγκάλεσε σε σύσκεψη τους νομάρχες. Νεότερος εξ αυτών ο Νίκος Γρηγοριάδης –στενότατος συνεργάτης, αργότερα, του Γιάννη Λάτση– και είπε κατά μαρτυρία του ο Μεταξάς τα εξής: «Κύριοι, υπέστημεν επίθεση από την Ιταλία. Δεν θα προβούμε σε ανακοίνωση. Θα παρασκευασθούμε και εν ανάγκη θα πολεμήσουμε». Η σύσκεψη είχε ολοκληρωθεί.
Η ώρα της κρίσεως εσήμανε την τρίτη πρωινή ώρα της Δευτέρας 28 Οκτωβρίου 1940, όταν ο πρέσβης της Ιταλικής Αυτοκρατορίας «εξύπνησε αιφνιδιαστικώς έναν άνθρωπον και του εζήτησε εντός τριών ωρών την Ελλάδα. Και ο άνθρωπος αυτός είπεν: Οχι. Αμέσως άνευ συζητήσεως» – στην κυριολεξία είπε στη γαλλική «λοιπόν, έχουμε πόλεμο». Τα ανωτέρω από τον Γεώργιο Βλάχο, τον ιδρυτή της «Καθημερινής».
Αλλά αυτά ανήκουν στη σφαίρα των άπαξ γενομένων, μη επαναλαμβανομένων, και ας μη διατηρούμε αυταπάτες περί αυτού. Επιστρέφοντες εις τα καθ’ ημάς, είναι σαφές ότι, από την άνοιξη του 2010, η Ελλάς εξουθενώνεται διαρκώς. Συνεθλίβησαν η μεσαία και οι οικονομικώς κατώτερες τάξεις και πλήττονται και οι ένοικοι των βορείων προαστίων. Αλλά επί της ουσίας η πρόκληση και τα διακυβευόμενα εν σχέσει με τα αντίστοιχα του 1940 είναι από μικρά έως ασήμαντα· ήσαν, ωστόσο, αρκετά ώστε η πολιτική σκηνή να καταστεί «ομοία παιδίοις καθημένοις εν αγοραίς» και αλληλοϋβριζόμενα.
Τύχη αγαθή, ωστόσο, σε όλο αυτό το διάστημα, οι σχέσεις μας με την Τουρκία χαρακτηρίζονται από μια σταθερότητα ή μάλλον διέρχονται φάση «ελεγχομένης κρίσεως». Η κυβέρνηση του κ. Αλέξη Τσίπρα, που αρχικώς είχε κηρύξει τον πόλεμο εναντίον του ευρωπαϊκού συστήματος, δεν όξυνε την αντιπαράθεση με την Αγκυρα, δεν αμφισβήτησε τη θέση της Ελλάδος στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, δεν ακολούθησε εν ολίγοις το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου.
Υπήρξε βέβαια η οξυτάτη κριτική εκ μέρους του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προς τους εκπροσώπους του κεμαλικού καθεστώτος και πρωτίστως εναντίον του Ισμέτ πασά [Ινονού] που συνομολόγησε μειοδοτική, κατά την άποψή του, συνθήκη για τα συμφέροντα της Αγκυρας στη Λωζάννη. Αλλά ακολούθησαν κατ’ επανάληψη διευκρινίσεις ότι η συνθήκη είναι σεβαστή.
Προφανώς δεν πρέπει να εφησυχάζει κανείς απλώς με διευκρινίσεις, διότι η Τουρκία έχει βυθισθεί σε κρίση σοβαρότατη και ουδείς μπορεί να αποκλείσει οτιδήποτε· αλλά η άσκηση ρητορικής πατριωτικής πλειοδοσίας δεν οδηγεί πουθενά. Οταν ο Ιωάννης Μεταξάς αντιμετώπισε πολύ σοβαροτέρα πρόκληση από την Ιταλία, δημοσίως εσιώπησε, αλλά προπαρασκεύασε τη χώρα και έτσι δημιουργήθηκε το Επος του ’40.
Αντίθετα, επί της μεταπολιτεύσεως η Ελλάς «κατάπιε» την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, το ΠΑΣΟΚ συγκρούσθηκε ρητορικώς με την Τουρκία σε σημείο αφροσύνης και τελικώς συνετελέσθη σταδιακώς η φινλανδοποίηση της χώρας μας. Αυτά εν ολίγοις τα επετειακά και επίκαιρα.