Tην επόμενη εβδομάδα, αν όλα πάνε καλά, κάποιος θα κερδίσει την προεδρία των ΗΠΑ. Τι θα συμβεί μετά, όμως, ουδείς γνωρίζει. Θα αποδεχθεί ο χαμένος το αποτέλεσμα; Θα αναγνωρίσει η πλειοψηφία των Αμερικανών τη νομιμότητα του νέου προέδρου; Και θα έχουμε τη δυνατότητα να καθαρίσουμε τον σωρό από ψέματα, φάρσες και παραμύθια σε αυτή τη φορτισμένη, γυμνή από γεγονότα εκλογική αναμέτρηση; Πολλά από αυτά παραμένουν ασαφή, επειδή το Ιντερνετ διαστρεβλώνει τη συλλογική μας αντίληψη για την αλήθεια. Σε πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Pew, το 81% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι οι δύο πλευρές δεν διαφέρουν απλώς σε επίπεδο πολιτικών αλλά και «βασικών γεγονότων».
Επί χρόνια οι λάτρεις της τεχνολογίας και οι ουτοπιστές ισχυρίζονταν ότι η διαδικτυακή ειδησεογραφία θα ενισχύσει τη δημοκρατία. Δεν συνέβη αυτό. Πριν από μία δεκαετία, όταν άρχισα να καλύπτω θέματα που άπτονται τεχνολογίας και πολιτικής, παρατήρησα ακριβώς το αντίθετο. Το Ιντερνετ ήταν γεμάτο με αμφισβητίες της 11ης Σεπτεμβρίου και υποστηρικτές της αβάσιμης άποψης ότι ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος έκλεψε τις εκλογές του 2004 από τον Τζον Κέρι ή ότι ο Μπαράκ Ομπάμα γεννήθηκε στο εξωτερικό και είναι μουσουλμάνος (γεννήθηκε στη Χαβάη και είναι χριστιανός).
Φυσικά, η Αμερική ανέκαθεν έβριθε θεωριών συνωμοσίας. Αλλά οι ονλάιν φάρσες και οι περιθωριακές θεωρίες αποδείχθηκαν πιο δηλητηριώδεις από τις εκτός Διαδικτύου προκατόχους τους. Ηταν επίσης πολύ περισσότερες και επίμονες. Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του Ομπάμα το 2008, κάθε προσπάθεια διάψευσης της φήμης περί γέννησης στο εξωτερικό ενίσχυε την ονλάιν επικράτησή της. Σε ένα βιβλίο το 2008 είχα επιχειρηματολογήσει ότι το Ιντερνετ θα οδηγήσει σε μια εποχή αμφισβήτησης των δεδομένων (post-fact age). Οκτώ χρόνια αργότερα, αν εξετάσει κανείς τη δυναμική και τον τρόπο με τον οποίο διακινείται σήμερα η ονλάιν πληροφορία, σχεδόν όλα συνωμοτούν εναντίον της αλήθειας. Η ρίζα του προβλήματος των ονλάιν νέων είναι κάτι που αρχικά έμοιαζε υπέροχο. Εχουμε πολλά περισσότερα μέσα από τα οποία καλούμαστε να επιλέξουμε.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια το Ιντερνετ έχει αντικαταστήσει την πρωινή εφημερίδα και το βραδινό δελτίο ειδήσεων με μια πληθώρα πηγών ενημέρωσης, από εύρωστα ονλάιν περιοδικά μέχρι τους τρεις τύπους στη χώρα των οποίων η ομάδα στο Facebook διατείνεται πως έχει αποδείξεις ότι η Χίλαρι Κλίντον και ο Ντόναλντ Τραμπ είναι στην πραγματικότητα το ίδιο πρόσωπο. Η ευρεία γκάμα ειδησεογραφικών πηγών υποτίθεται πως θα ήταν η απαρχή μιας εποχής της λογικής, μια «αγορά των ιδεών», όπως την αποκαλούσαν οι ένθερμοι οπαδοί. Ωστόσο ψυχολόγοι και κοινωνικοί επιστήμονες έχουν επανειλημμένως αποδείξει πως οι άνθρωποι, αντιμέτωποι με διαφορετικές επιλογές ενημέρωσης, σπάνια δρουν ως λογικοί πολίτες. Αντίθετα, είμαστε γεμάτοι προκατασκευασμένες εικόνες και προκαταλήψεις και τείνουμε να κάνουμε αυτό που μοιάζει ευκολότερο. Διαλέγουμε τις πληροφορίες που επαληθεύουν τις απόψεις μας και αποφεύγουμε αυτές που τις ανατρέπουν. Αυτή η δυναμική γίνεται εξαιρετικά προβληματική σε ένα ειδησεογραφικό τοπίο με σχεδόν απεριόριστες επιλογές. Μέσα από την πλοήγηση στο Facebook, την Google ή την εφαρμογή των New York Times για τα κινητά τηλέφωνα, αποκτούμε απόλυτο έλεγχο. Αν κάτι δεν μας αρέσει, μπορούμε εύκολα να μεταβούμε σε κάτι πιο ευχάριστο. Στη συνέχεια μοιραζόμαστε αυτό που βρήκαμε στα κοινωνικά δίκτυα των ομοϊδεατών μας, δημιουργώντας έναν κλειστό κύκλο ονλάιν, που μας χαϊδεύει καθησυχαστικά τον ώμο.
Ενα από τα πλεονεκτήματα των ονλάιν νέων είναι ο επίμονος έλεγχος της ακρίβειας των δεδομένων. Κι όμως δεν είναι ακριβές αυτό, γιατί ακόμη και τα ψέματα θεσμοθετούνται. Υπάρχουν ολόκληρα sites, των οποίων η αποστολή είναι να ποστάρουν online εξωφρενικά, εντελώς ανακριβή νέα.