Ηταν μεσημέρι της περασμένης Παρασκευής, όταν ο κ. Ιωάννης Μουζάλας από τα υπουργικά έδρανα της Ολομέλειας της Βουλής και κατά την διάρκεια της διαδικασίας κοινοβουλευτικού ελέγχου ζητούσε συγνώμη από τους παριστάμενους επειδή την ώρα που απαντούσε σε ερωτήσεις για το προσφυγικό-μεταναστευτικό έδινε την αίσθηση πως δυσκολεύεται να μιλήσει με άνεση. Μάλιστα, με μια κίνηση του χεριού προς το στήθος του, υπογράμμισε τη στιγμιαία αδιαθεσία. Από την έδρα ο κ. Νικ. Κακλαμάνης, με το αυστηρό ύφος του προεδρεύοντος αλλά και του ιατρού, ζήτησε από τον ομιλούντα υπουργό να ηρεμήσει και να καθίσει στην καρέκλα. Αλλωστε, είχαν ολοκληρωθεί ουσιαστικά οι απαντήσεις τις οποίες κλήθηκε να δώσει, και δεν υπήρχε λόγος περαιτέρω δοκιμασίας των αντοχών του.
Η αλήθεια είναι πως δεν ήταν η πρώτη φορά που ο αρμόδιος για το πλέον καυτό ζήτημα των προσφύγων και των μεταναστών έδειχνε ιδιαίτερα καταβεβλημένος σε ώρα κοινοβουλευτικού ελέγχου. Τα καθήκοντα που απορρέουν εκ της αρμοδιότητάς του, ειδικά στην παρούσα πρωτόγνωρη και εξαιρετικά πιεστική συγκυρία, αιτιολογούν την εικόνα της εξουθένωσης: συνεχή ταξίδια, προβλήματα και αδιέξοδα που ξεπηδούν παντού και καθημερινά, διαρκής επαγρύπνηση, υποχρέωση ανταπόκρισης στον έλεγχο. Σε προσωπικό επίπεδο άπαντες στέκονται με σεβασμό.
Ωστόσο, όταν η συζήτηση επικεντρώνεται πια στις πραγματικές πολιτικές-κοινωνικές-ανθρωπιστικές διαστάσεις που επιβάλλει η δραματική πραγματικότητα, η ανοχή δίνει τη θέση της στην κριτική, και τα διαδραματιζόμενα εκπέμπουν μιαν εικόνα που προκαλεί τουλάχιστον ερωτήματα για τον τρόπο που κυβέρνηση και κοινοβουλευτική πλειοψηφία αντιμετωπίζουν το προσφυγικό-μεταναστευτικό. Ερωτήματα που έκτοτε πολλαπλασιάστηκαν, καθώς ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, επανέρχεται (μέσω συνεντεύξεων στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στο Βήμα) και κάνει λόγο για «επιβολή λύσεων» στις τοπικές κοινωνίες από πλευράς της κυβέρνησης, ενώ παράλληλα στην καρδιά του χειμώνα που πλέον πλήττει ιδιαίτερα τους χώρους «φιλοξενίας» τους, περιορίζεται να πει: «Αντί να κλαίνε διάφοροι και να λένε πως είναι κακές οι συνθήκες ζωής των προσφύγων, εμείς προτείνουμε να τις κάνουμε καλές, να βάλουμε σπιτάκια».
Εκφραση λύπης με καθυστέρηση…
Η προ εβδομάδος συζήτηση στη Βουλή, έγινε στον απόηχο του τραγικού δυστυχήματος που συνέβη το βράδυ που προηγήθηκε αυτής στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης στη Μόρια της Λέσβου. Οπως ήταν φυσικό, ο πρώτος εκ των δύο ερωτώντων βουλευτών (Χρ.Κατσώτης, ΚΚΕ) άρχισε την τοποθέτησή του με αναφορά στο τραγικό γεγονός.
Προς μεγάλη έκπληξη όσων παρακολουθούσαν τη συζήτηση, ο κ. Μουζάλας εξέφρασε τη λύπη του στο τέλος μιας μακροσκελέστατης απάντησης και αφού νωρίτερα είχε μιλήσει για τον ιμπεριαλισμό, τον καπιταλισμό, τη γνωστή συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, τις «μισές αλήθειες του Κομμουνιστικού Κόμματος», και αφού κατηγόρησε τις τοπικές κοινωνίες για την υιοθέτηση της «λαϊκίστικης θέσης, η οποία λέει να φύγουν οι πρόσφυγες από τα νησιά».
Σε μια, ενδεχομένως, προσπάθεια να αλλάξει τις αρνητικές εντυπώσεις, από το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής εκδόθηκε ανακοίνωση λίγη ώρα μετά το τέλος της συζήτησης στην Ολομέλεια, αλλά με διαφορετική αρχή αυτή τη φορά: «O Υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής κ. Γιάννης Μουζάλας εκφράζει την βαθιά του θλίψη για το τραγικό δυστύχημα που συνέβη το βράδυ της Πέμπτης…».
Πέραν αυτής της «διορθωτικής» κίνησης, ερωτήματα εγείρει το γεγονός ότι κρίθηκε αναγκαίο για το ίδιο θέμα για το οποίο είχε μιλήσει νωρίτερα στην Ολομέλεια ο κ. Μουζάλας, να εκδοθεί ανακοίνωση από το Υπουργείο. Ως πράξη, εκτός των άλλων, είναι και απαξιωτική έναντι της κοινοβουλευτικής διαδικασίας. Πάντως, και επί της ουσίας υπήρξε πρόβλημα:
Περί μη (;) μεταφοράς στην ενδοχώρα
Απαντώντας τόσο στον κ. Κατσώτη, όσο και στον δεύτερο ερωτώντα βουλευτή (του ΣΥΡΙΖΑ) Δημ. Σεβαστάκη, ο κ. Μουζάλας έδειχνε να απορρίπτει κάθε ιδέα μεταφοράς προσφύγων και μεταναστών στην ενδοχώρα. Υποστήριξε πως κάτι τέτοιο θα οδηγούσε στην ακύρωση της γνωστής συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας.
«Δεν θα απεγκλωβίσουμε άμεσα τα νησιά», «Θα μπορούσαμε σήμερα να πάρουμε όλους τους πρόσφυγες και μετανάστες από τη Σάμο. Αυτό θα επέφερε, παρά τη θέλησή μας, ρήξη με τη συμφωνία Ευρώπης-Τουρκίας», είναι μερικές από τις φράσεις του κ. Μουζάλα στην Ολομέλεια. Επιπροσθέτως δε και με τρόπο «επιθετικό» προς το βουλευτή της πλειοψηφίας, υπογράμμισε: «Η πρόταση που καταθέτετε στη Βουλή είναι η πρόταση η οποία θέτει σε κίνδυνο τη συμφωνία, η οποία είναι η πολιτική απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ». Ποιά ήταν η πρόταση του κ. Σεβαστάκη; «Κύριε Υπουργέ, λέτε ότι η μετακίνηση σημαίνει την κατάρρευση της συμφωνίας. Στο άρθρο 14, στη δεύτερη παράγραφο, λέει ότι ο διοικητής μπορεί σε περιόδους πίεσης ή εναλλακτικά να μετακινήσει από το κέντρο υποδοχής στην ενδοχώρα. Επομένως, η ίδια η συμφωνία περιλαμβάνει αυτήν τη δυνατότητα. Είμαι σίγουρος ότι πρακτικές λύσεις, όπως αυτές που σας περιέγραψα και τεκμηριώνονται από το άρθρο 14, μπορούν να δοθούν και πρέπει να δοθούν».
Από την προαναφερθείσα εντός Κοινοβουλίου αρνητική θέση του κ. Μουζάλα, προέκυψε κάτι διαφορετικό στην ανακοίνωση που εκδόθηκε από το Υπουργείο λίγο αργότερα. Εκεί διαβάζουμε: «Ζητάμε από τους Ευρωπαίους Εταίρους μας την επανεξέταση της πρότασης μας για δυνατότητα μεταφοράς αιτούντων άσυλο, σε προκαθορισμένα κλειστά κέντρα της ενδοχώρας, χωρίς να εκπίπτουν της συμφωνίας». Το πώς κάτι τέτοιο ζητείται από τους εταίρους, παραμένει –τουλάχιστον για τη Βουλή- απολύτως άγνωστο. Σημειώνεται, πάντως, ότι ο κ. Μουζάλας στη σημερινή συνέντευξή του δεν αναφέρεται στην εκδοχή περί του συγκεκριμένου ελληνικού «αιτήματος».
ΣΥΡΙΖΑ «κατά» ΣΥΡΙΖΑ
Η (κυβερνητική) εικόνα σύγχυσης, τέλος, ήρθε να ενισχυθεί και από δύο άλλες ανακοινώσεις που εκδόθηκαν την ώρα κατά την οποία ο κ. Μουζάλας υπεραμυνόταν των έως τώρα επιλογών, τονίζοντας πως δεν υπάρχουν εναλλακτικές δυνατότητες.
Η πρώτη ανακοίνωση ήρθε από το γραφείο Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο απευθύνει δημόσια έκκληση στην κυβέρνησή του: «Οι αρμόδιες αρχές της Πολιτείας οφείλουν να ενισχύσουν τα μέτρα για την ασφαλή και αξιοπρεπή διαβίωση των προσφύγων. Η βελτίωση των συνθηκών ζωής προϋποθέτει την άμεση λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων, ώστε οι δομές φιλοξενίας να πληρούν όλους τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας. Ενόψει, μάλιστα, του χειμώνα, καθίσταται επιτακτική ανάγκη, τόσο για τους ίδιους, όσο και για την ομαλή συμβίωσή τους με τους μόνιμους κατοίκους των τόπων φιλοξενίας τους», τονίζεται χαρακτηριστικά. Η παράμετρος των καλοκαιρινών σκηνών αναφέρθηκε και στη συζήτηση στην Ολομέλεια, πλην όμως ο κ. Μουζάλας την «προσπέρασε».
Η δεύτερη εκδόθηκε από το Τμήμα Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ, με ανάλογο και καθόλου κολακευτικό για την κυβέρνηση περιεχόμενο: “Καμία συμφωνία, καμία συνθήκη, όπως αυτή της Ε.Ε.-Τουρκίας, δεν είναι ισχυρότερη από την αξία της ανθρώπινης ζωής. Δεν επιτρέπεται η σιωπή σε ένα διαρκές έγκλημα. Το τμήμα Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ εκφράζει την οδύνη του, αλλά και την έντονη διαμαρτυρία του για τις συνθήκες ζωής των προσφύγων, που ενίοτε οδηγεί σε τραγικά αποτελέσματα. Η κυβέρνηση οφείλει να αναλάβει εδώ και τώρα πρωτοβουλίες”.
Στη συνέντευξή του προς το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων, ο υπουργός είπε μεταξύ άλλων: «Θα συνεχίσουμε να αναζητούμε κλίμα συναίνεσης, αλλά δεν μπορεί παρά να επιβάλουμε από ένα σημείο και μετά τις λύσεις. Κλίμα συναίνεσης θα πει το εξής: ότι καταθέτουμε προτάσεις για λύση και συζητάμε οποιαδήποτε άλλη πρόταση για λύση. Κλίμα συναίνεσης δεν θα πει ότι δεν κάνουμε τίποτα, επειδή κάποιοι κάνουν λάθος. Και η λέξη «λάθος» είναι η πιο ήπια που μπορώ να χρησιμοποιήσω». Στην ερώτηση δε «Τι σημαίνει για εσάς επιβολή λύσεων; », ο κ. Μουζάλας “διευκρίνισε”: «Επιβολή λύσεων σημαίνει ότι η κυβέρνηση έχει ένα πρόγραμμα, το πρόγραμμα αυτό πρέπει να εφαρμοστεί. Πιστεύουμε ότι οι νησιώτες θα καταλάβουν».
Στη συνέντευξή του στο Βήμα, εκτός όλων των άλλων, ο κ. Μουζάλας εμφανίζεται να στρέφεται εναντίον σχεδόν όλων: «Κάποιοι έχουν υποκύψει στο φόβο και το λαϊκισμό», «δεν μπορεί να δουλεύουν έτσι (ενν. όπως δουλεύουν) οι Βρυξέλλες», είπε, ενώ είχε να πει έως και για τη UNICEF: «Η UNICEF πήρε λεφτά για να είναι στο στρατόπεδο της Μόριας και να μην κινδυνεύουν οι πρόσφυγες από αφυδάτωση και καταγγέλλει πως κινδυνεύουν», είπε.
Η συνέχεια κάθε άλλο παρά προβλέψιμη μπορεί να χαρακτηριστεί.