Ο Μπομπ Ντίλαν, πριν από μερικά χρόνια, όταν είχε ερωτηθεί από το περιοδικό Rolling Stone ποιον άλλον καλλιτέχνη θαυμάζει, είχε απαντήσει μάλλον σαρκαστικά: τον Ντόναλντ Τραμπ. Εννοώντας, προφανώς, ότι δεν τον θεωρεί πολιτικό, αλλά θεατρίνο. Φέτος ο Ντίλαν τιμήθηκε με το Νομπέλ, ο δε Τραμπ έγινε πρόεδρος των ΗΠΑ. Και είναι η αλήθεια ότι ακόμη και αν δεν τις είχε κερδίσει αυτές τις εκλογές θα είχε περάσει στην Ιστορία ως ένας από τους πιο θεαματικούς πολιτικούς. Αυτός τραβούσε την προσοχή, αυτόν σχολίαζαν, και σήμερα σκεφτόμουν ότι αν είχε κερδίσει η Κλίντον το πιθανότερο είναι ότι ελάχιστα θα μας απασχολούσε το αποτέλεσμα. Ο κόσμος θα ακολουθούσε τον δρόμο του, λίγο έως πολύ όπως τον ξέρουμε. Ο Τραμπ, όμως, δείχνει ότι ο κόσμος μεταμορφώνεται. Κάπου εδώ μοιάζει να τελειώνει η μπελ επόκ των δικών μας γενεών.
Πιστεύουν οι ψηφοφόροι του ότι ο νέος πρόεδρος θα χτίσει το τείχος των 3.000 χιλιομέτρων για να κλείσει τα σύνορα με το Μεξικό; Πιστεύουν ότι θα απαγορεύσει την είσοδο μουσουλμάνων στις ΗΠΑ; Μπορεί και να μην τα πιστεύουν, όμως τους αρέσει να τα πιστεύουν και σίγουρα τους αρέσει να τα ακούν. Είναι η δύναμη του θεάτρου και στην πολιτική η δύναμη του λαϊκισμού. Eχει χυθεί πολλή μελάνη για τους λόγους που οδήγησαν τόσον κόσμο να ψηφίσει Τραμπ. Είναι η οικονομία; Τα θύματα της κρίσης του 2008 αισθάνονται αποκλεισμένα από συνθήκες ζωής που το ίδιο το σύστημα τους έμαθε να απαιτούν. Σίγουρα. Oμως δεν φτάνει αυτό, διότι στην περίπτωση Τραμπ παρεμβαίνει μία ισχυρή ψυχολογική παράμετρος. Ποια ανάγκη ωθεί μεγάλο μέρος του πληθυσμού να θαυμάζει έναν άνθρωπο στον οποίον όλοι οι υπόλοιποι δεν έχουν καμιά εμπιστοσύνη; Χειρότερα ακόμη. Μοιάζει με καρικατούρα.
Ο Τραμπ έχει αντιληφθεί ότι τα κεκτημένα των Δυτικών κοινωνιών έχουν κουραστεί και έχουν κουράσει. Είτε μιλάμε για την πολυπολιτισμική κοινωνία, είτε για τον γάμο των ομοφυλοφίλων. Η δεκαετία του ενενήντα, που διαδέχθηκε τη δεκαετία του Ρέιγκαν και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ηττήθηκε από τον ίδιο της τον εαυτό. Η πίστη ότι ο κόσμος μπορεί να μετατραπεί σε ένα απέραντο κοκτέιλ πάρτι, όπου τους πολέμους θα τους αντικαταστήσουν οι δημόσιες σχέσεις και οι εμπορικές συμφωνίες, διαψεύδεται καθημερινά. Το «πολιτικώς ορθόν» ταυτίζεται με την ξύλινη γλώσσα της πολιτικής. Είναι σαν ένα μεγάλο μέρος του αμερικανικού πληθυσμού να θέλει να επιστρέψει στη δεκαετία του πενήντα, με την γκετοποίηση, τους Ιταλούς στην κουζίνα, τους Eλληνες στη λάντζα και τους λευκούς Αγγλοσάξονες προτεστάντες στα πανεπιστήμια.
Η Χίλαρι Κλίντον χθες μιλώντας στους ψηφοφόρους της είπε: «Αξίζει να παλεύεις για το σωστό». Το «σωστό» το θεωρεί αυτονόητο. Είναι σαν τα κεκτημένα του Δυτικού Πολιτισμού να έχουν μετατραπεί σε ένα είδος θρησκευτικής πίστης, η οποία διαθέτει κι αυτή το ιερατείο της. Οσοι εξακολουθούν να θεωρούν ότι η Αμερική που εξέλεξε τον Τραμπ «παραπλανήθηκε», απλώς δεν αντιλαμβάνονται το πρόβλημα.
Τον τίτλο τον δανείζομαι από τη σημαντική συλλογή δοκιμίων του Ρόδη Ρούφου. Πάντως, ο Γότθος Αλάριχος τον δ΄ αιώνα εκχριστιανίσθηκε και δεν σκόπευε να καταστρέψει την καταπονημένη αυτοκρατορία. Hθελε να την αναλάβει για να διαχειρισθεί τις τύχες της. Hξερε ότι ο κόσμος για να συνεχίσει να ζει είναι καταδικασμένος να μεταμορφώνεται.