Καλεσμένοι σ’ ένα σπάνιο γλέντι

Καλεσμένοι σ’ ένα σπάνιο γλέντι

4' 1" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οι προθήκες με τα εκθέματα μοιάζουν με φωτισμένα σπίτια μέσα στη νύχτα, τα βιολόσχημα ειδώλια λάμπουν στο βάθος του διαδρόμου. «Ο χρόνος είναι το μαύρο και εμείς ανοίγουμε παράθυρα εντός του», λέει ο Νίκος Σταμπολίδης, διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, καθώς διασχίζουμε τον σκοτεινό χώρο όπου στήνεται η έκθεση «Κυκλαδική κοινωνία, 5.000 χρόνια πριν». Οι άνθρωποι του μουσείου δουλεύουν εντατικά για την ολοκλήρωσή της. Εντούτοις, το μαύρο φόντο που καλύπτει τους τοίχους, νομίζω ότι επιτελεί απόλυτα τον σκοπό του. Μας καταπίνει όλους, επισκέπτες, αρχαιολόγους, συντηρητές, τον ίδιο το διευθυντή του μουσείου για να αναδείξει τα ανθρώπινα δημιουργήματα ενός σπουδαίου πολιτισμού, που διέσχισε σιωπηλός πέντε χιλιετίες Ιστορίας.

«Κάθε έκθεση είναι μια πρόταση και μια παραδοχή», σχολιάζει ο Νίκος Σταμπολίδης. «Η συγκεκριμένη έκθεση είναι λιτή, όπως επίσης λιτός υπήρξε ο πρωτοκυκλαδικός πολιτισμός. Η λιτότητα του βίου σε εκείνες τις κοινωνίες δεν αποτελούσε αισθητική επιλογή. Ηταν απόρροια του περιβάλλοντος, του τόπου, των συνθηκών μέσα στις οποίες ήκμασαν. Οι καλλιτέχνες των αρχαϊκών κοινοτήτων είναι οι κεραίες του κοσμο-οράματος της εποχής τους. Φέτος, λοιπόν, που συμπληρώνονται τριάντα χρόνια από τα εγκαίνια του μουσείου, αποφασίσαμε να γιορτάσουμε κάνοντας κάτι διαφορετικό: μια σπονδυλωτή έκθεση που έχει σκοπό να αναδείξει με απλό τρόπο την καθημερινή ζωή και τις ασχολίες των ανθρώπων. Και αφού, τουλάχιστον προς το παρόν, η συγκεκριμένη κοινωνία δεν μας έδωσε τεκμήρια γραφής, θα προσεγγίσουμε αυτούς τους σιωπηλούς μάρτυρες μέσω των έργων τους».

Μικρή, αλλά επιλεκτική

Σε αντίθεση με τις μεγάλες εκθέσεις του παρελθόντος στις οποίες το μουσείο μας έχει συνηθίσει, η συγκεκριμένη είναι μικρή αλλά επιλεκτική και βεβαίως επιστημονικά τεκμηριωμένη. Σύμφωνα δε με τα λεγόμενα του Νίκου Σταμπολίδη, αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες και καθυστερήσεις. Αλλά τέλος καλό, όλα καλά. Περιλαμβάνει, σε μια σπάνια συνεργασία, 200 αρχαία αντικείμενα από τη συλλογή του ίδιου του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, καθώς και από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, τα Μουσεία Νάξου, Απειράνθου, Σύρου, Πάρου και το Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου.

Πέντε θεματικές ενότητες καλύπτουν όλες τις εκφάνσεις της ζωής κατά την πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Ποια ήταν η χλωρίδα και η πανίδα των Κυκλάδων μεταξύ του 3.200 και του 2.000 π.Χ.; Πώς ζούσαν οι κάτοικοι των νησιών, πώς οργάνωναν την κοινωνία τους; Πώς μαγείρευαν, πώς χόρευαν, πώς γλεντούσαν; Πώς λάτρευαν τους θεούς τους και τι πίστευαν για τον θάνατο;

Εχουν περάσει περίπου 130 χρόνια από τις πρώτες ανασκαφές του αρχαιολόγου Χρήστου Τσούντα στο Αιγαίο. Αραγε, αυτή η έκθεση πατάει στα ίχνη του, αποτίοντας παράλληλα ένα φόρο τιμής στον άνθρωπο που εκτός των άλλων συστηματοποίησε τη μελέτη του κυκλαδικού πολιτισμού;

«Το ουσιαστικό στην έρευνα δεν είναι μόνον οι απαντήσεις, αλλά επίσης τα ερωτήματα και ο τρόπος που τα θέτεις», απαντά ο Νίκος Σταμπολίδης. «Παρά τα χρόνια που έχουν μεσολαβήσει και τους άξιους συνεχιστές, εξακολουθούμε να εργαζόμαστε πάνω στα επιστημονικά ερωτήματα που έθεσε εκείνος ο πατέρας της ελληνικής αρχαιολογίας για τον πρωτοκυκλαδικό πολιτισμό. Ωστόσο, την τελευταία δεκαπενταετία υπάρχουν σημαντικές εξελίξεις. Ο κυκλαδικός πολιτισμός τώρα καταγράφεται και τεκμηριώνεται. Εχει δοθεί νέα πνοή στην αρχαιολογική έρευνα στην Ελλάδα, με περισσότερο συστηματικές ανασκαφές, με ανθρώπους που ξέρουν σε βάθος το θέμα και βεβαίως με τη συνδρομή της τεχνολογίας. Στη σοφία αυτών των αρχαιολόγων στηριζόμαστε για τη συγκεκριμένη έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Τη δεκαετία του 1970, χάρη στις προσπάθειες και τις επαφές της Ντόλλυς Γουλανδρή, τα κυκλαδικά ειδώλια ταξίδεψαν στις μητροπόλεις του κόσμου.

Συνδέθηκαν με τα έργα μοντέρνων καλλιτεχνών του 20ού αιώνα όπως ο Μοντιλιάνι, ο Μπρανκούζι, ο Ματίς, ο Πικάσο. Ετσι, όμως, στερήθηκαν τους συσχετισμούς τους με τις πολιτισμικές εξελίξεις της κοινωνίας που τα παρήγαγε. Εμείς, με αυτή την έκθεση, καλούμε τους επισκέπτες να έρθουν για να δούμε μαζί τη χαμένη πραγματικότητα εκείνου του κόσμου».

Δεν είναι παράξενο που η επετειακή έκθεση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης είναι τόσο ανθρωποκεντρική. Ο διευθυντής του αγαπά τους ανθρώπους και ονομάζει έναν προς έναν τους συνεργάτες του, τους ερευνητές, τους εφόρους αρχαιοτήτων, τους πανεπιστημιακούς του δασκάλους με την παρατήρηση ότι δεν πρέπει να ξεχαστεί κανένας.

Η τρίτη ενότητα της έκθεσης «εικονογραφείται» από έξι καθιστές μορφές- ειδώλια, τοποθετημένες ημικυκλικά. Μια παρέα σε ένα γλέντι ηλικίας πέντε χιλιάδων χρόνων. Από τη μια πλευρά κάθονται εκείνοι που ξεκουράζονται και απολαμβάνουν – ο ένας μάλιστα με τα πόδια σταυρωτά. Από την άλλη πλευρά, δύο σηκώνουν τελετουργικά το ποτήρι τους και ένας παίζει άρπα. Στο κέντρο ένας ακόμη μουσικός με δίαυλο, ενώ πιο πίσω δύο μορφές αγκαλιασμένες μοιάζουν να χορεύουν. Για τους ειδικούς αυτή θα είναι μια μοναδική ευκαιρία να δουν συγκεντρωμένα τα «χαϊδεμένα παιδιά» των δρώντων ειδωλίων, όπως ονομάζουν οι αρχαιολόγοι τις μορφές που αναπαριστώνται εν δράσει. Για εμάς θα γίνει η αφορμή για ένα μακρινό ταξίδι στον χρόνο με τρόπο κινηματογραφικό. Στο τέλος της έκθεσης προβάλλεται ένα βίντεο-ποίημα, στο οποίο ο Νίκος Σταμπολίδης περιγράφει με λέξεις και εικόνες τις δικές του Κυκλάδες. «Οχι μόνον επιστημονικές γνώσεις», θέλει να πει με αυτή την πράξη. «Μας χρειάζεται εξίσου και το συναίσθημα».

​​Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης: Αρχαιολογική έκθεση «Κυκλαδική Κοινωνία 5.000 χρόνια πριν». Διάρκεια: Εως 31 Μαρτίου 2017. www.cycladic.gr

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή