ΣΜΟΛΤΖΙΝΑΤΣ. Από απόσταση το μικρό κοιμητήριο στο σερβικό χωριό Σμόλτζινατς μοιάζει με κομψή συνοικία, η οποία, όμως, είναι περιστοιχισμένη από τάφους. Αν, όμως, ο επισκέπτης πλησιάσει και περάσει το κομμάτι όπου είναι αραδιασμένοι τακτικά οι τάφοι θα αντικρίσει σειρές από μικρούς οικίσκους βαμμένους σε παστέλ χρώματα. Κάθε ένα από τα ιδιόμορφα σπίτια έχει ένα ή δύο δωμάτια, μεγάλα παράθυρα και περίτεχνες πλάκες, είτε στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό, στη μνήμη των νεκρών. Αυτά είναι τα ταφικά μνημεία του Σμόλτζινατς.
Πρόκειται για μικρούς οικίσκους που διαθέτουν ένα πλήρως επιπλωμένο δωμάτιο, ειδικό χώρο φύλαξης των στεφάνων και όλων των άλλων απαραίτητων σε μία κηδεία, ενώ στο υπόγειό του βρίσκεται η οικογενειακή κρύπτη. «Χρειαζόμαστε μια στέγη πάνω από τα κεφάλι μας, για να κάτσουμε και να πιούμε έναν καφέ όταν επισκεπτόμαστε τους νεκρούς μας», λέει μια γυναίκα που δεν θέλησε να αποκαλύψει την ταυτότητά της.
Το χωριό Σμόλτζινατς βρίσκεται σε απόσταση περίπου 100 χιλιομέτρων από το Βελιγράδι, χτισμένο σε μια εύφορη κοιλάδα κατά μήκος του Δούναβη. Εχει 18.00 κατοίκους, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι ηλικιωμένοι. Οπως συμβαίνει σε ολόκληρη την περιοχή, οι περισσότεροι νέοι μετανάστευσαν κατά τη διάρκεια του 1970 και του 1980, κυρίως στην Αυστρία, από όπου στέλνουν εμβάσματα, με αποτέλεσμα το χωριό να ζει πλουσιοπάροχα και να εξελιχθεί. Σήμερα ζουν στο εξωτερικό περίπου 1 εκατομμύριο Σέρβοι, εξαιτίας των απανωτών μεταναστευτικών κυμάτων μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και των πολέμων της δεκαετίας του 1990.
«Οι νέοι στέλνουν χρήματα από τη Δυτική Ευρώπη και χτίζουν εδώ σπίτια. Μάλιστα, συχνά ανταγωνίζονται τους γείτονές τους για το ποιος θα έχει το ψηλότερο σπίτι. Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και στο νεκροταφείο», εξηγεί ο μηχανικός Μιλομίρ από τη γειτονική πόλη Ποζάρεβατς.
Το κόστος κατασκευής για έναν τέτοιο ταφικό οικίσκο σε γενικές γραμμές αγγίζει τις 4.000 ευρώ, ενώ δεν απαιτείται άδεια ανοικοδόμησης από το δημαρχείο. Οι περισσότεροι από τους επισκέπτες του νεκροταφείου αρνήθηκαν να απαντήσουν στους δημοσιογράφους, εξαιτίας του φόβου που έχουν ότι οι δημοτικές αρχές θα λάβουν μέτρα εναντίον τους και δεν αποκλείεται να τους γκρεμίσουν αυτούς τους ταφικούς οικίσκους. «Ολα εξαρτώνται από το τι θέλει ο πελάτης», απαντάει ένας υπάλληλος του νεκροταφείου. Μία οικογενειακή κρύπτη πωλείται έναντι 800 ευρώ, αλλά βέβαια οι οικίσκοι κοστίζουν πολύ περισσότερο».
Επί του παρόντος, η σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία κλείνει τα μάτια στο φαινόμενο, καθώς πολλοί από τους ιδιοκτήτες τους είναι συνάμα και μεγάλοι δωρητές.
Κοντά στην είσοδο του νεκροταφείου μπορεί κανείς να δει τους τάφους των πιο φτωχών, που είναι λιτά μνημεία αποτελούμενα συνήθως από μαρμάρινες πλάκες πάνω στο χορτάρι.
«Οταν παντρεύτηκα εδώ πριν από σαράντα χρόνια, είχαν οικοδομηθεί ελάχιστοι ταφικοί οικίσκοι», λέει η Ράικα, μία ηλικιωμένη γυναίκα που έφθασε στο νεκροταφείο για να αποθέσει λίγα λουλούδια σε έναν απλοϊκό τάφο. «Κοιτάξτε το νεκροταφείο τώρα».