Η Ε.Ε. και ο Καναδάς υπέγραψαν την Κυριακή στις Βρυξέλλες τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ των δύο πλευρών (CETA), η οποία είχε καθυστερήσει λόγω εσωτερικών διαφωνιών στο Βέλγιο, κάτι που καθιστά αβέβαιο το επόμενο στάδιο: την υποχρεωτική επικύρωσή της από καθένα από τα κοινοβούλια των χωρών της Ένωσης, όπως σημειώνει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
«Τι υπομονή!» είπε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ στον καναδό πρωθυπουργό Τζάστιν Τριντό κατά την άφιξή του λίγο μετά τις 13:00 ώρα Ελλάδας στην έδρα του Συμβουλίου της Ε.Ε..
«Τα δύσκολα πράγματα είναι δύσκολα, αλλά τα καταφέραμε», του απάντησε ο Τρουντό. «Παίξατε καλά!» είπε επίσης στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ.
Έξω από το κτίριο δεκάδες διαδηλωτές φώναζαν συνθήματα κατά της CETA και κρατούσαν πανό –«Οι πολίτες πάνω από τις πολυεθνικές»– υπό τον ήχο ταμπούρλων. Πέταξαν επίσης κόκκινη μπογιά.
Ο καναδός πρωθυπουργός –η άφιξη του οποίου καθυστέρησε κατά μιάμιση ώρα λόγω ενός τεχνικού προβλήματος κατά την αναχώρηση του αεροπλάνου του από την Οτάβα– περίμενε μερικές ημέρες προκειμένου οι Ευρωπαίοι να διευθετήσουν τις διαφορές του ώστε η συμφωνία να μπορέσει να υπογραφεί.
Μια κρίση για πολλοστή φορά σε μια Ε.Ε. που βρίσκεται ήδη σε αναταραχή λόγω του Brexit, της μεταναστευτικής κρίσης και της τρομοκρατίας.
Η CETA, που έχει σκοπό κυρίως την κατάργηση των τελωνειακών δασμών με μια φιλική χώρα, η οποία αντιπροσωπεύει το 1,6% των εισαγωγών και το 2,0% των εξαγωγών της, βρέθηκε αντιμέτωπη τις τελευταίες ημέρες με μια πολιτική διαμάχη και μια δραματοποίηση διακυβευμάτων που περιέβαλαν την υπογραφή της.
Η συμφωνία πέρασε δια πυρός και σιδήρου τις τελευταίες ημέρες, λόγω της άρνησης της γαλλόφωνης βελγικής επαρχίας της Βαλλονίας, να συναινέσει στο εμπορικό σχέδιο.
Οι Βαλόνοι, που έγιναν ο δίαυλος των αντιτιθέμενων στη CETA, ανησυχούσαν για τις επιπτώσεις της συνθήκης στον αγροτικό τους τομέα. Η μεγαλύτερη ανησυχία τους ήταν το ενδεχόμενο μια πολυεθνική να επιτεθεί σε ένα κράτος που υιοθετεί μια δημόσια πολιτική αντίθετη στα συμφέροντά της.
«Δεν υπάρχει περίπτωση να αφήσουμε ένα ιδιωτικό δικαστήριο να διαιτητεύει σε αυτές τις διαφορές», επανέλαβαν οι Βαλόνοι που τάσσονταν κατά της CETA, απαιτώντας εγγυήσεις, χωρίς τις οποίες δεν θα έδιναν λευκή επιταγή στην ομοσπονδιακή βελγική κυβέρνηση.
Κατόπιν αλλεπάλληλων διαπραγματεύσεων αλλά και αφόρητων πιέσεων, τελικώς επήλθε η χρυσή τομή, με αποτέλεσμα την χθεσινή έγκριση του συμφώνου από το τοπικό Κοινοβούλιο.
Ελλείψει βελγικής ομοφωνίας ήταν αδύνατο να εξασφαλιστεί η συμφωνία της Ε.Ε., η οποία είδε την αξιοπιστία της να κλονίζεται. Αν «η Ευρώπη είναι ανίκανη να υπογράψει μια προοδευτική εμπορική συμφωνία με μια χώρα όπως ο Καναδάς, με ποιον σκέπτεται η Ευρώπη να έχει συναλλαγές στα χρόνια που έρχονται;» δήλωσε ο Τζάστιν Τρουντό.
Μετά την επίτευξη της «διαβελγικής» συμφωνίας, αρκούσαν μερικές ώρες την Παρασκευή προκειμένου η Ε.Ε. να πάρει το πράσινο φως των 27 υπόλοιπων κρατών-μελών και στη συνέχεια να διοργανώσει τη σημερινή, νέα σύνοδο κορυφής.
Η συνθήκη θα πρέπει τώρα να επικυρωθεί από το ευρωπαϊκό και το καναδικό κοινοβούλιο προτού τεθεί σε προσωρινή και μερική εφαρμογή.
«Η μεγάλη πλειονότητα των ευρωπαϊκών λαών τάσσεται υπέρ των ελεύθερων ανταλλαγών», εκτίμησε η Ευρωπαία Επίτροπος Εμπορίου Σεσίλια Μάλστρεμ.
«Πρέπει να δεσμευθούμε από την αρχή με τους πολίτες για να εξηγήσουμε, να ακούσουμε τις ανησυχίες τους, να τους οδηγήσουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να διασφαλίσουμε ότι υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια και εμπλοκή», παραδέχθηκε ωστόσο.
Η CETA είναι «μια σύγχρονη και προοδευτική συμφωνία, που ανοίγει την πόρτα σε νέες ευκαιρίες, προστατεύοντας ταυτόχρονα τα σημαντικά συμφέροντα», δήλωσε από την πλευρά του την Παρασκευή ο Ρόμπερτ Φίτσο, πρωθυπουργός της Σλοβακίας, που ασκεί την εναλλασσόμενη προεδρία της Ε.Ε..
Μπορεί να «ορίσει τον δρόμο που θα ακολουθήσουμε στις εμπορικές συμφωνίες στο μέλλον», είπε, καθώς μια άλλη διατλαντική συμφωνία, πολύ πιο φιλόδοξη αλλά ακόμη περισσότερο αμφισβητούμενη, η TTIP (ή Tafta) βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Ε.Ε. υποστηρίζει ότι η CETA θα καταργήσει το 99% των εμπορικών δασμών και θα συμβάλλει στην τόνωση των εμπορικών σχέσεων με τον Καναδά κατά 12 δισ. ευρώ ετησίως, συντελώντας στη δημιουργία πρόσθετων θέσεων εργασίας.
Στον αντίποδα, οι πολέμιοι της συμφωνίας ισχυρίζονται ότι η CETA παραχωρεί σημαντικά προνόμια στις μεγάλες εταιρείες, οι οποίες θα δύνανται να ανατρέπουν νομικές αποφάσεις των 28 κρατών – μελών της Ε.Ε. Ειδική μνεία γίνεται και στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όπως και στην ποιότητα των τροφίμων.
Οι δύο πλευρές βρίσκονταν σε διαπραγματεύσεις για τουλάχιστον επτά χρόνια, έως ότου καταλήξουν στο τελικό κείμενο.