Αποψη: Διεθνής οικονομία και μακροχρόνια επιβράδυνση της ανάπτυξης

Αποψη: Διεθνής οικονομία και μακροχρόνια επιβράδυνση της ανάπτυξης

3' 50" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ε​​ίναι διάχυτη η αίσθηση ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας βαίνουν καθοδικά. Φυσικό επακόλουθο αυτού του γεγονότος –ιδιαίτερα αν η τάση αυτή συνεχίσει μακροχρόνια– θα είναι η σημαντική αύξηση της ανεργίας σε παγκόσμια κλίμακα. Αυτή με τη σειρά της θα οδηγήσει στην περιορισμένη εξέλιξη του κατά κεφαλήν πραγματικού εισοδήματος η οποία θα πορευτεί με αναιμικούς –αν όχι μηδενικούς– ρυθμούς, καθώς η αύξηση του πραγματικού προϊόντος δεν ξεπερνά τη μέση πληθυσμιακή αύξηση.

Οι προβλέψεις

Οργανισμοί διεθνούς κύρους προβλέπουν ότι, εφόσον η παγκόσμια οικονομία συνεχίσει να λειτουργεί στο ίδιο μοτίβο, θα καταλήξουμε πιθανότατα σε σοβαρή επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης, και προτείνουν λύσεις που θα μπορούσαν να ανακόψουν ή και να ανατρέψουν την επιβραδυντική τάση.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δημοσίευσε την πρόβλεψή του για μειούμενους ρυθμούς ανάπτυξης ως απόρροια πέντε συνθηκών, με κυριότερη εξ αυτών την πολιτική αστάθεια. Ανάμεσα στις προτάσεις που στόχο έχουν τη δημιουργία καλύτερων προοπτικών περιλαμβάνονται: α) Η αύξηση των κυβερνητικών κινήτρων, ιδιαίτερα μέσω των επενδύσεων σε βασικές υποδομές. β) Μια πιο επεκτατική χρηματοοικονομική πολιτική από τις κεντρικές τράπεζες. γ) Οι διαρθρωτικές βελτιώσεις.

Η παγκοσμίου φήμης συμβουλευτική εταιρεία McKinsey & Co αναφέρει χαρακτηριστικά στη μελέτη του McKinsey Global Institute ότι «χωρίς κάποια πρωτοβουλία, ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας θα μειωθεί σχεδόν στο μισό τα επόμενα 50 χρόνια, ήτοι από 3,8% ετησίως την προηγούμενη πεντηκονταετία στο 2,1% ανά έτος την περίοδο 2014 – 2064». Για να κατανοήσουμε το μέγεθος της μείωσης αρκεί να αναφέρουμε ότι για κάθε ποσοστιαία μονάδα μείωσης του ρυθμού ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας, η παγκόσμια κοινότητα στερείται παραγωγής αξίας περίπου ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων. Η προτεινόμενη λύση από την ΜcKinsey εντοπίζεται στις πρωτοβουλίες εκείνες που οδηγούν στη σημαντική αύξηση της παραγωγικότητας.

Το θεωρητικό υπόβαθρο

Οι αρνητικές προβλέψεις για την οικονομική ανάπτυξη έχουν βεβαίως και θεωρητικό υπόβαθρο. Ο διακεκριμένος οικονομολόγος, πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ και καθηγητής Οικονομικών στο Harvard University Larry Summers πιστεύει ότι βρισκόμαστε προ μιας περιόδου αναιμικών οικονομικών. Την άποψή του αυτή αποδίδει στη θεωρία της Μακροχρόνιας Οικονομικής Στασιμότητας (Secular Stagnation), την οποία διατύπωσε ο οικονομολόγος Αlvin Hansen στη δεκαετία του 1930.

Αξια αναφοράς είναι και η θεωρία του Ρώσου οικονομολόγου Νikolai Kondratieff, όπως διατυπώθηκε τη δεκαετία του 1920, ο οποίος αναφέρει πως η παγκόσμια οικονομία περνάει μακροχρόνιες περιόδους ανάπτυξης, ύφεσης ή και αναιμικής κατάστασης. Αρα, με βάση αυτή τη θεωρία, η παγκόσμια οικονομία σήμερα –έπειτα από μία μακροχρόνια περίοδο ανάπτυξης– μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι ένα «ώριμο φρούτο» για να εισέλθει σε πιο χαλεπούς καιρούς.

Οι ρεαλιστικές προτάσεις

Το κυρίαρχο –και πρακτικό– ερώτημα είναι: Υπάρχουν πραγματικές δυνατότητες για δυναμική ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας; Η θεωρία φαίνεται να δείχνει ότι η παγκόσμια οικονομία δεν μπορεί να αναπτυχθεί περισσότερο με θεαματικούς ρυθμούς. Στην πράξη, αυτό συμβαίνει διότι οι ανεπτυγμένες χώρες με σημαντική ζήτηση έχουν φτάσει σε ένα στάδιο κορεσμού των αναγκών των πολιτών τους, γεγονός που καταλήγει σε αναιμικούς ρυθμούς ζήτησης.

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν δισεκατομμύρια συνάνθρωποί μας σε Αφρική, Ασία και Λατινική Αμερική των οποίων ακόμα και οι βασικές ανάγκες –όπως αυτές περιγράφονται στην Πυραμίδα των Αναγκών του Maslow– δεν έχουν ικανοποιηθεί ούτε στο ελάχιστο. Το ζητούμενο λοιπόν είναι πώς θα μετατρέψουμε αυτήν την τεράστια ποσότητα μη κορεσμένων αναγκών σε ζήτηση για κατανάλωση, γεγονός το οποίο προφανώς θα δώσει ώθηση στην παγκόσμια οικονομία τουλάχιστον για τα επόμενα 50 –ίσως και περισσότερα– χρόνια. Ενδεχομένως, η απάντηση του συγκεκριμένου ερωτήματος να δώσει και τη λύση στο πρόβλημα της παγκόσμιας δυσπραγίας.

Για να συμβεί αυτό πρέπει προφανώς να αυξηθεί το διαθέσιμο εισόδημα αυτών των ανθρώπων, γεγονός που προϋποθέτει μια δικαιότερη κατανομή του παραγόμενου πλούτου. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με ένα εγχείρημα νέας μορφής τύπου «Σχεδίου Μάρσαλ» που θα υποστηριχθεί από τις οικονομικά αναπτυγμένες κοινωνίες. Το αποτέλεσμα θα είναι πρώτα και κύρια να ωφεληθούν τα δισεκατομμύρια των συνανθρώπων μας που δεν έχουν τη δυνατότητα να ικανοποιήσουν βασικές ανάγκες (διατροφής, στέγης κ.λπ.) και, παράλληλα, να επιτευχθεί ισχυρότερη οικονομική ανάπτυξη στις αναπτυγμένες χώρες – επομένως μικρότερη ανεργία, και κατ’ επέκτασιν, σταθερά αυξανόμενο κατά κεφαλήν εισόδημα.

Οι πολιτικοί ηγέτες των ανεπτυγμένων χωρών πρέπει να μην αφήσουν να χαθεί η δυνατότητα για ένα τρισεκατομμύριο δολάρια παγκόσμιας παράγωγης (που, όπως προαναφέραμε, ισοδυναμεί περίπου σε κάθε 1% χαμένου ρυθμού ετήσιας παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης). Αντιθέτως, πρέπει να κινηθούν με γοργούς ρυθμούς προς μια ριζοσπαστική συμφωνία με τους ηγέτες των αναπτυσσόμενων και υπανάπτυκτων χωρών και να πάρουν σημαντικές αποφάσεις για το πώς θα χρηματοδοτηθεί αυτό το νέο εγχείρημα του οποίου τα μακροχρόνια οφέλη αναμένεται να ξεπεράσουν κατά πολύ το βραχυπρόθεσμο κόστος. Μία πραγματική πρόκληση, θα λέγαμε, με δεδομένη τη δυσκολία που παρουσιάζουν μέχρι τώρα οι πολιτικές ηγεσίες των προηγμένων χωρών στη λήψη συλλογικών και πολύ σοβαρών αποφάσεων. Και το διακύβευμα είναι μεγάλο.

* Ο κ. Τάσος Φιλιππάκος είναι οικονομολόγος, τ. Wall Street οικονομικός αναλυτής.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή