Δούλευαν αδιάκοπα και μεθοδικά υπό το φως προβολέων που είχαν αντικαταστήσει την ασθενική λάμψη των κεριών. Ακολουθώντας τον σχεδιασμό και τις οδηγίες διεπιστημονικής ομάδας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, τεχνίτες που είχαν εργαστεί παλαιότερα στην Ακρόπολη και στη συντήρηση βυζαντινών μνημείων έπρεπε να ολοκληρώσουν ένα έργο απαιτητικό αλλά αναγκαίο: να αποσυνδέσουν από την τοιχοποιία και να τραβήξουν τη μαρμάρινη ταφική πλάκα χωρίς αυτή να σπάσει. Ηταν η πρώτη φορά, ύστερα από αιώνες, που θα άνοιγε ο Πανάγιος Τάφος.
Εδώ και μήνες, μέσα στον Ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα έχει στηθεί εργοτάξιο για την αναστήλωση και συντήρηση του Ιερού Κουβουκλίου, της δομής που χτίστηκε γύρω από τον ιερό βράχο, όπου σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση τοποθετήθηκε το σώμα του Ιησού Χριστού μετά τη σταύρωσή του. Στη μελέτη τους οι ειδικοί του Μετσόβιου Πολυτεχνείου διαπίστωσαν ότι έπρεπε να θωρακίσουν και τον ιερό βράχο.
Οπως φάνηκε από τις έρευνές τους, ο βράχος φαγωνόταν από τα συμπυκνώματα των αναπνοών εκατομμυρίων επισκεπτών, αλλά και την υγρασία του εδάφους, ενώ στο πορώδες υλικό του είχαν δημιουργηθεί σπηλαιώσεις.
Η κρίσιμη στιγμή της μετακύλισης της ταφικής πλάκας έφτασε, την περασμένη εβδομάδα, στις 26 Οκτωβρίου. Η επικεφαλής της διεπιστημονικής ομάδας του ΕΜΠ, καθηγήτρια της Σχολής Χημικών Μηχανικών, Τώνια Μοροπούλου, χαρακτηρίζει «τεχνικό και ανθρώπινο θαύμα» το γεγονός ότι οι τεχνίτες έβγαλαν τη μαρμάρινη πλάκα άθικτη. Είχε τοποθετηθεί εκεί το 1810 από τον αρχιτέκτονα Κάλφα Κομνηνό, κατά τις προηγούμενες εργασίες αποκατάστασης του Ιερού Κουβουκλίου το οποίο είχε καταστραφεί από φωτιά στον ναό.
Και άλλη πλάκα
Κάτω από αυτή την πλάκα, αφού απομακρύνθηκε αδρανές υλικό, βρέθηκε άλλη πλάκα, σπασμένη, με έναν σταυρό που παραπέμπει στην περίοδο των Σταυροφόρων. «Μετά την πλάκα των Σταυροφόρων, περίπου στα 30 εκατοστά πιο κάτω, βρήκαμε την κλίνη του βράχου όπου θεωρείται ότι μετά την αποκαθήλωση εναποτέθηκε το σώμα του Ιησού», εξηγεί η κ. Μοροπούλου. Από το άνοιγμα του τάφου και τις απαραίτητες εργασίες συντήρησης μέχρι και το κλείσιμό του μεσολάβησαν 60 ώρες.
Από την άνοιξη του 2015 ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόφιλος Γ΄ είχε προτείνει στο ΕΜΠ να αναλάβει τη μελέτη διάγνωσης του προβλήματος των παραμορφώσεων του Ιερού Κουβουκλίου. Με τη σύμφωνη γνώμη των άλλων δύο θρησκευτικών κοινοτήτων που χειρίζονται τον Πανάγιο Τάφο, του Τάγματος των Φραγκισκανών και του Πατριαρχείου των Αρμενίων στα Ιεροσόλυμα, ξεκίνησαν οι έρευνες και οι εργασίες. Στη διεπιστημονική ομάδα του ΕΜΠ συμμετέχουν μαζί με την κ. Μοροπούλου οι καθηγητές Αρχιτεκτονικής Μανόλης Κορρές, Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών Ανδρέας Γεωργόπουλος και Πολιτικών Μηχανικών Κώστας Σπυράκος. Συνολικά, περισσότεροι από 30 Ελληνες επιστήμονες παίρνουν μέρος στις εργασίες, μαζί με αναστηλωτές, μαρμαροτεχνίτες και συντηρητές. Παράλληλα με τις εργασίες, το μνημείο συνεχίζει να λειτουργεί ως τόπος προσκυνήματος.
«Οι περισσότερες εργασίες έπρεπε να γίνουν μετά το κλείσιμο του ναού. Η έλλειψη φωτισμού και το σκούρο χρώμα των επιφανειών του Ιερού Κουβουκλίου δυσχέραιναν κατά πολύ τη φωτογράφιση πριν στηθεί το εργοτάξιο, όταν μας ζητήθηκε η γεωμετρική τεκμηρίωσή του», λέει στην «Κ» ο κ. Γεωργόπουλος. Η δική του ομάδα έπρεπε να δημιουργήσει ένα τρισδιάστατο μοντέλο του Ιερού Κουβουκλίου ώστε τα μέλη της ομάδας του Εργαστηρίου Αντισεισμικής Τεχνολογίας του ΕΜΠ να ελέγξουν και να αξιολογήσουν τη στατική του επάρκεια.
«Πρόκειται για μια σύνθετη κατασκευή που έχει χτιστεί σε διαφορετικές ιστορικές φάσεις. Είχε πολλά σημεία που έχρηζαν ιδιαίτερης προσοχής και αναλύσεων. Το μέγεθος του μνημείου μπορεί να είναι μικρό, η σημασία του όμως είναι τεράστια, είναι ένα έργο οικουμενικό», λέει ο κ. Σπυράκος. Η διεπιστημονική ομάδα διαπίστωσε κατά τη φάση της μελέτης ότι οι εξωτερικές επιφάνειες του μνημείου (ορθομαρμαρώσεις) παρουσιάζαν παραμορφώσεις. Ακόμη, διαπίστωσαν τόσο στο εσωτερικό του Ιερού Κουβουκλίου όσο και στον Πρόναο και στον Πανάγιο Τάφο θερμική καταπόνηση λόγω της καύσης καντηλιών. Χρονικός ορίζοντας ολοκλήρωσης των εργασιών αποκατάστασης είναι ο Μάρτιος του 2017 και σκοπός, όπως τονίζουν οι επιστήμονες, είναι «η δομική ακεραιότητα και αειφορία του έργου», ώστε να μη χρειαστούν νέες επεμβάσεις στο μέλλον.