Ρεκόρ στην οικονομία της, αλλά και στις αιτήσεις ασύλου, καταγράφει η Γερμανία το 2016. «Η οικονομική μας κατάσταση δεν υπήρξε καλύτερη εδώ και 25 χρόνια και θέλουμε πραγματικά να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που θέλουν να δουλέψουν. Αν πάτε μια βόλτα σε ένα από τα εμπορικά κέντρα, θα δείτε επιγραφές που ζητούν υπαλλήλους. Εχουμε μόνο 2 εκατ. ανέργους σε όλη τη Γερμανία. Ολα, οι φούρνοι, τα κρεοπωλεία, τα σούπερ μάρκετ, οι μπουτίκ ζητούν βοήθεια», αναφέρει ο Sascha Langenbach, εκπρόσωπος Τύπου του Ομοσπονδιακού Γραφείου Προσφύγων στο Βερολίνο.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο του 2016 έγιναν 693.758 αιτήσεις ασύλου στη Γερμανία. Ο αμέσως μικρότερος αριθμός καταγράφηκε το 2015 (476.649 αιτήσεις) ενώ ακολουθεί το 1992 με 438.191 αιτήσεις ασύλου. Από τις 79.000 πρόσφυγες και μετανάστες που καταγράφηκαν στο Βερολίνο, οι 50.000 ζουν σε αυτό και ελπίζουν ότι σύντομα θα ενσωματωθούν. Αναλόγως του πληθυσμού όλοι οι «νεοεισερχόμενοι» έχουν καταμεριστεί στα 16 συνομόσπονδα κρατίδια της χώρας, με το Βερολίνο να αναλαμβάνει το 5,5%, το Αμβούργο 2,5% κ.ο.κ. Πρώτος τους σταθμός, το παλαιό διεθνές αεροδρόμιο Τέμπελχοφ, το τρίτο μεγαλύτερο κτίριο του κόσμου, που ανακαινίστηκε από τους ναζί τη δεκαετία του 1930. Δεύτερος σταθμός, το γραφείο για προσφυγικές υποθέσεις που στεγάζεται σε κτίριο παλαιάς τράπεζας. Μετά τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων, επιστροφή στο Τέμπελχοφ και αναμονή για μια μονιμότερη κατοικία, με πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και διατροφή έως ότου εγκριθεί ή απορριφθεί το αίτημα ασύλου.
Είναι όμως τόσο εύκολο να πάρει ένας πρόσφυγας άσυλο στη Γερμανία; «Εάν είσαι IT expert, μιλάς τέλεια αγγλικά και είσαι από τη Συρία, σε τρεις ημέρες μπορεί να έχει γίνει δεκτό το αίτημά σου για άσυλο. Εάν είσαι καθηγητής Lογοτεχνίας που δούλευες στο Πανεπιστήμιο στο Χαλέπι, μπορεί να έχεις πολλά προσόντα, αλλά οι πιθανότητες να δουλέψεις εδώ είναι μικρές», ομολογεί ο κ. Langenbach. Ο μεγαλύτερος χρόνος αναμονής μπορεί να φτάσει και τα δύο έτη, με αποτέλεσμα συχνά να διαμαρτύρονται οι αιτούντες άσυλο για την καθυστέρηση.
Ο Φιράς Ζακρί, 34 χρόνων από το Χαλέπι όπου ήταν καθηγητής Αγγλικών, έφυγε το 2015 από την πατρίδα του, προσπάθησε τρεις φορές να περάσει από την Τουρκία στην Ελλάδα –τα κατάφερε την τέταρτη– και έφτασε στη Ρόδο. Με δύο πλαστές ταυτότητες, μία ιταλική και μία ελληνική έφτασε στην Αθήνα, ταξίδεψε για τη Ζυρίχη, μετά για το Μόναχο και τους τελευταίους 16 μήνες περιμένει στο Βερολίνο ένα email για να πάρει το χαρτί το οποίο θα του εγκρίνει το «στάτους» που θα του επιτρέπει να δουλέψει, να αναγνωριστεί πρόσφυγας στη Γερμανία και να καταφέρει να δει τη γυναίκα και τον γιο του που ζουν στο Ντουμπάι. Με δεκάδες άλλους «νεοεισερχόμενους», όπως αυτοαποκαλούνται οι πρόσφυγες, έφτιαξαν το δίκτυο Querstadtein και οργανώνουν ξεναγήσεις στη γειτονιά του Βερολίνου που έχει μετατραπεί σε προσφυγική, το Neukölln, όπου πριν από ενάμιση χρόνο άνοιξε το πρώτο 100% από πρόσφυγες συριακό εστιατόριο. Επισημαίνει σε όλους ότι η πόλη του, που καταρρέει μέρα με τη μέρα, είναι η αρχαιότερη στον κόσμο μετρώντας 11.000 χρόνια, με τη Δαμασκό, που είναι όμως η αρχαιότερη πρωτεύουσα, να ακολουθεί.
Επίδομα και στέγη
Ο κ. Ζακρί μαθαίνει γερμανικά, όπως όλοι οι «νεοεισερχόμενοι», σύμφωνα με το γερμανικό πρωτόκολλο, ακόμα κι αν έχουν ελάχιστες πιθανότητες να αναγνωριστούν ως πρόσφυγες. Επίσης, λαμβάνει μηνιαίως το επίδομα των 360 ευρώ γιατί νοικιάζει σπίτι με άλλους αντί να μένει σε κάποιο από τα 167 καταλύματα του κρατιδίου. Στο Βερολίνο υπάρχουν τρεις τύποι προσφυγικών καταλυμάτων: επτά κέντρα υποδοχής, 95 κέντρα έκτακτης ανάγκης και 47 διαμερίσματα «κοινοβίων», όπου οι ένοικοι μοιράζονται μπάνιο, χολ και κουζίνα ή συνολικά 43.970 κλίνες, τις οποίες λειτουργούν αποκλειστικά 75 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Η έλλειψη στέγης είναι ένα πρόβλημα παλιό, υπάρχει αρκετό καιρό πριν από την προσφυγική κρίση. Το ενοίκιο ενός μέσου σπιτιού με δύο υπνοδωμάτια κυμαίνεται στα 10 με 15 ευρώ το τ.μ., δηλαδή οι πρόσφυγες καλούνται να πληρώνουν σχεδόν 500 ευρώ τον μήνα για ένα διαμέρισμα 50 τ.μ., επιλέγουν να ζουν περισσότεροι μαζί, ενώ παράλληλα οι «μόνιμοι» άστεγοι πληθαίνουν.
Η ενσωμάτωση που αποτελεί στοίχημα για τη Γερμανία έχει μελετηθεί επισταμένα από το Ομοσπονδιακό Γραφείο Εργασίας, ενώ πληθώρα ΜΚΟ εργάζεται στην κατεύθυνση της ειδίκευσης και της εκπαίδευσης.
Περιμένοντας, όμως, έως και δύο χρόνια για το πολυπόθητο άσυλο, οι «νεοεισερχόμενοι» έχουν την ευκαιρία να σπουδάσουν ηλεκτρονικά χάρη στην πρώτη ηλεκτρονική πλατφόρμα εκπαίδευσης για τους πρόσφυγες, το «Kiron». Μόλις δε αναγνωριστούν, έχουν την ευκαιρία να μεταβούν σε ένα από τα 27 συνεργαζόμενα πανεπιστήμια σε Γερμανία, Γαλλία και Ιορδανία για να αποκτήσουν τίτλο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.