«Εχω ξοδέψει δέκα χρόνια από τη ζωή μου και έχω ξοδέψει τους μισθούς τριών χρόνων προσπαθώντας να συνεισφέρω ένα λιθαράκι στην αξιοκρατία, με την ελπίδα να μην περάσουν τα ίδια συνάδελφοι επιστήμονες στο μέλλον. Δυστυχώς, από ό,τι φαίνεται ο δρόμος είναι μακρύς και δύσκολος». Ο Κ.Π., Ελληνας καθηγητής ξένου πανεπιστημίου, ο οποίος επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του για λόγους που εξηγούνται διεξοδικά παρακάτω, έχει κάθε λόγο να αισθάνεται απογοητευμένος. Ηρθε αντιμέτωπος με την αναξιοκρατία στην ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα, την πάλεψε επί δέκα χρόνια, αλλά έχασε. Από καταγγέλλων μιας υπόθεσης λογοκλοπής από μέλος ΔΕΠ, έγινε υπόλογος. Αντί να λογοδοτήσουν όσοι υπέπεσαν στο παράπτωμα και το συγκάλυψαν, βρέθηκε ο ίδιος κατηγορούμενος.
Ομως ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το 2005, ο Κ.Π. ήταν εξωτερικός υποψήφιος για τη θέση του αναπληρωτή καθηγητή σε μεγάλο ΑΕΙ της χώρας. Μοναδικός συνυποψήφιός του ένας επίκουρος, τότε, καθηγητής του ίδιου πανεπιστημίου. Εκπληκτος ο Κ.Π. διαπίστωσε διαβάζοντας το βιογραφικό τού συνυποψηφίου του ότι, μεταξύ άλλων, είχε συμπεριλάβει σε αυτό τη… δική του πτυχιακή εργασία καθώς και την εργασία ενός μεταπτυχιακού φοιτητή του (η «Κ» έχει στη διάθεσή της τα κείμενα, τα οποία είναι πράγματι πανομοιότυπα, με αντιγραφή λέξη προς λέξη). Οι συγγραφείς των πρωτότυπων κειμένων δεν αναφέρονταν στη βιβλιογραφία. Οι έντονες διαμαρτυρίες του προς την επιτροπή και τη διοίκηση του πανεπιστήμιου δεν είχαν αποτέλεσμα και η θέση κατοχυρώθηκε στον συνυποψήφιό του (όπως συχνά συμβαίνει όταν «διαγωνίζονται» εξωτερικοί και εσωτερικοί υποψήφιοι).
Αθώωση
Τα επόμενα χρόνια, ο Κ.Π. δεν σταμάτησε τις οχλήσεις προς την Πρυτανεία, φθάνοντας μέχρι και το υπουργείο Παιδείας όπου κατήγγειλε το περιστατικό. Και πάλι ουδείς φαινόταν πρόθυμος να επιδείξει «αντισυναδελφική» συμπεριφορά αναμοχλεύοντας την υπόθεση. Η αλληλεγγύη μεταξύ συναδέλφων έγινε ακόμα ισχυρότερη όταν κάποια στιγμή προσέφυγε στη Δικαιοσύνη. Με την παρουσία πολλών μαρτύρων προς υπεράσπισή του, ο αναπληρωτής καθηγητής αθωώθηκε, μαζί και όσοι δεν υπήρξαν πρόθυμοι να εξετάσουν τις κατηγορίες στην ώρα τους. Σαν να μην έφτανε αυτό, ο αναπληρωτής καθηγητής προσέφυγε με τη σειρά του στα δικαστήρια ζητώντας από τον Κ.Π. αποζημίωση για συκοφαντική δυσφήμηση. Εκεί συνέβη το εξής περίεργο. Το δικαστήριο δέχθηκε ότι συνολικά τέσσερις εργασίες του ενάγοντος ήταν πράγματι προϊόν αντιγραφής από άλλες εργασίες. Ωστόσο κατέληξε ότι η αντιγραφή κειμένου και στοιχείων από τις εργασίες φοιτητών δεν συνιστούν… λογοκλοπή καθώς τα σχετικά κείμενα δεν υπάγονται «στην έννοια του προστατευόμενου από την έννομη τάξη πνευματικού έργου λόγω έλλειψης του στοιχείου της πρωτοτυπίας αφού δεν επρόκειτο για πρωτότυπο πνευματικό έργο». Ετσι υποχρέωσε τον Κ.Π. σε καταβολή αποζημίωσης ύψους 5.000 ευρώ.
Δεδικασμένο
Με αυτή την απόφαση, το δικαστήριο δημιούργησε ένα δεδικασμένο που ίσως επιτρέπει σε οποιονδήποτε να αντιγράφει τις εργασίες φοιτητών και να τις δημοσιεύει ως συγγραφέας τους, αλλά και στους ίδιους τους φοιτητές να «δανείζονται» αυτούσια αποσπάσματα από τις εργασίες συμφοιτητών τους. Η απόφαση φυσικά έρχεται σε αντίφαση με όσα είναι εδώ και χρόνια γνωστά (ό,τι κι αν γίνεται στο παρασκήνιο) στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Σύμφωνα με τον Κώδικα Ακαδημαϊκής Δεοντολογίας, «η λογοκλοπή συνιστά σοβαρό πειθαρχικό παράπτωμα, ιδιαίτερα όταν διαπράττεται από μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας». Οσον αφορά τον ορισμό της, το ίδιο το πανεπιστήμιο αναφέρει προς τους φοιτητές του: «Λογο-κλοπή είναι η χρήση του έργου ή μέρους του έργου κάποιου και η παρουσίασή του ως δικού μας. Είτε γίνεται με πρόθεση είτε όχι, ακόμα και όταν αφορά προηγούμενη δική μας δουλειά, είναι λογοκλοπή». Σύμφωνα δε με το άρθρο 23 του Γενικού Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας των ΑΕΙ, πειθαρχικό παράπτωμα για τα μέλη ΔΕΠ αποτελεί «η συνειδητή αποσιώπηση της άμεσης ή έμμεσης συνεισφοράς άλλων προσώπων στο αντικείμενο της επιστημονικής τους έρευνας και διδασκαλίας».
«Η απόφαση αυτή ουσιαστικά αφήνει απροστάτευτο το επιστημονικό έργο και επιτρέπει τη διαιώνιση του φαινομένου της λογοκλοπής που ταλανίζει το ελληνικό πανεπιστήμιο», σχολιάζει ο Κ.Π. «Υπάρχει πρόσφατη απόφαση εσωτερικής επιτροπής του ίδιου τμήματος που απάλλαξε καθηγητή επειδή “δεν είχε δόλο” –όχι γιατί δεν επρόκειτο για λογοκλοπή–, ώστε να μπορέσει να εκλεγεί στη βαθμίδα του καθηγητή. Με παρόμοιο τρόπο παλιότερα δόθηκε άφεση αμαρτιών σε άλλο μέλος ΔΕΠ για λογοκλοπές σε βιβλία του, ο οποίος στη συνέχεια εξελίχθηκε σε πρόεδρο του τμήματος. Και οι δύο προσήλθαν επανειλημμένα ως μάρτυρες υπεράσπισης του συναδέλφου τους (σ.σ.: του συνυποψηφίου του Κ.Π.) και κατηγορίας του whistle-blower».