«Η Ελλάδα αντιμετωπίζει το πιο περίπλοκο, απρόβλεπτο και επικίνδυνο περιβάλλον ασφαλείας στην ιστορία της, με την εξαίρεση των πολεμικών περιόδων», δηλώνει στη συνέντευξή της στην «Κ» η καθηγήτρια επίλυσης συγκρούσεων της Fletcher School of Law and Diplomacy, Ελισάβετ Προδρόμου. Η πρώην διπλωμάτις των ΗΠΑ εκτιμά ότι καθώς η Τουρκία γίνεται πιο απρόβλεπτη, η χώρα μας θα πρέπει να κάνει ξεκάθαρο στους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ ότι παίρνει τις απειλές του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στα σοβαρά και ότι περιμένει υποστήριξη σε περίπτωση ενδεχόμενης πρόκλησης.
Οπως εκτιμά, «το είδος των απειλών ασφαλείας που αντιμετωπίζει η Ελλάδα είναι συνώνυμο με τις πιο επείγουσες απειλές στην Ευρώπη συνολικά. Υπό αυτή την έννοια, η Ελλάδα δεν είναι μόνο ευρωπαϊκό προπύργιο, αλλά η Ευρώπη πρέπει να καταλάβει ότι το περιβάλλον ασφαλείας της Ελλάδας είναι το ίδιο με το δικό της, και αντίστροφα». Μάλιστα, προειδοποιεί πως «αν η Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ δεν το αναγνωρίσουν, αυτό θα είναι επιζήμιο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη. Και αντιστρόφως, είναι επιτακτικό η Ελλάδα να επικοινωνήσει τη σημασία και αξία που έχει για την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ στον τομέα της ασφάλειας».
Αυτές οι απειλές βάζουν τη χώρα «στην καρδιά μιας παγκόσμιας γεωπολιτικής σκακιέρας». Οπως θεωρεί η κ. Προδρόμου, η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο πολλαπλών δικτύων παράνομης οικονομικής δραστηριότητας που συγκλίνουν, από τη διακίνηση ανθρώπων και τη σύγχρονη σεξουαλική σκλαβιά μέχρι τη διακίνηση όπλων, ναρκωτικών και το ξέπλυμα «μαύρου χρήματος». Καθώς δε αυτά εκτείνονται από τον Ατλαντικό μέχρι τη Νότια Ασία, όπως λέει, «είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι το δίκτυο ασφαλείας της Ελλάδας δεν βρίσκεται απλά στην Ανατολική Μεσόγειο ή τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, αλλά ότι ως προς αυτή την έννοια είναι παγκόσμιο».
Απειλή
H κ. Προδρόμου ανησυχεί ότι «η σχετική ηρεμία στο εγχώριο περιβάλλον ασφαλείας» μπορεί να απειληθεί, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με την κρίση διακυβέρνησης που εκτιμά ότι αγγίζει όλο το πολιτικό φάσμα στη χώρα. Πάντως, τονίζει ότι ο τρομοκρατικός κίνδυνος δεν εντοπίζεται μόνο στην Ελλάδα αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη, ενώ προσθέτει και τον ανθρωπιστικό παράγοντα. Οπως εκτιμά μάλιστα, «είναι εντυπωσιακό ότι δεν έχουν υπάρξει περιστατικά τρομοκρατικού εξτρεμισμού με δεδομένο τον τεράστιο αριθμό μεταναστών και προσφύγων που πέρασαν από τη χώρα». Η ίδια θεωρεί ότι όσο περισσότερο αυτοί παραμένουν εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος ριζοσπαστικοποίησής τους. Αντίστοιχα, δοκιμάζουν τον κοινωνικό ιστό σε μια χώρα που έχει ήδη επωμιστεί τις δραματικές κοινωνικές συνέπειες μιας πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης.
Η κατάσταση στην Τουρκία επιτείνει την αστάθεια, καθώς η καθηγήτρια της Σχολής Fletcher εκτιμά ότι τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα στην Τουρκία, προτού βελτιωθούν. Οπως λέει, «το πολιτικό κλίμα είναι βάναυσο και ολοένα πιο αυταρχικό, κάτι που δεν αφήνει πολύ χώρο για διπλωματικό διάλογο». Ωστόσο, εκτιμά ότι θα είναι πολύ δύσκολο για τη διεθνή κοινότητα να πιέσει την Τουρκία λόγω των προτεραιοτήτων της συμμαχίας κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Μοσούλη και τη Ράκα, επιχειρήσεις στις οποίες η Τουρκία κατέχει κρίσιμο ρόλο.
Η κ. Προδρόμου, ωστόσο, σημειώνει ότι καθώς η χώρα έχει τις δικές της στρατηγικές προτεραιότητες, μεταξύ των οποίων είναι και το δύσκολο έργο της ενσωμάτωσης των προσφύγων, είναι πιθανό να επιλέξει να μην αγγίξει ευάλωτες κοινότητες όπως οι Χριστιανοί, με τη βοήθεια «διακριτικής αλλά επίμονης διπλωματίας» και πίεσης της διεθνούς κοινότητας. Ωστόσο, λόγω και της μετάβασης στον Λευκό Οίκο, εκτιμά ότι η συνεισφορά των ΗΠΑ θα είναι μειωμένη στο άμεσο μέλλον, μέχρι να αναλάβει και να κάνει τον στρατηγικό της σχεδιασμό η νέα κυβέρνηση.
«Η Τουρκία θα είναι ασταθής, επιθετική και απρόβλεπτη», σημειώνει, και προειδοποιεί ότι «το Οικουμενικό Πατριαρχείο πρέπει να είναι προετοιμασμένο για το χειρότερο και να ελπίζει για το καλύτερο. Η δε Ελλάδα πρέπει να είναι προετοιμασμένη για το ενδεχόμενο μιας πρόκλησης. Βλέπουμε ήδη αερομαχίες στο Αιγαίο, και πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό για την Ελλάδα να εξετάσει ποιο θα ήταν το χειρότερο σενάριο μιας ναυτικής πρόκλησης ή και άλλης, πιο άμεσης. Ο Τούρκος πρόεδρος είπε ότι δεν ξεχνά τους αδελφούς του στη Δυτική Θράκη, την Κριμαία, την Κύπρο και τη Μοσούλη. Ιδού λοιπόν, αυτές είναι οι φιλοδοξίες του για έναν νέο χάρτη, επίσημο ή όχι, της γεωπολιτικής επιρροής της Τουρκίας στην περιοχή, ένα είδος Οθωμανικής Αυτοκρατορίας 2».
Οπως τονίζει η κ. Προδρόμου, «η Ελλάδα πρέπει να κάνει ξεκάθαρο στους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, ότι παίρνει αυτές τις δηλώσεις πολύ σοβαρά. Επίσης, να ξεκαθαρίσει ότι περιμένει υποστήριξη από τους εταίρους της στο ΝΑΤΟ σε περίπτωση τουρκικής πρόκλησης». Η ίδια τονίζει ότι δεν θα είναι εποικοδομητικό να κλιμακώσει τη ρητορική, διότι αντιμετωπίζει «έναν απρόβλεπτο, μυώδη και πιθανώς φονικό αντίπαλο», αλλά είναι σημαντικό να σημειώσει στους συμμάχους της ότι ο Ερντογάν «ως άτομο» προκαλεί αντιπαλότητα.