Τρία με τέσσερα μέτρα την ημέρα θα πρέπει να κλείνει η κυβέρνηση για να καταφέρει μέχρι το Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου να έχει ολοκληρώσει τη 2η αξιολόγηση. Οπως προκύπτει από τη λίστα που έχουν αποστείλει οι δανειστές στην κυβέρνηση για τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το μνημόνιο στο πλαίσιο του τρέχοντος ελέγχου, υπάρχουν συνολικά 93 δράσεις και υποδράσεις.
Εν αναμονή της επιστροφής των εκπροσώπων των δανειστών στην Αθήνα (είναι προγραμματισμένο για τις 14 Νοεμβρίου και η νέα τους επίσκεψη αναμένεται να διαρκέσει μία εβδομάδα), το οικονομικό επιτελείο προσπαθεί να διαμορφώσει τις προτάσεις του για τα μεγάλα «αγκάθια» της αξιολόγησης. Ειδικότερα:
1. Η ολοκλήρωση του προϋπολογισμού του 2017 και του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος 2017-2020: Το πρόβλημα είναι η χρηματοδότηση του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ). Για το 2017 η Κομισιόν διαπιστώνει δημοσιονομικό κενό εξαιτίας της ανάγκης χρηματοδότησης του ΚΕΑ που κυμαίνεται μεταξύ 0,05% και 0,25% του ΑΕΠ. Δηλαδή, θεωρεί ότι αν δεν ληφθούν μέτρα, το πρωτογενές πλεόνασμα θα κινηθεί στα επίπεδα του 1,5%-1,7% του ΑΕΠ, αντί στόχου για 1,75% του ΑΕΠ.
Ωστόσο, η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι το ΚΕΑ είναι πλήρως χρηματοδοτημένο λόγω της υπεραπόδοσης των εσόδων και, στο πλαίσιο αυτό, έχει ήδη αποστείλει στην τρόικα τα στοιχεία του Οκτωβρίου που δείχνουν υπερεκτέλεση των εσόδων κατά 2,3 δισ. ευρώ στο δεκάμηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου.
Ο λόγος για τον οποίο η τρόικα επιμένει στην ύπαρξη κενού για το 2017 είναι επειδή στο συμπληρωματικό μνημόνιο, που υπογράφηκε από την κυβέρνηση τον Ιούνιο, προβλέπεται ρητώς ότι το ΚΕΑ θα χρηματοδοτηθεί από συγκεκριμένα μέτρα. «Το κόστος της εφαρμογής του ΚΕΑ πανελλαδικά, που υπολογίζεται σε 0,5% του ΑΕΠ ετησίως, θα καλυφθεί μέσω μόνιμων περικοπών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν προσδιοριστεί από την Παγκόσμια Τράπεζα για την αναδιάρθρωση των κοινωνικών επιδομάτων. Αλλες πηγές περιλαμβάνουν μόνιμες περικοπές όπως θα προκύψουν από την επισκόπηση δαπανών (spending review) ή άλλες περικοπές στο σύνολο των δαπανών», αναφέρεται στο συμπληρωματικό μνημόνιο. Ομως, παράγοντες της τρόικας δεν αποκλείουν τελικά να γίνει αποδεκτό το επιχείρημα της ελληνικής πλευράς για κάλυψη μέρους της χρηματοδότησης του ΚΕΑ από την υπεραπόδοση των εσόδων, αρκεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια τι μέρος της υπεραπόδοσης είναι μόνιμου χαρακτήρα.
Για το 2018, το οικονομικό επιτελείο παραδέχεται ότι υπάρχει κενό της τάξης των 600 εκατ. ευρώ στον προϋπολογισμό. Η εκτίμηση αυτή, όμως, δεν λαμβάνει υπόψη της την υπεραπόδοση των εσόδων, καθώς και το όφελος που θα προκύψει από το spending review, το οποίο σήμερα είναι άγνωστο (θα είναι γνωστό στα μέσα του 2017). Αν συμπεριληφθεί στους υπολογισμούς η υπερεκτέλεση των εσόδων, τότε το κενό περιορίζεται στα 350-400 εκατ. ευρώ και οι τρόποι κάλυψής του κατά την Αθήνα είναι:
– Η περικοπή δαπανών του υπουργείου Αμυνας.
– Η αναδιάρθρωση των κοινωνικών επιδομάτων στο πλαίσιο των προτάσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Πάντως, η τρόικα επιμένει στην εφαρμογή των συστάσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας, που περιλαμβάνουν και περικοπή φοροαπαλλαγών, όπως η μείωση του αφορολόγητου ορίου. Κάτι που απορρίπτει η κυβέρνηση.
2. Αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις: Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι στο θέμα των συλλογικών συμβάσεων, καθώς η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας επιδιώκει την επαναφορά της δυναμικής των κλαδικών συμβάσεων και τον καθορισμό του κατώτατου μισθού από τους κοινωνικούς εταίρους και όχι από το κράτος. Οι δανειστές, αντιθέτως, ζητούν να διατηρηθούν ισχυρές οι επιχειρησιακές συμβάσεις, να παραμείνει ο ορισμός του κατώτατου μισθού στη δικαιοδοσία του κράτους και μάλιστα χωρίς προσαυξήσεις. Διαφορά μεταξύ των δύο πλευρών υπάρχει και στο ζήτημα της αύξησης του ορίου των ομαδικών απολύσεων.
3. Αποκρατικοποιήσεις. Στο μέτωπο των ιδιωτικοποιήσεων υπάρχουν δύο σκέλη:
– Η ολοκλήρωση των διαδικασιών για να τεθεί σε λειτουργία το νέο υπερταμείο αποκρατικοποιήσεων από τις αρχές του 2017. Θα πρέπει να συμφωνηθεί ο εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας του υπερταμείου, αλλά και να οριστεί το διοικητικό του συμβούλιο.
– Η έγκαιρη εφαρμογή του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων. Ενα από τα δύσκολα πολιτικά ζητήματα στο πλαίσιο του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων είναι ότι για να κλείσει ο έλεγχος, θα πρέπει η κυβέρνηση να ξεκινήσει τις διαδικασίες αποκρατικοποίησης των ΕΛΠΕ, ΔΕΠΑ, ΕΥΑΘ, ΕΥΔΑΠ, ΔΕΗ και ΟΤΕ, μέσω της έναρξης της διαδικασίας πρόσληψης συμβούλων για τον σκοπό αυτό.
Συμφωνία τώρα, ολοκλήρωση Φεβρουάριο
Υπαρκτός είναι ο κίνδυνος Αθήνα και δανειστές να έχουν καταλήξει μεν σε συμφωνία για τα μεγάλα «αγκάθια» της αξιολόγησης έως τις 5 Δεκεμβρίου (που συνεδριάζει το τελευταίο προγραμματισμένο για φέτος Eurogroup), αλλά να έχουν μείνει εκκρεμότητες σε άλλες δράσεις, δεδομένου του μεγάλου όγκου των παρεμβάσεων που θα πρέπει να ολοκληρωθούν. Για τον λόγο αυτό παράγοντες των θεσμών δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να υπάρξει κάποιο έκτακτο Eurogroup ή Euroworking Group πριν από το τέλος του έτους, που θα δώσει το οριστικό «πράσινο φως» στην ολοκλήρωση του ελέγχου. Υπάρχουν, βέβαια, κι άλλα στελέχη, που θεωρούν ότι η τυπική ολοκλήρωση της 2ης αξιολόγησης θα μπορούσε να γίνει τον Ιανουάριο ή το πολύ έως τον Φεβρουάριο, μέσω της γνώριμης πλέον διαδικασίας της θέσπισης προαπαιτούμενων μέτρων (milestones) για την εκταμίευση των δόσεων. Το ίδιο έγινε και με τον πρώτο έλεγχο, ο οποίος τυπικά έκλεισε τον Οκτώβριο, αν και η πολιτική συμφωνία ολοκλήρωσής του είχε επικυρωθεί τον Μάιο. Πάντως, στην κυβέρνηση δεν εργάζονται πάνω σε τέτοιο σενάριο και επιδιώκουν να έχουν κλείσει όλα τα μέτρα έως τον Δεκέμβριο. Και αυτό, γιατί εκτιμούν ότι μόνο σε αυτή την περίπτωση οι δανειστές δεν θα μπορούν με την ίδια ευκολία να εγείρουν νέες απαιτήσεις, στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων Γερμανίας – ΔΝΤ για το θέμα του χρέους.