Πριν από λίγες εβδομάδες πραγματοποιήθηκε ανασχηματισμός της κυβέρνησης και παράλληλα ανακοινώθηκε η ίδρυση παραρτήματος(;) του γραφείου του πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη, ενώ προ ημερών η Ν.Δ. ανακοίνωσε το οργανωτικό σχήμα της πολιτικής και κοινοβουλευτικής παρακολούθησης του κυβερνητικού έργου. Συνήθως, η συζήτηση αναλώνεται περισσότερο στα πρόσωπα και λιγότερο στις θεσμικές ή και άλλες λειτουργίες μιας κυβέρνησης και στο πώς μπορεί να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητά της. Η οργάνωση της κυβέρνησης και ο συντονισμός του κυβερνητικού έργου καθορίζουν το πλαίσιο σχεδιασμού και υλοποίησης της κυβερνητικής πολιτικής. Παράλληλα, όμως, αποτελούν ευκαιρία αλλαγής του τρέχοντος υποδείγματος άσκησης πολιτικής. Οι ελληνικές κυβερνήσεις, οι οποίες είναι συνήθως και από τις μεγαλύτερες σε αριθμό στην Ευρώπη, έχουν αντιμετωπίσει διαχρονικά σημαντικούς επιχειρησιακούς περιορισμούς κυρίως λόγω των προβλημάτων κυβερνητικού συντονισμού, της αδυναμίας παρακολούθησης του κυβερνητικού έργου, της περιορισμένης τεχνοκρατικής επάρκειας, καθώς και της ποιότητας της πληροφορίας που φθάνει στο πρωθυπουργικό κέντρο.
Ζητούμενο είναι ένα νέο πρότυπο διαφανούς και αποτελεσματικής διακυβέρνησης που θα οργανώνεται και θα αναπτύσσεται στις αρχές της αξιοπιστίας και της αξιοκρατίας. Με βάση την εμπειρία των τελευταίων ετών αλλά και το πλαίσιο των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η χώρα έναντι των θεσμών, καθώς και υπερεθνικών φορέων, όπως το Open Government Partnership, το πλέγμα των αλλαγών που απαιτούνται στο πεδίο της οργάνωσης και του συντονισμού της κυβέρνησης αφορά κυρίως:
• Την ενδυνάμωση των κυβερνητικών οργάνων που προσδίδουν συλλογικότητα στη διακυβέρνηση με την παράλληλη ποιοτική ενίσχυση του πρωθυπουργικού κέντρου.
• Τη θέσπιση μονιμότερων δομών που θα είναι ανεξάρτητες από τη θητεία της κυβέρνησης και θα δημιουργούν πρόσθετη αξία, θεσμική συνέχεια και ιστορική μνήμη στο κέντρο διακυβέρνησης, δηλαδή στις υπηρεσίες που υποστηρίζουν τον πρωθυπουργό και τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου.
• Την αξιοκρατική επιλογή στελεχών από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, νέων επιστημόνων και επαγγελματικών, για τη στελέχωση των υπηρεσιών αυτών.
• Την εναρμόνιση των πολιτικών και διοικητικών κέντρων με τις αρχές της καλής νομοθέτησης.
• Τον καλύτερο συντονισμό της νομοθετικής πρωτοβουλίας και του εκτελεστικού έργου της κυβέρνησης.
• Την παρακολούθηση και την επιτάχυνση της πορείας υλοποίησης των κυβερνητικών πολιτικών.
• Την τακτή αξιολόγηση της πορείας εφαρμογής των κυβερνητικών πολιτικών, καθώς και παρεμβάσεις που αφορούν τη συμπεριφορά και τη δεοντολογία των μελών της κυβέρνησης.
Μια κυβέρνηση που πραγματικά ενδιαφέρεται να ενισχύσει την αποτελεσματικότητά της και να συμβάλει στη θεσμική ενδυνάμωση των πολιτικών κέντρων της χώρας πρέπει να προτάξει ένα οργανωμένο σχέδιο αλλαγών στον τρόπο οργάνωσης και συντονισμού της κυβέρνησης που δεν θα εξαντλείται σε πολυπληθή διυπουργικά σχήματα που συνήθως μένουν αδρανή και σε άχρηστες γραφειοκρατικές δομές που συνήθως αξιοποιούνται για τακτοποίηση «ημετέρων» με περιορισμένα προσόντα, ειδικά για τις υψηλές απαιτήσεις που πρέπει να υπάρχουν για τη στελέχωση αυτών των θέσεων.
Το κέντρο διακυβέρνησης μιας χώρας είναι ο καθρέπτης της χώρας. Καλή διακυβέρνηση μπορεί να υπάρξει μόνον αν υπάρξει ξεκάθαρο αίσθημα αποστολής και πλαίσιο θεσμικά κατοχυρωμένων διαδικασιών που μπορούν να εξασφαλίσουν άρτια, αξιοκρατική και αξιόπιστη διακυβέρνηση. Οσοι φροντίζουν τα του «οίκου» τους είναι και αυτοί που συνήθως αφήνουν και μια κάποια παρακαταθήκη στον τόπο.
*O κ. Θανάσης Κοντογεώργης είναι δικηγόρος, απόφοιτος της Σχολής Κένεντι του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Διετέλεσε σύμβουλος της ελληνικής κυβέρνησης την περίοδο 2010-2014.