• Διαδικασία Αμοιβαίου Διακανονισμού που θα αφορά σε θέματα συμβάσεων αποφυγής διπλής φορολογίας εισάγεται στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας σύμφωνα με πρόσφατο νόμο που ψηφίστηκε από τη Βουλή. Η διαδικασία θα διεξάγεται από τη Φορολογική Διοίκηση και θα αποσκοπεί στην επίλυση δυσχερειών που αφορούν στην ερμηνεία ή στην εφαρμογή των συμβάσεων αυτών. Θα διασφαλίζει επίσης την εξάλειψη της διπλής φορολογίας του φορολογουμένου μέσω της επίτευξης αμοιβαίας συμφωνίας. Το αποτέλεσμα της διαδικασίας θα κοινοποιείται στον φορολογούμενο και, εφόσον γίνει αποδεκτό, θα εκδίδεται απόφαση η οποία δεν θα προσβάλλεται με ενδικοφανή προσφυγή ή άλλο ένδικο βοήθημα. Η παραπάνω διαδικασία τελεί σε εναρμόνιση με την Πρότυπη Σύμβαση του ΟΟΣΑ που ήδη προβλέπει αντίστοιχη διαδικασία συνεργασίας των φορολογικών αρχών των εμπλεκόμενων κρατών για τα ζητήματα αυτά.
• Περίπου 100 χώρες (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) ολοκλήρωσαν τις διαπραγματεύσεις για μια πολυμερή συμφωνία με στόχο την επικαιροποίηση των διεθνών φορολογικών κανόνων και τη μείωση της φοροαποφυγής από πολυεθνικές επιχειρήσεις. Η συμφωνία αυτή έχει επέλθει στο πλαίσιο της προσπάθειας υλοποίησης των δράσεων για την αντιμετώπιση του κινδύνου της διάβρωσης της φορολογικής βάσης και της μεταφοράς κερδών (σχέδιο δράσης «BEPS»). Το Πρόγραμμα «BEPS» στοχεύει στην αντιμετώπιση των συντονισμένων ενεργειών φορολογικού σχεδιασμού που ακολουθούν οι πολυεθνικές εταιρείες, οι οποίες εκμεταλλεύονται τα κενά και τις αναντιστοιχίες της φορολογικής νομοθεσίας στα διάφορα κράτη για να μετατοπίσουν τα κέρδη τους σε δικαιοδοσίες με χαμηλή ή μηδενική φορολόγηση. Με τον τρόπο αυτόν, υπονομεύεται η ακεραιότητα των φορολογικών συστημάτων.
• Η πολυμερής αυτή συμφωνία θα τροποποιήσει τις υπάρχουσες διμερείς συμβάσεις για την αποφυγή της διπλής φορολόγησης (δυνητικά περισσότερες από 2.000 συμβάσεις). Αντικείμενο της πολυμερούς συμφωνίας αποτελεί, μεταξύ άλλων, η αντιμετώπιση και αποτροπή φαινομένων κατάχρησης των φορολογικών συμβάσεων, η εξουδετέρωση των υβριδικών αποκλίσεων, η αποτροπή της τεχνητής αποφυγής του καθεστώτος μόνιμης εγκατάστασης καθώς και η βελτίωση των μηχανισμών επίλυσης διαφορών. Η πολυμερής αυτή συμφωνία αναμένεται ότι θα βοηθήσει τα συμμετέχοντα κράτη να εξοικονομήσουν σημαντικό χρόνο αποφεύγοντας τις διμερείς διαπραγματεύσεις. Το κείμενο της συμφωνίας σχεδιάζεται να είναι διαθέσιμο προς υπογραφή από την 31.12.2016, ενώ η πρώτη επίσημη τελετή υπογραφής έχει δρομολογηθεί για τον Ιούνιο του 2017. Μετά την υπογραφή της διεθνούς αυτής συνθήκης, ακολουθεί το στάδιο της κύρωσης σε εθνικό επίπεδο από τις υπογράφουσες χώρες.
• Η απαλλαγή από τη φορολόγηση σε μετασχηματισμούς επιχειρήσεων που διενεργούνται σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν. 4172/2013) επεκτάθηκε και στην έμμεση φορολογία (π.χ. φόρος μεταβίβασης ακινήτων, τέλη χαρτοσήμου κ.λπ.) με τροπολογία που ψηφίστηκε πρόσφατα. Με τον τρόπο αυτόν ευθυγραμμίζονται οι φορολογικές απαλλαγές του ν. 4172/2013 με αυτές των ν. 2166/1993 και ν.δ. 1297/1972. Τα παραπάνω ισχύουν εφόσον δεν εξυπηρετούν σκοπούς φοροαποφυγής. Υπενθυμίζεται ότι, πριν από την ψήφιση της συγκεκριμένης τροπολογίας, υπήρχε απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος και μόνο.
• Περιορισμό του συνταγματικά κατοχυρωμένου ατομικού δικαιώματος στην προστασία των προσωπικών δεδομένων συνιστά η συλλογή πληροφοριών για τα κινητά πράγματα μεγάλης αξίας (άνω των 30.000 ευρώ) και για όσα φυλάσσονται σε θυρίδες από τα όργανα ελέγχου της Δήλωσης «πόθεν έσχες». Ετσι διατείνεται η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, αφού αυτή δεν επιβάλλεται από διατάξεις σαφείς και προβλέψιμες κατά τον τρόπο υπολογισμού και τις συνέπειές τους. Επομένως, η συλλογή αυτών των πληροφοριών καθίσταται απρόσφορη και μη κατάλληλη για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού, που δεν είναι άλλος από την πλήρη καταγραφή της περιουσιακής κατάστασης των υπόχρεων σε δήλωση «πόθεν έσχες».
• Η φοροαποφυγή, παρότι δεν αποτελεί ποινικά κολάσιμη πράξη (σε αντίθεση με τη φοροδιαφυγή), εντούτοις επιφέρει διοικητικές κυρώσεις, καθώς ένα πρόσωπο, χρησιμοποιώντας καταρχήν νόμιμα μέσα, επιδιώκει «άνομο» αποτέλεσμα, δηλαδή τη μερική ή ολική αποφυγή εκπλήρωσης της φορολογικής του οφειλής. Η Φορολογική Διοίκηση, για να ελέγξει αν η πράξη εμπίπτει στο πλαίσιο της φοροαποφυγής, εξετάζει αν πίσω από τις ενέργειες που έγιναν από τον φορολογούμενο και είχαν σαν αποτέλεσμα την όποια μείωση φόρου υπάρχουν οικονομικοί και εμπορικοί λόγοι που τη δικαιολογούν.
Η Φορολογική Διοίκηση δύναται να αγνοεί κάθε τεχνητή διευθέτηση που οδηγεί μια φορολογούμενη νομική οντότητα σε αποφυγή φορολόγησης, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του άρθρου 38 του ν. 4174/2013. Αντιλαμβάνεται κανείς πως αν δεν ερμηνευτεί και δεν εφαρμοστεί στενά, η νέα διάταξη και οι επιμέρους ρυθμίσεις της δύνανται να περιορίσουν κατά τρόπο άμεσο την αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων που κατοχυρώνεται στον Αστικό Κώδικα. Κάθε οικονομική πράξη και νομική κατασκευή θα μπορούσε θεωρητικά να εμφανίζει έστω και ένα από τα αναφερόμενα στη διάταξη στοιχεία ή να πληροί έστω μέρος των κριτηρίων που κατονομάζονται σε αυτήν.
• Σημαντικές αλλαγές αναμένονται στο φορολογικό σύστημα του Ηνωμένου Βασιλείου από το 2017 και εφεξής. Οσον αφορά στις επιχειρήσεις, ο εταιρικός συντελεστής φόρου εισοδήματος θα μειωθεί στο 17% μέχρι το 2020, ενώ από τον Απρίλιο του 2017 και εφεξής θα εισαχθούν περιορισμοί ως προς τη δυνατότητα φορολογικής έκπτωσης εξόδων από τόκους. Ως προς τους ιδιώτες, θα προβλεφθούν νέες μειώσεις φόρου αναφορικά με εισοδήματα που προέρχονται από εμπορική δραστηριότητα ή κεφάλαιο, ενώ θα αλλάξουν σημαντικά οι κανόνες που διέπουν το φορολογικό καθεστώς των «non-domiciled residents» στο Ηνωμένο Βασίλειο.
• Αστικά ακίνητα (κατοικίες) εντός του Ηνωμένου Βασιλείου αναμένεται ότι θα υπαχθούν σε φόρο κληρονομίας ακόμη και εάν ανήκουν σε εξωχώρια σχήματα, όπως εταιρείες που είναι φορολογικοί κάτοικοι αλλοδαπής. Για τους σκοπούς επιβολής του συγκεκριμένου φόρου, θα αναζητείται μέσα από την αλλοδαπή νομική οντότητα ο πραγματικός κύριος της ιδιοκτησίας. Λεπτομέρειες θα γίνουν άμεσα γνωστές, καθώς το σχετικό σχέδιο νόμου αναμένεται να δημοσιευτεί μέσα στον Δεκέμβριο του 2016.
Πηγή: Grant Thornton