Μια αμφίδρομα επιμορφωτική συνάντηση έλαβε χώρα την περασμένη Τρίτη στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μία ομάδα Καλιφορνέζων που δραστηριοποιούνται στον αγροτικό τομέα, από το χωράφι μέχρι το ράφι της μεγαλύτερης αλυσίδας σούπερ μάρκετ στον πλανήτη (Wal-Mart), και που συμμετέχουν σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα του California Agricultural Leadership Foundation βρέθηκαν με Ελληνες ερευνητές και αγροτικούς επιχειρηματίες. Σκοπός ήταν η ανταλλαγή τεχνογνωσίας, η εμβάθυνση δικτύων γνωριμιών και η αναζήτηση δυνατότητας μελλοντικών συνεργασιών.
Για την ελληνική πλευρά, ήταν συναρπαστική εμπειρία. «Μάθαμε τι σημαίνει μικρός αγρότης στην Καλιφόρνια!» λέει γελώντας ο Θάνος Μπαλαφούτης, επιστημονικός συνεργάτης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. «Ο μέσος παραγωγός στην Ελλάδα καλλιεργεί 40 στρέμματα. Εκεί χρειάζονται 40 στρέμματα μόνο για τα μηχανήματά τους!»
Η διαφορά κλίμακας, εξηγεί o Μπαλαφούτης, έχει μεγάλη σημασία για τον τρόπο που οργανώνεται η προώθηση του προϊόντος σε ξένες αγορές. Ενας από τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα, ο Σον Ραμίρεζ, είναι υπεύθυνος διατροφικής ασφάλειας για μια εταιρεία που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός σύκων στον κόσμο. «Εχουν 10.000 στρέμματα καλλιέργειες», λέει ο επιστημονικός συνεργάτης του Γεωπονικού. «Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να πάνε από μόνοι τους, π.χ. στην Ιαπωνία, και να προωθήσουν το προϊόν» – κάτι που δεν είναι εφικτό για ελληνικές επιχειρήσεις.
Ωστόσο, όπως συμφωνούν όσοι έλαβαν μέρος στη συνάντηση από ελληνικής πλευράς, δεν έχει επιτευχθεί το επίπεδο συνεργασίας και οργάνωσης που απαιτείται ώστε τα ελληνικά προϊόντα να εξαπλωθούν στις ξένες αγορές και η φωνή των αγροτών να αποκτήσει τεχνοκρατική επάρκεια. «Παραπονιόμαστε ότι λαμβάνονται αποφάσεις για εμάς χωρίς εμάς, αλλά δεν έχουμε τεκμηριωμένες θέσεις, κάτι που χρειάζεται όλο και περισσότερο στην εποχή της τρόικας», λέει στην «Κ» ο Μάρκος Λέγγας, που ήταν επίσης παρών. Ο κ. Λέγγας είναι πρόεδρος του συνεταιρισμού παραγωγής επιτραπέζιων σταφυλιών «Πήγασος», με έδρα το Κιάτο, που εξάγει το 100% της παραγωγής του και εφαρμόζει καινοτόμες μεθόδους αειφορικής γεωργίας. Ο επιχειρηματίας εστιάζει στο θέμα του νερού (στην ομάδα των Καλιφορνέζων ήταν και μέλος της επιτροπής διαχείρισης υδάτινων πόρων της πολιτείας). Η Καλιφόρνια, όπως και η Ελλάδα, αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα λειψυδρίας, αλλά εκεί «γνωρίζουν πώς να διαπραγματευθούν για να αποσπάσουν τους πόρους που χρειάζονται από τα αστικά κέντρα». Ως αντιδιαστολή, αναφέρεται στο φράγμα του Ασωπού στην Κορινθία, που «το υπόσχονται εδώ και 60 χρόνια» και τώρα έχει πάλι κολλήσει. «Αν θέλουμε start ups στη γεωργία, πρέπει κι εμείς να εκπαιδεύσουμε ανθρώπους σε θέματα ηγεσίας», καταλήγει ο κ. Λέγγας.
Ο Βαγγέλης Αναστασίου, υποψήφιος διδάκτωρ στο Γεωπονικό (το διδακτορικό του αφορά τη γεωργία ακριβείας) και γόνος αγροτικής οικογένειας από τη Λάρισα, δηλώνει και αυτός εντυπωσιασμένος από τις δομές συνεργασίας των Καλιφορνέζων: «Εργάζονται όλοι μαζί για το καλό του κλάδου, χωρίς κομματικά κριτήρια. Αυτό πρέπει να κάνουμε κι εμείς».
Εμπειρία μισού αιώνα
To California Agricultural Leadership Foundation είναι μη κερδοσκοπική οργάνωση που οργανώνει από το 1970 προγράμματα εκπαίδευσης για στελέχη του ευρύτερου αγροτικού κλάδου. Τα προγράμματα, που διαρκούν 17 μήνες, έχουν τη λογική ενός εναλλακτικού μεταπτυχιακού στη διοίκηση επιχειρήσεων για αγρότες. Περιλαμβάνουν 12 σεμινάρια, εργασίες και ένα 15ήμερο ταξίδι στο εξωτερικό.
Τα ερεθίσματα που παίρνουν δεν αφορούν στενά τον αγροτικό τομέα. Το ταξίδι τους στο εξωτερικό περιελάμβανε, πριν από την Ελλάδα, την Ιορδανία και το Ισραήλ. Η επιλογή της Ελλάδας συνδέεται άμεσα με την έξαρση του μεταναστευτικού-προσφυγικού. Στη συνάντηση της Τρίτης, αφιερώθηκε αρκετός χρόνος στο πώς πρόσφυγες και μετανάστες θα μπορούσαν να συμβάλουν πιο ενεργά στην αγροτική οικονομία, αντί να μαραζώνουν στους χώρους υποδοχής.
«Το πρόγραμμα επιτρέπει σε κάθε εταίρο να εστιάσει σε διαφορετικές πτυχές της έννοιας της ηγεσίας», δηλώνει στην «Κ» ο Κρίστιαν Βελανόουεθ, από τους συμμετέχοντες, εκπρόσωπος της Pearl Crop, μιας ταχύτατα αναπτυσσόμενης οικογενειακής επιχείρησης παραγωγής καρυδιών και αμύγδαλων, που κάνει εξαγωγές σε 40 χώρες – και στην Ελλάδα. «Για μένα, το πιο σημαντικό είναι ότι επεκτείνει το ήδη εκτεταμένο δίκτυο επαγγελματιών του αγροτικού κλάδου. Το πρόγραμμα, όμως, μας φέρνει επίσης αντιμέτωπους με προκλήσεις που ενισχύουν τις ικανότητές μας να υπηρετήσουμε καλύτερα τις κοινότητές μας».