Η κρατική διάσωση της Monte dei Paschi, της τρίτης μεγαλύτερης τράπεζας της Ιταλίας, απομένει πλέον ως μοναδική λύση για την ιταλική κυβέρνηση. Την Παρασκευή, η ΕΚΤ απέρριψε το αίτημα της Monte dei Paschi να της δοθεί παράταση 20 ημερών, ώστε να προσπαθήσει να αντλήσει κεφάλαια από ιδιώτες επενδυτές. Παράλληλα, οι τράπεζες που είχαν αναλάβει την προσπάθεια ανακεφαλαιοποίησης ενημέρωσαν τη Ρώμη ότι πλέον δεν υπάρχει ούτε η διάθεση από την πλευρά των επενδυτών ούτε ο χρόνος για να επιχειρηθεί η ανακεφαλαιοποίηση ύψους 5 δισ. ευρώ. Πλέον, η υπηρεσιακή ιταλική κυβέρνηση καλείται να δράσει αμέσως, ώστε να προλάβει τυχόν επέκταση της κρίσης και σε άλλες ιταλικές τράπεζες. Ωστόσο, η διάσωση δεν θα είναι καθόλου εύκολη από πολιτικής απόψεως, δεδομένου ότι θα περιλαμβάνει μικρότερης ή μεγαλύτερη έκτασης «κούρεμα» ομολογιούχων. Εξέλιξη που κάλλιστα θα μπορούσε να ενισχύσει ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις, και μάλιστα τη στιγμή που η χώρα φαίνεται να οδεύει προς πρόωρες εκλογές την άνοιξη.
Το εποπτικό συμβούλιο τραπεζών της ΕΚΤ απέρριψε την Παρασκευή το αίτημα της Monte dei Paschi, με το σκεπτικό ότι δεν θα είχε νόημα η παράταση της προθεσμίας και ότι πλέον είναι καιρός να παρέμβει η Ρώμη. Η ΕΚΤ έκρινε ότι, αν παραχωρούσε περισσότερο χρόνο, θα υπήρχε κίνδυνος να εξαπλωθεί η κρίση. Η διοίκηση της Monte dei Paschi είχε ζητήσει παράταση της προθεσμίας, που έληγε στα τέλη του έτους, έως τις 20 Ιανουαρίου, στην προσπάθειά της να πείσει το κρατικό επενδυτικό ταμείο του Κατάρ να επενδύσει 1-2 δισ. ευρώ στην τράπεζα. Παράλληλα, η Monte dei Paschi είχε αφήσει να διαρρεύσει ήδη από την Τετάρτη ότι, αν η ΕΚΤ απέρριπτε το αίτημα για παράταση, τότε «θα πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες της».
Πλέον αναμένεται η παρέμβαση της ιταλικής υπηρεσιακής κυβέρνησης, η οποία θα κληθεί να διασώσει, είτε με δικά της χρήματα είτε με δάνειο από την Ευρωζώνη, την τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας. Σύμφωνα με τη νέα οδηγία περί κρατικής διάσωσης τραπεζών, που ισχύει πλήρως από την αρχή του 2016, όταν μια τράπεζα λαμβάνει χρήματα από το κράτος, πρέπει σε κάθε περίπτωση να «κουρευθούν» οι πιστωτές της, ώστε να μην επωμιστούν όλο το κόστος οι φορολογούμενοι. Η έκταση του «κουρέματος» που θα υποστούν οι πιστωτές της Monte dei Paschi, μεταξύ των οποίων περίπου 40.000 μικροεπενδυτές, ποικίλλει ανάλογα με το είδος της διάσωσης. Αν η Ρώμη καταφέρει να πείσει τις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη ότι η Monte dei Paschi εξακολουθεί να είναι φερέγγυα, τότε θα μπορούσε να τη διασώσει μέσω της λεγόμενης «προληπτικής ανακεφαλαιοποίησης». Οσοι κατέχουν ομόλογα μειωμένης εξασφάλισης θα υποστούν «κούρεμα» σε κάθε περίπτωση. Αν η Ρώμη επιλέξει να διασώσει τη Monte dei Paschi, ενδεχομένως και άλλες ιταλικές μικρομεσαίες τράπεζες που βρίσκονται σε διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης μέσω δανείου από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, τότε το πιθανότερο είναι ότι οι πιστωτές της Monte dei Paschi θα κληθούν να συμβάλουν καλύπτοντας μέχρι και το 8% του κόστους ανακεφαλαιοποίησης.
Επιπλέον, η Ρώμη θα κληθεί να υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με την Ευρωζώνη (όπως είχε κάνει η Ισπανία το 2012) και να δεχθεί να εφαρμόσει σκληρά μέτρα λιτότητας. Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις είναι πολύ πιθανό να ενισχύσουν ευρωσκεπτικιστικά κόμματα, όπως το Κίνημα των 5 Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο και η ακροδεξιά Λέγκα του Βορρά. Υπάρχουν περίπου 40.000 μικροεπενδυτές της Monte dei Paschi, τους οποίους η τράπεζα είχε πείσει, εξαπατώντας τους πριν από λίγα χρόνια, να μετατρέψουν τις καταθέσεις τους σε ομόλογα μειωμένης εξασφάλισης. Το «κούρεμα» αυτών των επενδυτών είναι βέβαιον ότι θα προκαλέσει πολιτική θύελλα στην Ιταλία. Ακόμη πιο δύσκολη, από πολιτικής απόψεως, θα είναι η ενδεχόμενη υπογραφή μνημονίου. Πολλά θα εξαρτηθούν και από τη στάση που θα τηρήσουν η ΕΚΤ και οι Ευρωπαίοι ηγέτες. Τον περασμένο Ιούνιο, ο τέως πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι είχε προσπαθήσει, μάταια, να πείσει τη Γερμανίδα καγκελάριο και την Κομισιόν ότι θα έπρεπε να εξαιρεθούν οι ομολογιούχοι της Monte dei Paschi από το «κούρεμα», γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να προκληθεί συστημική κρίση. Ας ελπίσουμε ότι είχε άδικο.