Απόγευμα Κυριακής απέναντι από τη Βαρβάκειο. Εδώ, τις τελευταίες εβδομάδες, πάντα την ίδια ώρα, δίνεται ένα σταθερό ραντεβού. Πάνω στην πλατεία στήνεται μία μικρή γιορτή με φαγητό, καφέ, ζωντανή μουσική, ακόμη και παιχνίδι. Προσκεκλημένοι οι άνθρωποι που τα βράδια κοιμούνται στους δρόμους της Αθήνας. Κουβαλούν τα πράγματά τους, συνήθως μία σακούλα που μέσα κλείνει όλα τους τα υπάρχοντα, και έρχονται να διασκεδάσουν, αφήνοντας για λίγο πίσω τη μοναξιά τους.
Ανάμεσά τους, ο Βαγγέλης Θεοχάρης. Βρίσκεται εδώ κάθε εβδομάδα γιατί σε αυτή την παρέα βρίσκει, λέει, μια παρηγοριά. Στα εξήντα του χρόνια, μόλις το περασμένο καλοκαίρι, αναγκάστηκε να μείνει πρώτη φορά στον δρόμο. Ο σπιτονοικοκύρης τού έκανε έξωση, αφού επί μήνες δεν είχε πληρώσει ούτε ένα ενοίκιο. Από το 2012 που έχασε τη δουλειά του στο σούπερ μάρκετ, δεν κατάφερε να ξαναεργαστεί. Και πώς θα μπορούσε, αφού η ηλικία του είναι για τους περισσότερους εργοδότες απαγορευτική. «Βρίσκω παντού πόρτες κλειστές. Ούτε σύνταξη μπορώ να πάρω γιατί τα ένσημά μου είναι λίγα. Τα παιδιά μου είναι μετανάστες στο εξωτερικό, ψάχνουν κι εκείνα για δουλειά κι εγώ εδώ ξέμεινα μόνος μου. Δεν περίμενα ποτέ ότι θα έφτανα έως εδώ. Ποτέ δεν πίστευα στους πολιτικούς, αλλά αυτό πια είναι ξεπεσμός. Φοβάμαι τον χειμώνα που έρχεται γιατί θα τον ζήσω πρώτη φορά στον δρόμο. Αλλά το έχω πάρει απόφαση πια, να αντέξω όσο μπορώ», λέει στην «Κ».
Νέοι εθελοντές
Η στέγη τού «Συν Αθηνά» παραχωρείται δύο φορές την εβδομάδα, Τετάρτη και Κυριακή, από τον Δήμο Αθηναίων στο «One Stop», την εθελοντική δράση που δημιουργήθηκε για όσους βρίσκονται «σε κατάσταση δρόμου». «Η δράση αυτή ήταν ιδέα δική μου και των “Steps”, της εθελοντικής μας ομάδας που αριθμεί περισσότερα από 40 μέλη. Δεν ερχόμαστε εδώ απλώς για να προσφέρουμε κάποιες υπηρεσίες.
Στόχος είναι ο χώρος αυτός να λειτουργήσει ως μέσο κοινωνικοποίησης και συμμετοχής. Ηδη κάποιοι από τους αστέγους παίρνουν μέρος ενεργά, προσφέροντας φαγητό και καφέ ή βοηθώντας στην καθαριότητα», λέει στην «Κ» ο Τάσος Σμετόπουλος, που τα τελευταία χρόνια έχει περάσει πολλές ώρες στο πεζοδρόμιο, κάνοντας «street work» με τους αστέγους της πόλης. Νιώθει ικανοποιημένος για το γεγονός ότι κάθε εβδομάδα όλο και περισσότεροι εθελοντές έρχονται να βοηθήσουν.
«Δεν συμμετέχουν μόνο κοινωνικοί επιστήμονες, αλλά και παιδιά που είναι ευαισθητοποιημένα και απλώς θέλουν να προσφέρουν».
Οσο περνάει η ώρα, η πλατεία γεμίζει. Οι περισσότεροι κάθονται στις δύο μικρές εξέδρες που βρίσκονται αντικριστά και κουβεντιάζουν. Αλλες στιγμές, αφήνουν την κουβέντα και παρασύρονται στο τραγούδι. Δύο νεαρές, η Βασιλική και η Αννα, έχουν αναλάβει τη διασκέδασή τους με κιθάρα και μαράκες. Ερχονται συχνά στην πλατεία για να συνεισφέρουν με το τραγούδι τους σε αυτές τις βραδιές. Η Αννα Συργιάννη, που κάνει τα φωνητικά, λέει πως η μουσική για εκείνη είναι χόμπι, αλλά κάτι τέτοιες στιγμές αποκτά μεγαλύτερη αξία. «Οταν περπατώ στον δρόμο και βλέπω ανθρώπους που κοιμούνται στα παγκάκια, στεναχοριέμαι πολύ, επομένως το να τραγουδάω για εκείνους είναι κάτι που με ευχαριστεί. Βλέπουμε όμως πόσο μεγάλη είναι και η δική τους χαρά. Την εκφράζουν συνήθως με ένα χαμόγελο και δύο καλές κουβέντες: “Μπράβο, ρε κορίτσια!”, μας λένε».
Ενα λευκό βαν παρκάρει στην πλατεία και οι περισσότεροι αφήνουν την εξέδρα και κατευθύνονται προς αυτό. Μπαίνουν στη σειρά σχεδόν σπρώχνοντας, κρατώντας στο χέρι τους μία γεμάτη σακούλα. Θέλουν να προλάβουν να πλύνουν τα ρούχα τους στο «Ithaca Laundry», που έρχεται στην πλατεία κάθε Τετάρτη και Κυριακή. Δύο πλυντήρια που βρίσκονται μέσα στο βαν εξυπηρετούν μέσα σε λίγες ώρες περισσότερους από 20 αστέγους, αφού η κάθε πλύση διαρκεί 20 λεπτά.
Η αποστολή
Ο Κωνσταντίνος Σπηλιωτόπουλος, φοιτητής στο Πολυτεχνείο, μέλος της ομάδας των πέντε φοιτητών που κέρδισαν το βραβείο κοινωνικής επιχειρηματικότητας με το «Ithaca Laundry», λέει στην «Κ» πως τους τελευταίους έξι μήνες η ζήτηση αυξάνεται σταθερά. «Ερχονται άστεγοι, αλλά και κάποιοι άποροι που δεν έχουν ρεύμα στο σπίτι. Για εμάς σημασία έχει να προσφέρουμε το αίσθημα της αξιοπρέπειας σε αυτούς τους ανθρώπους. Να μπορούν, δηλαδή, να σταθούν δίπλα στους άλλους και να αισθάνονται καθαροί. Μπορεί να φαίνεται λίγο, αλλά για εκείνους είναι πολύ σημαντικό».
1.700 άνθρωποι κοιμούνται στους δρόμους
Σε ένα τραπέζι που έχει στηθεί στον εξωτερικό χώρο, η ομάδα των «Roads», που συμμετέχει στη δράση, προσφέρει το φαγητό που μόλις μαγείρεψε. Κοτόπουλο με αραβική πίτα, μελιτζάνα και γιαούρτι. Η ουρά τώρα είναι μεγαλύτερη. «Το φαγητό είναι διαφορετικό από αυτό που δίνεται στα συσσίτια, είναι σπιτικό, όλοι το αναγνωρίζουν αυτό και μας ευχαριστούν για το ενδιαφέρον και την ποιότητα που τους προσφέρουμε», λέει ο Πλούτωνας, επικεφαλής των «Roads». Κατά τις 10 το βράδυ η πλατεία αδειάζει. Μένουν μόνοι οι εθελοντές και μαζί τους, ένας πρώην άστεγος, ο Χρήστος. Βοηθάει στο καθάρισμα, με αμοιβή το μισό ενοίκιο για το δώμα που νοικιάζει. Μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο, μετά έμπλεξε με τα ναρκωτικά, μπήκε στο περιθώριο και έζησε πολλά χρόνια στους δρόμους. Σήμερα, είναι 52 ετών και έχει καταφέρει να τα αφήσει πίσω του όλα αυτά. Προσπαθεί να κάνει κάποια μεροκάματα ως ελαιοχρωματιστής, μία τέχνη που, όπως λέει, την ξέρει καλά. «Θυμάμαι όταν ήμουν πιτσιρικάς, κοιμόμουν σε μία οικοδομή στο Παγκράτι μέσα σε χαρτόνι. Εκλεβα αχλάδια από ένα μανάβικο για να επιβιώσω. Δεν θέλω ποτέ να ξαναγυρίσω σε αυτή την κατάσταση. Δεν είναι για τον άνθρωπο η ζωή στον δρόμο. Για κανέναν άνθρωπο», λέει στην «Κ». Σύμφωνα με στοιχεία του «Steps», περισσότεροι από 1.700 άνθρωποι κοιμούνται τα βράδια στους δρόμους της Αθήνας, όταν πέρυσι η καταμέτρηση δεν ξεπερνούσε τους 1.500.