«Γίνεται πιο σοφό το κεφάλι όταν βάζει κορώνα». Με αυτή την παλαιά τουρκική παροιμία προσπαθεί να αντιμετωπίσει η Αγκυρα την εκλογή Τραμπ. Επί παραδείγματι, η επίμαχη δήλωση Τραμπ για απαγόρευση εισόδου μουσουλμάνων στις ΗΠΑ μέχρι να διαπιστώσει «τι τρέχει με δαύτους» [κομψή μετάφραση της αρχικής δηλώσεως] αποσύρθηκε από την επίσημη ιστοσελίδα του το βράδυ της εκλογής του. Επιπλέον ο Ερντογάν έσπευσε ήδη να συνομιλήσει τηλεφωνικώς με τον εκλεγέντα πρόεδρο παρά την εκπεφρασμένη ισλαμοφοβία του τελευταίου.
Το ευρύτερο πλαίσιο, βεβαίως, παραμένει δυσοίωνο για την Τουρκία. Ο Τραμπ έχει επικρίνει, χωρίς να κατονομάσει, τις χώρες εκείνες που βοηθούν τους ισλαμιστές κι έχει αναφερθεί στο εμπόριο πετρελαίου μέσω του οποίου χρηματοδοτούνται οι δομές του ISIS. Υπενθυμίζονται η υποστήριξη που παρείχε (τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα) η Τουρκία στο ISIS και οι ισχυρές ενδείξεις ότι στο παράνομο εμπόριο πετρελαίου είχε εμπλακεί ο υιός Ερντογάν. Επίσης, ο Τραμπ έχει εκφρασθεί επανειλημμένως εγκωμιαστικά για τους Κούρδους, τους οποίους θεωρεί πιστούς συμμάχους των ΗΠΑ και εξαιρετικούς μαχητές. Θέλει να τους εξοπλίσει προκειμένου να αποτελέσουν τις χερσαίες δυνάμεις για την καταπολέμηση του ISIS τις εγκαταστάσεις του οποίου θα βομβαρδίσει η Αμερική απ’ αέρος. Αυτή η θέση του συνάδει απολύτως με τις γενικότερες αντιλήψεις του περί δραστικού περιορισμού των αμυντικών δαπανών που σημαίνει απομάκρυνση των ΗΠΑ από χερσαίες επιχειρήσεις και μεγάλες εκστρατευτικές αποστολές.
Αλλη αρνητική ένδειξη για την Τουρκία είναι η άποψη του νέου προέδρου για εξαιρετικές σχέσεις με το Ισραήλ. Ο Ερντογάν επί μία πενταετία είχε επιλέξει ψυχρό πόλεμο με το Τελ Αβίβ, ενώ ακόμη και σήμερα οι σχέσεις των δύο χωρών παραμένουν προβληματικές. Παράλληλα, θα πρέπει να προβληματίζουν τους Τούρκους οι σχέσεις ΗΠΑ-Αιγύπτου. Το πραξικόπημα του 2013 έστειλε τον εκλεγμένο πρόεδρο της Αιγύπτου Μόρσι και τους ηγέτες των Αδελφών Μουσουλμάνων στη φυλακή. Εκτοτε η Τουρκία θεωρεί τον σημερινό Αιγύπτιο πρόεδρο Αλ Σίσι σφετεριστή. Τον περασμένο Σεπτέμβριο όμως, ο Τραμπ αντί να συναντηθεί με τον Ερντογάν προτίμησε τον Αλ Σίσι που χαρακτήρισε στη συνέχεια «φανταστικό τύπο». Ο Σίσι εμφανίσθηκε να είναι ο πρώτος ηγέτης χώρας που τον συνεχάρη τηλεφωνικώς για την εκλογή του. Είναι μάλλον προφανές ότι ο Τραμπ θα συζητήσει την κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο και τη Μ. Ανατολή πρωτίστως με Ισραήλ και Αίγυπτο.
Ωστόσο η Τουρκία εμφανίζεται να προτιμά την εκλογή Τραμπ. Δεν είναι μόνον ότι ποιεί την ανάγκη φιλοτιμία. Θεωρεί ότι η Χίλαρι Κλίντον θα συνέχιζε την εξωτερική πολιτική που έχει οδηγήσει τις δύο χώρες σε σοβαρές διαφωνίες. Επιπλέον είχε αποκαλυφθεί ότι το κίνημα Γκιουλέν είχε στηρίξει και χρηματοδοτήσει την προεκλογική της εκστρατεία. Η χρηματοδότηση είχε ενοχλήσει και το επιτελείο Τραμπ. Κατόπιν αυτού, ο Ερντογάν ευελπιστεί ότι ο Τραμπ θα εκδώσει στην Τουρκία τον Γκιουλέν που κατοικεί στην Πενσιλβάνια και κατηγορείται για το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου.
Απώτερη ελπίδα του Ερντογάν είναι ότι ο Τραμπ θα προσεγγίσει τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις με πραγματισμό. Επί παραδείγματι είναι ήδη σαφές ότι η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία αφήνει αδιάφορο τον νέο πρόεδρο. Το πρόβλημα για την Τουρκία είναι η πιθανολογούμενη προσέγγιση Ρωσίας-ΗΠΑ και οι συνέπειες που θα έχει στο πιο σημαντικό θέμα που απασχολεί την Αγκυρα σήμερα: το μέλλον των Κούρδων της Συρίας. Η Τουρκία μπόρεσε να αποκτήσει ξανά ρόλο στις εξελίξεις στη Συρία, παίζοντας επιδέξια μεταξύ Αμερικής και Ρωσίας. Εάν οι δύο μεγάλες δυνάμεις συμφωνήσουν, η Τουρκία θα περιορισθεί να εκφράζει απλώς το ενδιαφέρον και τις ανησυχίες της. Η έκδοση Γκιουλέν θα μπορούσε να είναι κίνηση εξευμενισμού. Πρέπει να προσέξουμε ο εξευμενισμός να μην επεκταθεί στο Κυπριακό και στα ελληνοτουρκικά.
*Ο κ. Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αν. καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο.