Ποιος θα περίμενε πως μια βελγική περιοχή με πληθυσμό μικρότερο από το 1% της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα συνέδεε το όνομά της με μία από τις σημαντικότερες εμπορικές συμφωνίες της Ευρώπης (Ε.Ε. – Καναδάς), στην οποία κρίθηκε, μεταξύ άλλων, το κατά πόσον η Ευρώπη είναι ικανή να διαπραγματευθεί περίπλοκες οικονομικές συμφωνίες. Το περιεχόμενο της συμφωνίας θα το διαβάσετε δίπλα, ωστόσο, το ενδιαφέρον, όπως πάντα, επικεντρώνεται στο παρασκήνιο που προηγήθηκε. Τι έγινε και γιατί καθυστέρησε τόσο;
Το βασικό πρόβλημα με τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου Ε.Ε. – Καναδά (CETA) προέκυψε στην περιφέρεια της Βαλλονίας του Βελγίου (γαλλόφωνο Βέλγιο), όπου το κοινοβούλιο δεν δεχόταν τη συμφωνία, καθώς θεωρούσε ότι θα βλάψει την κτηνοτροφική παραγωγή της περιοχής.
Ενώ ευρωπαϊκές εμπορικές συμφωνίες δεν συνηθίζεται να περνούν από κοινοβούλια, πόσο μάλιστα τα περιφερειακά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε τον περασμένο Ιούλιο ότι τα 38 εθνικά και περιφερειακά κοινοβούλια της Ενωσης θα έπρεπε να ψηφίσουν τη συμφωνία. Η απόφαση αυτή ελήφθη μετά την κριτική που έκαναν μία σειρά από ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, συμπεριλαμβανομένου και του Βερολίνου, που τόνιζαν ότι οι αποφάσεις αυτές δεν θα πρέπει να λαμβάνονται αποκλειστικά στις Βρυξέλλες.
Θεμελιώδη ερωτήματα
«Ακόμα και τώρα που σώθηκε η CETA, το περιστατικό της Βαλλονίας εγείρει θεμελιώδη ερωτήματα για την ικανότητα της Ε.Ε. να διαπραγματευθεί και να επικυρώσει εμπορικές συμφωνίες» λέει ο πολιτικός αναλυτής Γ. Εμμανουηλίδης.
Αν μια συμφωνία, έπειτα από εφτά χρόνια διαπραγματεύσεων στο υψηλότερο επίπεδο μεταξύ δύο προηγμένων οικονομιών που μοιράζονται τις ίδιες περιβαλλοντικές αξίες και τα ίδια εργασιακά πρότυπα, όπως η Ευρώπη και ο Καναδάς, μπλοκάρεται από μικρές ομάδες, όπως τους κτηνοτρόφους της Βαλλονίας, τότε η δυσκολία για μεγάλες και περίπλοκες συμφωνίες θα είναι τεράστια. Για τον Γ. Εμμανουηλίδη, το κώλυμα που είχε προκύψει με τη CETA δημιουργεί ερωτήματα και για την περίπλοκη και δύσκολη συμφωνία που θα ακολουθήσει το Brexit.
Η οικονομία της Βαλλονίας, που αποτελεί το νότιο μέρος του Βελγίου, έχει υποστεί μεγάλη οικονομική κρίση από την κατάρρευση της βιομηχανίας άνθρακα και χάλυβα, με αποτέλεσμα η ανεργία στην περιοχή να είναι στο 12%, διπλάσια από την υπόλοιπη χώρα. Οι Βαλλόνοι βουλευτές είχαν εκφράσει τις αμφιβολίες τους για τις επιπτώσεις που θα έχει η συμφωνία σε δημόσιες υπηρεσίες, εργατικά και περιβαλλοντικά πρότυπα. Η βασική ανησυχία που εξέφραζαν όμως αφορούσε στις συνέπειες που θα έχει στις εξαγωγές χοιρινών και βοδινών κρεάτων που παράγονται βασικά στην περιοχή. Επίσης, πρόβλημα για τους Βαλλόνους αποτελεί και η εξωδικαστική διαδικασία που θα ακολουθείται για την επίλυση διαφωνιών που θα δώσει πολύ μεγάλες εξουσίες σε πολυεθνικές εταιρείες, όπως υποστηρίζουν. Αν και οι βελτιώσεις και διευκρινίσεις που ζητούσαν οι βαλλονικές αρχές προστέθηκαν νωρίς, τις τελευταίες μέρες, ο πρωθυπουργός της περιφέρειας Π. Μανιέτ, ο οποίος βρέθηκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας, επέμενε πως χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να επεξεργαστεί τις αλλαγές.
Για την ιστορία να αναφερθεί ότι κώλυμα με τη συμφωνία αρχικά δεν είχαν μόνο οι Βαλλόνοι. Και άλλες χώρες προσπάθησαν να αποσπάσουν ανταλλάγματα για να την υπογράψουν, όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία, που ζήτησαν από τον Καναδά να αρθούν οι περιορισμοί στα ταξιδιωτικά έγγραφα και να τους δοθούν βίζες κάτι το οποίο έγινε.
«Αυτό που έχει συμβεί με τη CETA είναι θεσμικός βιασμός» λέει στην «Κ» υψηλόβαθμος διπλωμάτης που παρακολούθησε όλες τις διαπραγματεύσεις. «Η Ρουμανία το έκανε, η Βουλγαρία το έκανε, η Βαλλονία το έκανε, τα πράγματα είναι εκτός ελέγχου» είπε, καθώς τόνιζε πως υπάρχει μια συμφωνία που βοηθάει την Ε.Ε. να προωθήσει τον διεθνή της ρόλο και το γενικότερο καλό της Ενωσης και τοπικά κοινοβούλια σκέφτονταν μόνο το δικό τους συμφέρον.
Δεν εμπιστεύονται τους πολιτικούς
Σύμφωνα με τον κ. Εμμανουηλίδη η δυσκολία της CETA δείχνει την ανάγκη να γίνει πιο ξεκάθαρο γιατί όλο και περισσότεροι πολίτες της Ε.Ε. αντιτίθενται ανοιχτά στην προστιθέμενη αξία που μια διεθνή συμφωνία εμπορίου και παγκοσμιοποίησης μπορεί να φέρει. «Μεγάλο μέρος της αντίδρασης που αντιμετώπισε η συγκεκριμένη συμφωνία συνδέεται με την απώλεια εμπιστοσύνης στις πολιτικές και οικονομικές ελίτ (το κατεστημένο) και την ικανότητά τους να υπερασπιστούν τους “απλούς πολίτες” αλλά και με το γεγονός ότι τα οικονομικά οφέλη από τέτοιες συμφωνίες θεωρούνται άνισα για πληθυσμιακές ομάδες, δημιουργώντας ένα ακόμα μεγαλύτερο χάσμα ανάμεσα στους έχοντες και μη έχοντες» επισημαίνει. Στις Βρυξέλλες παρά τις παραπάνω δυσκολίες εκφραζόταν έως την τελευταία στιγμή αισιοδοξία ότι η συμφωνία θα επιτευχθεί αλλά λίγο αργότερα απ’ ό,τι είχε προγραμματιστεί. Οπως αποδείχθηκε εκ του αποτελέσματος, η καθυστέρηση ήταν τελικώς μερικών… ωρών. Αυτό όμως που είναι πλέον ξεκάθαρο και προβληματίζει ιδιαίτερα Ευρωπαίους αξιωματούχους είναι ότι μικρά περιφερειακά κοινοβούλια και συμφέροντα μικρών ομάδων μπορούν να ξεπεράσουν τις ευρωπαϊκές πολιτικές. Οι κτηνοτρόφοι της Βαλλονίας ήταν η ολοφάνερη απόδειξη ότι η τοπική πολιτική είναι ισχυρότερη παρά ποτέ και οι συνέπειες στο μέλλον είναι απρόβλεπτες.