Λίγες ημέρες μετά τις δηλώσεις του σχετικά με τη Συνθήκη της Λωζάννης και τα «πνευματικά σύνορα» της Τουρκίας, ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πραγματοποιεί μια νέα τοποθέτηση, η οποία έρχεται να απασχολήσει το προσκήνιο της επικαιρότητας στο εσωτερικό της Τουρκίας, αλλά και της Ελλάδας, με επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και στη Δύση. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο μιας δημόσιας τοποθέτησής του, ο πρόεδρος Ερντογάν άφησε να εννοηθεί ότι τα σύνορα της σύγχρονης Τουρκίας δεν ικανοποιούν ούτε τον ίδιον, ούτε και τη χώρα του.
Η νέα τοποθέτηση του κ. Ερντογάν αποτελεί στην πραγματικότητα τη συνέχεια των προηγούμενων δηλώσεών του, οι οποίες αφορούσαν τη Συνθήκη της Λωζάννης, τα ελληνοτουρκικά και τον περιβόητο πλέον «Εθνικό Ορκο» της Τουρκίας. Πρόκειται για έναν οδικό χάρτη που όρισαν οι ιδρυτές της Τουρκικής Δημοκρατίας, για το τουρκικό κράτος το οποίο περιοριζόταν στα τελευταία εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στις αρχές της δεκαετίας του 1920.
Εν συντομία, στο πλαίσιο των νέων δηλώσεών του, ο κ. Ερντογάν επιστρέφει στο ζήτημα των συνόρων της σύγχρονης Τουρκίας. Ισχυρίζεται ότι τα εν λόγω σύνορα επιβλήθηκαν στην ιδρυτική ηγεσία της Τουρκικής Δημοκρατίας. «Πατρίδες των ιδρυτών της Δημοκρατίας παρέμειναν έξω από τα σύνορα της χώρας», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Ερντογάν, ενώ την ίδια στιγμή αφήνει να εννοηθεί ότι οι ιδρυτές της σύγχρονης Τουρκίας έλαβαν τις σχετικές πρωτοβουλίες υποκύπτοντας σε ένα γενικό κλίμα πιέσεων και χωρίς να έχουν λάβει τη λαϊκή συγκατάθεση.
Οι δηλώσεις του κ. Ερντογάν σχετικά με τα σύνορα της Τουρκίας βρίσκουν αντίκτυπο στον τουρκικό Τύπο. Με δύο τρόπους: Οποιος παρακολουθεί καθημερινά τις εξελίξεις στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, μπορεί να βεβαιώσει ότι ο φιλοκυβερνητικός Τύπος τις αναπαράγει δίχως να προσθέσει σχόλια, ενώ την ίδια ώρα ο αντιπολιτευόμενος Τύπος τηρεί κριτική στάση. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της αντιπολιτευόμενης ιστοσελίδας Sol Haber, η οποία μεταδίδει τις δηλώσεις κ. Ερντογάν χρησιμοποιώντας τον τίτλο «Ο Ερντογάν διεκδικεί τώρα τη Θεσσαλονίκη».
Τρία ανοικτά «μέτωπα»
Τα νέα αμφιλεγόμενα μηνύματα του προέδρου της Τουρκίας ήρθαν στο προσκήνιο της επικαιρότητας ακριβώς τη στιγμή που τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν δύο σημαντικές πληροφορίες που αφορούν το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Ειδικότερα: Την προηγούμενη εβδομάδα, τα τουρκικά μέσα μετέδωσαν τα τελευταία μηνύματα της ελληνικής πλευράς, και κυρίως το νέο αυστηρό μήνυμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου, σε σχέση με τις τελευταίες εξελίξεις. Το γεγονός ότι ο Πρόεδρος της Ελλάδας υποχρεώθηκε να πραγματοποιήσει δημόσια παρέμβαση για να ανακαλέσει στην τάξη τον Τούρκο ομόλογό του εντυπωσίασε τον τουρκικό Τύπο.
Ενα άλλο ζήτημα που προκάλεσε το ενδιαφέρον του τουρκικού Τύπου, αφορούσε την ένταση στον εναέριο χώρο του Αιγαίου. Το επιτελείο του τουρκικού στρατού, με νέο γραπτό ανακοινωθέν του, έφερε στο προσκήνιο της επικαιρότητας τον ισχυρισμό ότι η ελληνική Πολεμική Αεροπορία έχει, έπειτα από μεγάλο χρονικό διάστημα, προβεί σε παραβίαση του τουρκικού εναέριου χώρου. Σύμφωνα με τους Τούρκους αναλυτές, αυτή είναι μια αξιοσημείωτη εξέλιξη που σχετίζεται με τα τελευταία αυστηρά μηνύματα που ανταλλάσσουν Αθήνα και Αγκυρα, μέσα σε αυτό το περιβάλλον.
Πώς προσεγγίζει η τουρκική πλευρά την προαναφερόμενη προβληματική εικόνα που παρουσιάζουν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, στον απόηχο της αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου και των νέων δηλώσεων του προέδρου Ερντογάν; Καλά ενημερωμένες πηγές, που παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις στο νέο Προεδρικό Μέγαρο της Τουρκίας, επισημαίνουν στην «Κ» ότι «η Ελλάδα δείχνει μεγάλη ευαισθησία για ένα ζήτημα το οποίο υπό κανονικές συνθήκες δεν έπρεπε να λάβει τόσο μεγάλες διαστάσεις». Σύμφωνα με τις πηγές μας, στο στόχαστρο του προέδρου Ερντογάν βρίσκονται η Βόρεια Συρία και η Μοσούλη, όχι η Ελλάδα. Με άλλα λόγια, την παρούσα στιγμή, τα ελληνοτουρκικά δεν αποτελούν προτεραιότητα για την Αγκυρα, εν αντιθέσει ενδεχομένως με ό,τι πιστεύεται στην Ελλάδα.
Στο ερώτημά μας, αν πρέπει η Αθήνα να αγνοήσει εντελώς τα νέα μηνύματα του κ. Ερντογάν, η απάντηση είναι η εξής: «Οχι, αυτά τα μηνύματα φέρουν τη σημασία τους. Αλλά δεν αποτελούν την προτεραιότητα της Αγκυρας την παρούσα ιστορική στιγμή», σημειώνει πηγή που παρακολουθεί από κοντά τις εξελίξεις στις τουρκικές Ενοπλες Δυνάμεις.
Σύμφωνα με την πηγή μας, όπως άλλωστε υπογράμμισε προηγουμένως η «Κ», σε διάφορα πεδία η Αθήνα εκφράζει θέσεις που απογοητεύουν την τουρκική πλευρά. Στο Αιγαίο και στην περίπτωση της «τουρκικής μειονότητας της Θράκης», η Ελλάδα δεν κατανοεί τις τουρκικές ευαισθησίες. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του Κυπριακού. «Πώς είναι δυνατόν η Αγκυρα να παραμείνει σιωπηλή όταν ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών τορπιλίζει σχεδόν σε καθημερινή βάση τις προσπάθειες για τη λύση του Κυπριακού, απαιτώντας την άμεση απόσυρση του τουρκικού στρατού από το νησί;», αναρωτιέται η ίδια πηγή.
Οι νέες τοποθετήσεις του κ. Ερντογάν, πάντως, βρίσκουν υποστηρικτές στο εσωτερικό της Τουρκίας. Αρκεί να σημειωθεί ότι μεγάλη μερίδα κυρίως της κυβερνητικής παράταξης βρίσκεται στο πλευρό του Τούρκου προέδρου, γεγονός το οποίο, ωστόσο, είναι αναμενόμενο για όσους γνωρίζουν τον βαθμό επιρροής του στο κόμμα του. Το αντίθετο θα προκαλούσε εντύπωση…
Στήριξη από Γκρίζους Λύκους και κεμαλιστές
Το αξιοσημείωτο είναι ότι υποστήριξη στον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν και στις θέσεις που εκφράζει ως προς τα ανοικτά μέτωπα της Τουρκίας δεν προσφέρει μόνο η κυβερνητική παράταξη, αλλά και ένα μέρος από την αντιπολίτευση, και ειδικότερα από τους Γκρίζους Λύκους και τους κεμαλιστές.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του πρώην επιτελάρχη Ιλκέρ Μπασμπούγ, ο οποίος μάλιστα είχε φυλακιστεί στο πλαίσιο της εκδίκασης της γνωστής υπόθεσης Εργκένεκον. Ο Ιλκέρ Μπασμπούγ δηλώνει, λοιπόν, τώρα ότι σε περίπτωση που η Τουρκία δεν βρισκόταν αντιμέτωπη το 1925 με τη μεγάλη κουρδική εξέγερση του σεΐχη Σαΐτ, η Αγκυρα θα είχε τη δυνατότητα να θέσει υπό τον έλεγχό της τη Μοσούλη, την οποία προσάρτησαν τότε παρανόμως οι Βρετανοί.
Ας σημειωθεί ότι η όλη συζήτηση έρχεται στο προσκήνιο της επικαιρότητας τη στιγμή που η προσοχή της Τουρκίας είναι στραμμένη στις εξελίξεις στη Μοσούλη, ενώ στο εσωτερικό της χώρας οι Γκρίζοι Λύκοι έρχονται σε συμφωνία με τον πρόεδρο Ερντογάν για τη δημιουργία ενός προεδρικού συστήματος. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται ως προς την «αποκρυπτογράφηση» των εσωτερικών κινήσεων που λαμβάνουν χώρα αυτήν τη στιγμή στη γειτονική χώρα.