Το βασικό ζήτημα για εκατομμύρια ανθρώπους αυτή τη στιγμή, περισσότερο από ποτέ στα μεταπολεμικά χρόνια ίσως, δείχνει να είναι η ανασφάλεια: ανασφάλεια από την πρόσφατη ή την ενδεχόμενη απώλεια εργασίας· ανασφάλεια από τη σοβαρή πιθανότητα αδυναμίας αποπληρωμής χρεών, εξόδων, πάνω απ’ όλα δανείων (κυρίως στεγαστικών) και φόρων· ανασφάλεια από τη λεγόμενη υποχώρηση της πολιτικής έναντι αφανών, σκοτεινών για πολλούς, διεθνών χρηματοοικονομικών κέντρων· ανασφάλεια από την αθρόα προσέλευση προσφύγων και μεταναστών· ανασφάλεια από τη φονική δράση φανατισμένων τρομοκρατών· ανασφάλεια από αναδυόμενες οικονομίες εκτός Δύσης με τελείως διαφορετικές πολιτισμικές προσλαμβάνουσες· ανασφάλεια από την ακατάσχετη ροή της πληροφορίας στο Διαδίκτυο· ανασφάλεια απέναντι σε κεκτημένα δικαιώματα των (δυτικών) δημοκρατιών με συνέπεια αποκαρδιωτικά πισωγυρίσματα σε χώρες που διεκδικούσαν μέχρι πρόσφατα την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση, όπως η Τουρκία· ανασφάλεια, εντέλει, απέναντι στα μεγάλα μεγέθη γενικώς: παγκόσμιο χωριό, Ενωμένη Ευρώπη – όροι που μέχρι πρότινος έμοιαζαν με προκλήσεις για το μέλλον, τώρα προκαλούν ένα ευρύ αίσθημα απώθησης.
Στην άκρως μεταβατική εποχή που διανύουμε, το μόνο βέβαιο, προς το παρόν, είναι πως αυτή η γενικευμένη ανασφάλεια και αβεβαιότητα διαχέεται σαν ύπουλος ιός σε ολόκληρες περιοχές του πλανήτη με συνέπεια εκείνος που θα δείξει πως μπορεί να κατευνάσει αυτό το εσωτερικό ζόρι με πολιτικές οι οποίες είτε ενέχουν το στοιχείο της υπόσχεσης για μια φαντασίωση που πολύ σύντομα θα γίνει πραγματικότητα είτε το στοιχείο μιας επικίνδυνης επιθετικότητας, θα κερδίσει την τραυματισμένη εμπιστοσύνη ενός ανασφαλούς κόσμου. Το είδαμε να συμβαίνει στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 2015, το είδαμε στη Βρετανία του Brexit, το είδαμε στις ΗΠΑ και πολλοί φοβούνται πως θα το δούμε του χρόνου και στη Γαλλία με τη Λεπέν.
Συρρίκνωση. Αυτό μοιάζει να είναι το αίτημα. Να μαζευτούμε στις φωλιές μας. Οταν λοιπόν ο Ντόναλντ Τραμπ, με ένα επιθετικό, στομφώδες και πληθωρικό τόνο, απαιτεί να φύγουν οι ξένοι την ίδια στιγμή που το λεγόμενο «δεξί του χέρι», ο Στιβ Μπάνον, καταγγέλλει ότι οι Ασιάτες έχουν καταλάβει τη Σίλικον Βάλεϊ (ισχυρισμός που το περιοδικό Wired δηλώνει με στοιχεία πως δεν στέκει) και ότι η αφρόκρεμα των νέων Αμερικανών πρέπει να επιστρέψει στην πατρίδα που τους εκδίωξε, προκαλεί έναν ανησυχητικά αναγκαίο εφησυχασμό ή απλώς ικανοποιεί ένστικτα που πρέπει εδώ και τώρα να ικανοποιηθούν. (Το ότι ένας Αμερικανός, όπως ο Μπάνον, θέτει ως ζήτημα την «επιστροφή των νέων μας απ’ το εξωτερικό», αυτό δηλαδή απ’ το οποίο βροντοφωνάζουμε ότι πάσχει και η ελάχιστη μπροστά στην Αμερική Ελλάδα, είναι όντως αξιοσημείωτο).
Μπροστά σε ένα τέτοιο πλέγμα ανασφάλειας και ανάγκης εφησυχασμού, μπροστά στην άγρια απαίτηση ικανοποίησης ενστίκτων, είναι επόμενο τα πυροβόλα μιας μετριοπαθούς, σύνθετης και με λεπτές αποχρώσεις πολιτικής γραμμής να παθαίνουν αφλογιστία. Για παράδειγμα, ο Μπαράκ Ομπάμα σαγήνευσε για μια ακόμη φορά (και) στην Αθήνα. Ας μη γελιόμαστε όμως· σαγήνευσε λίγους – εμάς, μεταξύ μας. Στους περισσότερους, αυτή τη στιγμή, είτε δεν λέει τίποτα είτε προκαλεί θυμό. Εχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας και μια παγκόσμια ανθρώπινη μάζα απαιτεί απαντήσεις τη στιγμή που δυσκολευόμαστε να θέσουμε σωστά τα ερωτήματα ακόμη.