ΠΡΟΣ ΤΟΝ «ΤΡΙΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ»: (Από άρθρο του ποιητή και δοκιμιογράφου Νίκου Δ. Παππά με τίτλο «Περί πνευματικού ανεδαφισμού», σχολιαστικό απόψεων του Αριστου Καμπάνη, οι οποίες αποτέλεσαν το προανάκρουσμα της θεωρίας του «Τρίτου Ελληνικού Πολιτισμού» της 4ης Αυγούστου. Ο Παππάς μεταπολεμικά εκινείτο στον χώρο της αριστερής διανόησης. Ο Καμπάνης, συνεργάτης κατά την Κατοχή στο φιλογερμανικό περιοδικό «Εικοστός Αιών», καταδικάστηκε ως δωσίλογος και πέθανε στο ψυχιατρείο.)
« […] Η Ελλάς βρίσκεται κι’ αυτή στα μεγάλα διεθνή προβλήματα σήμερα. Εχει ανθρώπους που παρηκολούθησαν την ευρωπαϊκή πνευματικότητα, που ανησυχούν επίσης και που δεν επιτρέπουν στη χώρα μας να σταθή αδιάφορη και ανεξέλιχτη στα παγκόσμια ρεύματα. […] Δεν είναι δυνατόν φυσικά ν’ αποκλεισθούμε από την ποικιλία αυτών των τάσεων, από τη λατρεία του καινούργιου. […] Θ’ ακολουθήση λοιπόν και η Ελλάς μας τις σοβαρώτερες ροπές του παγκοσμίου πνεύματος. […] Είναι φυσικός νόμος του παγκοσμίου συνόλου στο οποίο κινείται κι’ αυτή. […] Δεν μπορούμε ποτέ στον παγκόσμιο στίβο με τα μέσα που διαθέτομε σήμερα, να συναγωνισθούμε τους ξένους πολιτισμούς, με άχρωμη, απροσδιόριστη και γενική πνευματικότητα. Η παραγωγή μας θα γίνη άξια προσοχής, η τέχνη μας θα συγκινήση τους κόσμους των ξένων μόνο αν την τονώσουμε με γνησιότητα ελληνικής ψυχής, αν τη σχεδιάσωμε με το αίμα που έχυσε η φυλή μας σε τόσους αιώνες περιπετειών και θριάμβων. Δεν είναι καμμιά ντροπή, κανένας περιορισμός του ανθρώπου ο πνευματικός εδαφισμός. […] Εμείς ζητούμε τον πλατύ θρίαμβο της ελληνικής παραδόσεως και τον καθολικό αντίκτυπο μιας χώρας με ευωδιάζοντα ήθη και περικαλλείς τόπους, στους οποίους οργιάζουν και αποθεώνονται οι ήλιοι, οι ανοίξεις και τα χρώματα. Και μέσα σ’ αυτή τη γενική προϋπόθεση μπορούν να χωρέσουν όχι μόνο πνευματικές εκδηλώσεις οικουμενικών χώρων, αλλά και ένας ολόκληρος ελληνικός πολιτισμός. […] Ο κ. Αριστος Καμπάνης δεν θα χρειαζότανε νομίζω, μεγαλύτερη αποστολή στη ζωή του, εάν γινότανε ο φανατικός αρχηγός του πελωρίου αυτού ελληνικού ονείρου».
[Σημ. «Φ»: Ο Καμπάνης έγινε το 1937 διευθυντής του θεωρητικού οργάνου της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου «Το νέον κράτος» και ο Παππάς αρθρογράφος της μαζί με άλλους, μετέπειτα δημοκρατικούς και αριστερούς, διανοούμενους. Βλ. σχετικά το βιβλίο του Γιώργου Ανδρειωμένου «Η πνευματική ζωή υπό επιτήρηση: Το παράδειγμα του περιοδικού “Το νέον κράτος”», εκδ. Ιδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη.]