Τι χρειάζεται το Ταμείο εάν οι Ευρωπαίοι συμφωνήσουν στη νέα, μακροπρόθεσμη εξομάλυνση για το ελληνικό χρέος; Η αυθόρμητη και απολύτως λογική απάντηση θα έπρεπε να είναι ότι ο ρόλος του ΔΝΤ τελειώνει στην πειθώ που ενδεχομένως θα έχει ασκήσει στο Βερολίνο ώστε να στηρίξει αυτό, στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθεροποίησης, ένα νέο περιορισμό της παρούσας αξίας του τρέχοντος χρέους.
Τις ημέρες αυτές ξεκίνησε μια συζήτηση για το ενδεχόμενο να χρειαστεί νέο, τέταρτο, μνημόνιο για την Ελλάδα, σε αυτή ακριβώς τη βάση, τη νέα διευθέτηση του μεριδίου των δανείων του μηχανισμού στήριξης, που ανέρχονται περίπου σε 226 δισ. ευρώ επί του συνολικού χρέους των 330 δισ. ευρώ. Παρόμοια προοπτική είναι εξόχως βλαπτική για τα συμφέροντά μας και πρέπει, με κάθε τρόπο, να την αποφύγουμε. Το θέμα δεν είναι εάν ο Αλέξης Τσίπρας θα εξευτελιστεί τόσο ώστε από την κατάργηση του μνημονίου με μια κίνηση να έχει καταλήξει στην υπογραφή ακόμη δύο μνημονίων. Ούτε, αντιστρόφως, ότι δήθεν το επόμενο μνημόνιο θα το υπογράψει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στον οποίο θα έχει περάσει ο ΣΥΡΙΖΑ την «καυτή πατάτα». Τέταρτο μνημόνιο δεν πρέπει να υπάρξει, γιατί ούτε το χρειάζεται το κράτος ούτε είναι, μέχρι στιγμής, αναπόφευκτο. Και όμως, ορισμένοι μεταξύ ημών των δημοσιογράφων αλλά και κάποιων κομματικών παραγόντων, θύματα της προπαγάνδας τους, σπεύδουν να ανακοινώσουν ως αναπόφευκτο ένα τέταρτο μνημόνιο μετά το 2018. Πιστεύουν ότι εκεί θα μας οδηγήσει η αναμενόμενη επιστροφή του ΔΝΤ με τη δική του, ξεχωριστή, συμφωνία που θα κληθεί να υπογράψει η ελληνική κυβέρνηση, ίσως μέσα στον Ιανουάριο 2017. Σε ποιες, δύο, περιπτώσεις μπορεί να υπάρξει πραγματικό θέμα τέταρτου μνημονίου; Εάν, πρώτον, οι αγορές αρνούνται να δανείσουν την Ελληνική Δημοκρατία, στο όνομα της οποίας ζητούνται τα δάνεια, ακόμη και το 2019. Τότε έχουμε αρκετά μεγάλες λήξεις ομολόγων και ευρωπαϊκών δανείων. Δεύτερη περίπτωση θα ήταν να έχει, μέχρι τότε, ξεφύγει η δημοσιονομική κατάσταση τόσο ώστε και να δικαιολογείται η άρνηση των αγορών κεφαλαίων στην επανένταξή μας και να χρειάζεται αυστηρότερος δημοσιονομικός έλεγχος από την πλευρά των πιστωτών κρατών. Κάτι παρόμοιo θα μπορούσε να συμβεί αν δεν βρεθεί λύση στο βουνό υποχρεώσεων που δημιουργεί το συνταξιοδοτικό σύστημα. Δυσάρεστο όσο κι επικίνδυνο ενδεχόμενο της δεύτερης περίπτωσης θα μπορούσε να είναι η οριστική κρατικοποίηση τραπεζικών ιδρυμάτων, εάν σκάσει η βόμβα των «κόκκινων» δανείων, με τη χρησιμοποίηση προς τον σκοπό αυτό του αποθέματος πολλών δισ. από το δάνειο του τρίτου μνημονίου που δεν χρησιμοποιήθηκαν γι’ αυτό τον σκοπό. Σε αυτή την περίοδο αναζωπύρωσης των συζητήσεων για τα προσήκοντα μέτρα ανάτασης της οικονομίας, στον μεσοπρόθεσμο ορίζοντα θα ήταν καλό να προσέλθουν όλα τα κόμματα που μπορεί, κάποια στιγμή, να κληθούν στη διακυβέρνηση του τόπου.