Ο περίπατος από το Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς προς το κέντρο της Αθήνας, μου επεφύλαξε πολλά στάδια και μικρές εκπλήξεις, αλλά περισσότερο μου έμεινε στον νου η σταδιακή πύκνωση της πόλης όσο πλησίαζα προς την Ομόνοια και τα πέριξ. Ανηφόριζα την Πειραιώς, αποφασισμένος να την δω εξ αρχής σαν ουρανοκατέβατος. Φωτογράφισα μερικά διώροφα σπίτια της δεκαετίας του 1930, που δεν είχα άλλοτε προσέξει. Ορισμένα ήταν κομψά, μοντέρνα. Πριν από τον πόλεμο θα υπήρχε προφανώς ανάγκη για καινούργια σπίτια χαμηλά κάτω από το Γκάζι. Φέρνω συχνά στον νου τη βαμμένη με φως ασετυλίνης «Βιοτεχνία Υαλικών» του Μένη Κουμανταρέα, όταν περπατάω βαθιά μέσα στο Γκάζι, μου έρχεται η μυρωδιά από ένα έργο του Τσαρούχη με τα νεοκλασικά φτωχικά σπιτάκια στη σειρά. Πάντα με εντυπωσιάζει πόσα από αυτά τα μονώροφα σπιτάκια επιζούν… Εχουν ποίηση, αλλά τα περισσότερα είναι, πλέον, ακατοίκητα. Ερείπια…
Είχα αριστερά μου την Τεχνόπολη, όταν έστριψα δεξιά στη μικρή οδό Βίτωνος. Είναι η αίσθηση να περπατάς για πρώτη φορά σε ένα δρομάκι τόσο κοντά στο κέντρο, λίγο πριν την πιο γνωστή οδό Περσεφόνης.
Ανταμείφθηκα με τη θέα ενός δρόμου που είχε σε μικρή συσκευασία το απόσταγμα του Γκαζιού. Δύο ωραίες νέες πολυκατοικίες, στη λογική του μεταβιομηχανικού λοφτ που τόσο άρεσαν στη δεκαετία του 2000, και επίσης δυο τρία μονώροφα, το ένα πιο ωραίο από το άλλο. Η σιδερένια πόρτα με σχέδιο αρ ντεκό μου έμεινε ως εικόνα.
Με περίμενε δρόμος, προσπέρασα την Ερμού, κοντοστάθηκα στο επί της Πειραιώς κιγκλίδωμα του Κεραμεικού για μια γρήγορη ματιά προς την Ακρόπολη, προσπέρασα τη Σαλαμίνος και την Αγίων Ασωμάτων και στάθηκα για λίγο να δω τη μελαγχολική σειρά των νεοκλασικών στην οδό Σαμουήλ Καλογήρου. Ημουν πια στην ακτίνα της πλατείας Κουμουνδούρου και ανέπνεα «Αθήνα». Αλλά η εμπειρία μου από την οδό Σαπφούς, λίγο παραπάνω, με έκανε και πάλι να αναλογιστώ τους κύκλους ζωής της παλιάς Αθήνας.
Η Σαπφούς σχηματίζει ένα νοητό τρίγωνο με τη Μενάνδρου και την Πειραιώς, σε επαφή με το Γεράνι, πολύ κοντά στην Ευριπίδου και τη Σοφοκλέους. Εχει το αποτύπωμα της περιοχής. Ανάκατα, δηλαδή, κτίρια από διάφορες δεκαετίες του 20ού αιώνα, κυρίως από τα 50 χρόνια 1920-1970, αλλά όχι μόνο. Ακανόνιστα μέτωπα, ύψη, κενά. Ενα υπαίθριο πάρκινγκ με άφηνε να δω τις μεσοτοιχίες, τους φωταγωγούς, τις πίσω αυλές.
Εφερνε φως στα μπαλκόνια της διπλανής οδού Κορίνης, με απλωμένα ρούχα, φουντωτές γλάστρες στον τέταρτο και πέμπτο όροφο, πράσινες τέντες με κρόσια στο στυλ του ’60. Κράτησα στη μνήμη μία απλωμένη φόρμα με έντονο μωβ χρώμα και μια ροζ κουβέρτα.
Αλλά στην καρδιά της οδού Σαπφούς, δίπλα στο πολυϊατρείο των Γιατρών του Κόσμου, έστεκε κλειστό ένα διώροφο σπίτι. Καθώς ήταν απέναντι από το υπαίθριο πάρκινγκ μπορούσα να το παρατηρήσω από απόσταση, την ώρα που ο ήλιος του απογεύματος ζωήρευε τις γαλάζιες ξύλινες εξώθυρες. Ηταν σαν δυο γαλανές φλόγες, με φόντο το καστανό αρτιφισιέλ της πρόσοψης. Το υπολόγισα να είναι του 1930, αν και διατηρούσε ως οργάνωση και μορφή την παλαιότερη αρχιτεκτονική. Ηταν ένα γνήσια αθηναϊκό σπίτι.
Και ήταν σπίτι, προφανώς διπλοκατοικία, χωρίς μαγαζιά. Χτισμένο όταν έμεναν οικογένειες στην οδό Σαπφούς. Το ξανακοίταξα πριν φύγω, έτσι μόνο που ήταν με τις γαλανές τις πόρτες του.