Την επόμενη εβδομάδα αναμένεται να επιστρέψουν στην Αθήνα οι επικεφαλής της τρόικας. Το ακριβές πρόγραμμά τους δεν έχει ακόμη καθοριστεί, αλλά σε κάθε περίπτωση η αξιολόγηση δεν αναμένεται να ολοκληρωθεί εάν οι Ευρωπαίοι πιστωτές δεν συμφωνήσουν με το ΔΝΤ τον ρόλο του στο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας.
Η απόσταση μεταξύ Ευρωπαίων και Ταμείου εξακολουθεί να είναι μεγάλη, γεγονός που σημαίνει ότι χρειάζεται ακόμη αρκετός χρόνος για να προσεγγίσουν οι δύο πλευρές. Εκτός αυτού, οι προχθεσινές μονομερείς ανακοινώσεις από την κυβέρνηση δυσχεραίνουν τη σύγκλιση Αθήνας-πιστωτών. Είναι ενδεικτικό ότι σε μία ημέρα η απόδοση του 10ετούς τίτλου εκτινάχθηκε κατά 20 μονάδες βάσης. Ωστόσο, δεν είναι τόσο το οικονομικό κόστος όσο το γεγονός πως τέτοιες κινήσεις είναι βούτυρο στο ψωμί όσων πιστεύουν πως η ελάφρυνση του χρέους αποτρέπει την Ελλάδα από την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων.
Τα επικρατέστερα σενάρια για την εμπλοκή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα είναι δύο:
1. Το ΔΝΤ και η Ευρωζώνη συμφωνούν σε έναν μικρότερο λογαριασμό για την Ελλάδα και τον στέλνουν στην κυβέρνηση.
Αυτήν τη στιγμή, το ΔΝΤ επιμένει ότι, με τα συμφωνημένα μέτρα, στην καλύτερη περίπτωση η Ελλάδα θα επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ. Συνεπώς, εάν δεν αλλάξει ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2018 (είναι στο 3,5% του ΑΕΠ), θα πρέπει είτε να υπάρξει μια γενναιότερη ελάφρυνση του χρέους είτε η χώρα μας να λάβει επιπλέον μέτρα ύψους περίπου 4,3 δισ. ευρώ ή 2,4% του ΑΕΠ. Επίσης, υποστηρίζει ότι δεν είναι ρεαλιστικό να εκτιμά κανείς ότι η Ελλάδα θα καταφέρει να διατηρήσει τόσο υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα για πολλά χρόνια (ακόμα και 10 έτη), όπως επιθυμεί η Γερμανία.
Οι Ευρωπαίοι θέλουν να παραμείνει το ΔΝΤ, απορρίπτουν πιο γενναιόδωρα μέτρα για το χρέος, αλλά ταυτόχρονα αντιλαμβάνονται ότι καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να λάβει τόσα μέτρα. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ είπε την περασμένη Δευτέρα, στη διάρκεια του δείπνου των υπουργών Οικονομικών, ότι δεν πρέπει να αφήσουν το ΔΝΤ να καταστρέψει το ευρωπαϊκό κράτος πρόνοιας. Πιθανόν, αποδέκτης της παρατήρησης δεν ήταν ο κ. Τόμσεν αλλά ο κ. Σόιμπλε. Ωστόσο, το Ταμείο θα μπορούσε να αναθεωρήσει τις εκτιμήσεις του, αποδεχόμενο την καλύτερη του αναμενομένου πορεία των εσόδων και του προϋπολογισμού. Μέχρι σήμερα, το ΔΝΤ επιμένει να έχει αρκετά απαισιόδοξες προβλέψεις για την εξέλιξη του προϋπολογισμού, παρά το γεγονός ότι τα έσοδα του 2016 δείχνουν ότι υπάρχει σημαντική υπέρβαση, η οποία σε μεγάλο βαθμό είναι μόνιμου χαρακτήρα. Δεδομένου ότι και στο παρελθόν οι εκτιμήσεις του Ταμείου για την πορεία των δημοσιονομικών μεγεθών είχαν αποδειχθεί λανθασμένες, είναι πιθανό να προχωρήσει σε μια αναθεώρηση των σημερινών του υποθέσεων προς το καλύτερο. Με τον τρόπο αυτό, θα περιοριστεί το πακέτο μέτρων ύψους 4,3 δισ. ευρώ που ζητεί από την Ελλάδα ώστε να διασφαλιστεί η επίτευξη του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018. Πάντως και τα νέα μέτρα θα έχουν μεγάλο πολιτικό κόστος.
2. Οι Ευρωπαίοι αποφασίζουν να προχωρήσουν με μοντέλο Αυγούστου 2015, δηλαδή χωρίς χρηματοδότηση από το ΔΝΤ.
Σε αυτή την περίπτωση, το Ταμείο θα έχει ενισχυμένο ρόλο τεχνικού συμβούλου, ώστε να μπορούν «να το πουλήσουν» οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις –και κυρίως αυτή του Βερολίνου– στα κοινοβούλιά τους. Με αυτό το καθεστώς θα πορευθούμε έως το φθινόπωρο του 2017.
Αφού περάσουν και οι γερμανικές εκλογές, τότε όλα τα θέματα (πρωτογενή πλεονάσματα, μέτρα για το χρέος, συμμετοχή του ΔΝΤ) μπορούν να επανεξεταστούν.
Μια παραλλαγή αυτού του σεναρίου είναι η συμμετοχή του ΔΝΤ με υποσχετική για χρηματοδότηση, δηλαδή με ένα πρόγραμμα προληπτικής γραμμής πίστωσης, η οποία θα «τρέξει» μετά τον Αύγουστο του 2018, οπότε θα λήξει το ευρωπαϊκό πρόγραμμα.
Διπλή επίπτωση
Το πρόβλημα του δευτέρου σεναρίου είναι το πώς θα πειστεί το ΔΝΤ να θεωρήσει το χρέος βιώσιμο ή έστω να μην ξαναμιλήσει γι’ αυτό μέχρι τις γερμανικές εκλογές. Ενδεχόμενη αναφορά του Ταμείου ότι το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο θα έχει διπλή αρνητική επίπτωση:
• Η γερμανική κυβέρνηση θα δεχτεί ισχυρή κριτική για τη βιωσιμότητα ολόκληρου του τρίτου προγράμματος, λίγους μήνες πριν από τις εκλογές.
• Θα «μπλοκάρει» την απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE). Για να ανοίξουν οι πόρτες του προγράμματος για την Ελλάδα, η ΕΚΤ θέλει, πέραν της ολοκλήρωσης της δεύτερης αξιολόγησης και τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος που ανακοινώθηκαν τη Δευτέρα, μια δέσμευση του Eurogroup ότι θα υπάρξουν παρεμβάσεις σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, ώστε να τα ενσωματώσει στην ανάλυση βιωσιμότητας. Ακόμη όμως κι αν τα έχει όλα αυτά, θα βρεθεί σε δύσκολη θέση εάν το Ταμείο χαρακτηρίζει μη βιώσιμο το χρέος.