Αν ληφθούν τοις μετρητοίς η προεκλογική ρητορική, οι εξαγγελίες και οι δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ, είναι φανερό ότι η εκλογή του ως προέδρου των ΗΠΑ σηματοδοτεί αλλαγή σελίδας για τη χώρα του και τη Δύση στο σύνολό της. Τον κόσμο του φιλελευθερισμού και της ανοχής, της πολυπολιτισμικότητας, της παγκοσμιοποίησης που δημιούργησε κυρίως η αγγλοσαξονική ελίτ μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο –με τη βοήθεια της κυριαρχίας στον τομέα της επικοινωνίας– απειλούν να τον ξεχαρβαλώσουν πλέον τα κατώτερα στρώματα του αγγλοσαξονικού πληθυσμού (Brexit, εκλογή Τραμπ). Κάποιος θα έλεγε ότι ο πλανήτης βιώνει τις αρχές της μεταπολίτευσης, προς το χειρότερο όμως.
Αυτά σε πρώτη ανάγνωση, γιατί τα πράγματα είναι περισσότερο περίπλοκα. Μπορεί ο απρόβλεπτος Τραμπ να εμφανίζεται πλέον πολιτικά απόλυτος νικητής στις ΗΠΑ, αφού οι Ρεπουμπλικανοί έχουν την πλειοψηφία και στο Κογκρέσο, αλλά τα κατεστημένα τεράστια συμφέροντα και οι οικονομικές-πολιτικές δομές που στήθηκαν κατά μήκος και κατά πλάτος της Δύσης τα τελευταία εβδομήντα χρόνια παραμένουν ισχυρά. Δεν θα είναι εύκολο για τον νέο «πλανητάρχη» να ανατρέψει καταστάσεις και να θίξει γεωπολιτικές ισορροπίες για να επιβάλει νέα τάξη πραγμάτων στη χώρα του και διεθνώς, ακόμη και αν το προσπαθήσει. Ασχέτως λοιπόν ρητορικής, στόχων και φόβων, ο πλανήτης θα διαπιστώσει στην πράξη την πορεία που θα ακολουθήσει και τις επιδόσεις του. Αλλωστε, δεν μπορεί να κάνει και διαφορετικά…
Προς το παρόν, πάντως, είναι δυνατόν να εξαχθούν κάποια συμπεράσματα. Πρώτον, γίνεται σαφές ότι οι μάζες των μικρομεσαίων κυρίως σε ολόκληρη τη Δύση πιέζονται πολύ έντονα από την παγκοσμιοποίηση και την ανάπτυξη της τεχνολογίας, που καταργεί πολύ γρήγορα θέσεις εργασίας και αυτές που δημιουργεί απαιτούν δεξιότητες ανώτερου επιπέδου. Οι κοινωνίες δεν έχουν χρόνο προσαρμογής στα συνεχώς ανανεούμενα δεδομένα και η οργή ξεχειλίζει, καθώς η ψαλίδα μεταξύ πλουσίων και φτωχότερων ανοίγει όλο και περισσότερο υπέρ των πρώτων. Δεύτερον, με αυτή την έννοια, η ψήφος παίρνει πια και ταξικό χαρακτήρα που εκφράζεται μέσω του ακατάσχετου λαϊκισμού, στον οποίον οι δημοκρατίες δεν έχουν βρει αντίδοτο.
Τρίτον, «το σύστημα» δεν κατάφερε να ανιχνεύσει και να αφουγκραστεί την ένταση και το βάθος της δυσαρέσκειας, όπως αποδεικνύεται περίτρανα από την αποτυχία των δημοσκοπήσεων και τη φθίνουσα επιρροή των συστημικών μίντια, που πλέον υποκαθίστανται από μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπου είναι εύκολο για τους ακραίους, τους «βλαμμένους» και τους εγκάθετους να διαμορφώσουν κλίμα. Τέταρτον, το αποτέλεσμα ανέδειξε τον διχασμό της αμερικανικής κοινωνίας με απροσδιόριστες επιπτώσεις στο άμεσο μέλλον.
Μετά τη χθεσινή εξέλιξη, το κύμα του λαϊκισμού απειλεί τώρα να κατακλύσει και την Ευρώπη. Η εκλογή Τραμπ δίνει ασφαλώς ώθηση σε αντίστοιχους του είδους του στην Ιταλία, την Αυστρία, τη Γαλλία, την Ολλανδία, ακόμη και στην ίδια τη Γερμανία. Και το ερώτημα που τίθεται πια είναι αν θα αντέξει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα υπό αυτές τις συνθήκες.