Η στιχουργική συνέχεια του πασίγνωστου τραγουδιού του Λέοναρντ Κοέν που βρίσκεται στον τίτλο μιλούσε για το Βερολίνο, όχι για το Παρίσι. Ο ίδιος ο Κοέν έχει περιγράψει το τραγούδι που έγραψε πριν από περίπου 30 χρόνια ως μια καλλιτεχνική προσπάθεια να μπει στο μυαλό ενός ακραίου, ενός τρομοκράτη. Ο Ντόναλντ Τραμπ, βέβαια, δεν είναι τίποτε απ’ όλα αυτά. Πιθανότατα δεν είναι καν ουσιαστικά επικίνδυνος για το αμερικανικό «establishment», ούτε καν για τους έχοντες. Οι πρώτες αναλύσεις που αφορούν το φορολογικό πρόγραμμα του Τραμπ δείχνουν ότι το 1% στην κορυφή της εισοδηματικής κλίμακας θα απολαύει σημαντικές φοροαπαλλαγές, το χρέος των ΗΠΑ θα αυξηθεί περαιτέρω, ενώ δεν προκύπτει από κάπου κάποια ουσιαστική βελτίωση της θέσης των «λευκών σκουπιδιών» (White Trash), των χαμένων της παγκοσμιοποίησης, όπως έχουμε συνηθίσει να λέμε εσχάτως. Ωστόσο, όλα αυτά μένει να αποδειχθούν στην πράξη, από τον Ιανουάριο και μετά, όταν ο Τραμπ αναλάβει και επισήμως την προεδρία των ΗΠΑ.
Οπως υπονοεί και ο τίτλος, το πρόβλημα δεν είναι ο Τραμπ, αλλά το μήνυμα που εκπέμπει σε όλο τον δυτικό κόσμο. Και αν οι ΗΠΑ είναι μια μεγάλη χώρα, απαραίτητη για την παγκόσμια ισορροπία, με αντισταθμίσματα και μια δημόσια διοίκηση η οποία έχει σημαντικό βαθμό ανεξαρτησίας από την πολιτική ισχύ, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για τις εν πολλοίς ασυνάρτητες πολιτείες της Ευρώπης που ταλανίζονται τα τελευταία χρόνια από την αδυναμία λήψης αποφάσεων και την εξεύρεση λύσεων σε σχεδόν οτιδήποτε (υπενθυμίζεται το τελευταίο παράδειγμα της Βαλλονίας, όπου το γαλλόφωνο και μικρότερο σε πληθυσμό τμήμα του Βελγίου λίγο έλειψε να τινάξει τη CETA στον αέρα). Το πρώτο πρόβλημα που δημιουργεί το μήνυμα Τραμπ θα εκφραστεί πιθανότατα στο δημοψήφισμα της 4ης Δεκεμβρίου στην Ιταλία. Συνιστά πονοκέφαλο για τον Ματέο Ρέντσι και ίσως αποδειχθεί μη διαχειρίσιμο πολιτικό πρόβλημα για το σύνολο της Ευρώπης. Το δεύτερο και πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα είναι οι επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει στις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας τον Απρίλιο και Μάιο του 2017. Αν η ψήφος στη Μαρίν Λεπέν απενοχοποιηθεί και η επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου κερδίσει την προεδρία, η Γαλλία ίσως οδηγήσει το σύνολο της Ε.Ε. σε αποσύνθεση. Το τρίτο πρόβλημα μεταφέρεται εκεί όπου πραγματικά χτυπάει τα τελευταία πολλά χρόνια η καρδιά της Ευρώπης: στο Βερολίνο, όπου, επίσης, θα πραγματοποιηθούν εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2017. Τότε, η Αγκελα Μέρκελ θα πρέπει, στην πραγματικότητα, να κερδίσει έναν πόλεμο για όλη την υπόλοιπη Ευρώπη.
Αν πέσει και το Παρίσι, τότε οι ευθύνες της Γερμανίας θα καταστούν ακόμη μεγαλύτερες, εφόσον, βέβαια, υπάρχει συνολική πολιτική βούληση για διατήρηση της συνοχής της Ε.Ε. Το Βερολίνο θα έλθει αντιμέτωπο με ένα δίλημμα, που έχει αρχίσει να διαμορφώνεται ήδη από το 2010, όταν η διάσωση της Ελλάδας και η γενική οικονομική κρίση άρχισαν να υποσκάπτουν τη συνοχή της Ευρώπης: «Θέλουμε να ηγηθούμε;». Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα έχει πολλές πτυχές, κάποιες από τις οποίες περνούν μέσα από την ανάγκη διαμόρφωσης ενιαίας εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής. Οπως, για παράδειγμα, τι θα γίνει εάν ο Τραμπ προχωρήσει σε μείωση των αμερικανικών δυνάμεων στο ΝΑΤΟ, προκειμένου να αναγκάσει τη Γαλλία και τη Γερμανία να αναλάβουν μεγαλύτερο μέρος του κόστους της ευρωπαϊκής άμυνας. Τίποτε απ’ όλα αυτά δεν είναι εύκολο να απαντηθεί. Ωστόσο, οι πολιτικές εξελίξεις, ο κόσμος που εξακολουθεί να γυρίζει «αντισυστημικά» και οι αυξανόμενες προκλήσεις απαιτούν ηγεσία. Τα σύννεφα πυκνώνουν και ίσως το 2017 να αποδειχθεί το χρονικό σημείο δοκιμής για την ικανότητα της Ευρώπης να προσαρμοστεί στο νέο περιβάλλον.