Η επιτυχία του ήταν τόσο μεγάλη, που όχι μόνον ξεπέρασε τα εθνικά σύνορα αλλά γέννησε και έναν νέο όρο: «The Guggenheim effect». Συμπυκνώνει τη δυναμική προσέλκυσης τουριστών που έφερε το Μπιλμπάο στον τουριστικό «αφρό», χάρις στο εντυπωσιακό μουσείο σε σχέδια του Φρανκ Γκέρι. Αν το να ταράξεις τα νερά ήταν εύκολο το 1997, σήμερα τα πράγματα έχουν γίνει δυσκολότερα, και έτσι τα μουσεία αλλά και οι πόλεις που τα φιλοξενούν χρειάζεται να δώσουν πολύ σκληρές μάχες για να επικρατήσουν στην «ταξιδιωτική αρένα» των προορισμών.
Φιλοδοξώντας να δώσει σύγχρονες απαντήσεις στο ζήτημα αυτό που ξεκίνησε να ακούγεται τη δεκαετία του ’90, το συνέδριο «Μουσεία και Τουρισμός: Μια Σχέση σε Εξέλιξη» που διοργανώθηκε πριν από λίγο καιρό στην Αθήνα, από το Μουσείο Μπενάκη, την πρεσβεία των ΗΠΑ, το British Council και τη βρετανική πρεσβεία, έφερε στο φως πολλές και διαφορετικές πτυχές.
Από τους ομιλητές που προσκλήθηκαν ξεχώρισε ο Φραντσέσκο Μανακόρντα, ο Ιταλός επικεφαλής της Tate Liverpool, αλλά και η Ρόζμαρι Ρέγες από την αμερικανική εταιρεία Roseworks Marketing, που μίλησαν στην «Κ».
«Δεν μπορούμε πλέον να σκεφτούμε τις πόλεις χωρίς τα μουσεία τους και το ανάποδο», είναι οι πρώτες κουβέντες του Μανακόρντα. «Ενα ενδιαφέρον μουσειακό πρόγραμμα περιοδικών εκθέσεων σου δίνει πολύ συχνά το κίνητρο να επισκεφθείς μια πόλη, σε συνάρτηση πάντα με τα πιο μόνιμα χαρίσματά της που μπορεί να είναι η αρχιτεκτονική, η φύση, η πολιτιστική κληρονομιά», λέει ο Ιταλός που παρακολούθησε στενά το Τορίνο να εξελίσσεται από την αποβιομηχάνιση σε αξιόλογο τουριστικό πόλο χάρις στην επένδυση στον πολιτισμό. Το ίδιο έχει κάνει και το Λίβερπουλ, στο οποίο σήμερα ζει και εργάζεται, και το οποίο μεταμορφώθηκε εν πολλοίς όταν έγινε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2008.
Ο Μανακόρντα ανήκει στη νέα γενιά Ευρωπαίων διευθυντών σε μεγάλα μουσεία, που κάνουν διεθνή καριέρα και βλέπουν διαφορετικά το θέμα του κοσμοπολιτισμού και του τουρισμού: «Η εμπειρία και η τεχνογνωσία δεν έχουν να κάνουν με τη χώρα καταγωγής και σήμερα είναι τόσο σημαντικές όσο το να ξέρει ένας επικεφαλής μουσείου τι συμβαίνει στην πολιτική σκηνή μιας χώρας». Συμπληρώνει ότι το να ηγείται κανείς ενός πολιτιστικού θεσμού της ευρωπαϊκής περιφέρειας του δίνει πολύ μεγαλύτερο περιθώριο να πειραματιστεί για να γίνει ελκυστικός στους ξένους επισκέπτες.
Οπως και ο Μανακόρντα έτσι και η Ρόζμαρι Ρέγες, δίνει έμφαση στη συνεργασία των φορέων μεταξύ τους: «Σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία, όπως η σημερινή, η σύμπνοια των μουσείων και τα κοινά πρότζεκτ όχι μόνον εξοικονομούν χρήματα, αλλά μπορούν και να αυξήσουν την ακτινοβολία τους. Ειδικά τα ευρωπαϊκά μουσεία, που έχουν κύριο χρηματοδότη το κράτος ή τον δήμο και όχι τους ιδιώτες, όπως στην Αμερική, είναι καλό να σχηματίζουν δίκτυα και να διοργανώνουν μαζί δράσεις, κάτι που θα τονώσει και το τουριστικό τους προφίλ», λέει στην «Κ».
Σύμφωνα πάντα με την ειδική του πολιτιστικού μάρκετινγκ, ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής των μουσείων στον τουρισμό είναι άλλα αξιοθέατα που μπορεί να είναι πιο δημοφιλή και πιο γνωστά. Επίσης, το κόστος της εισόδου σε ένα μουσείο πάντα παίζει ρόλο, καθώς πολλοί τουρίστες είναι οικονομικά συντηρητικοί και θα θελήσουν να ξοδέψουν λιγότερα χρήματα.
Η Ρόζμαρι Ρέγες υπογραμμίζει πάντως ότι ο σύγχρονος ταξιδιώτης βλέπει τα πάντα μέσα από το πρίσμα της θήρευσης νέων εμπειριών και έτσι η περιοδεία στα μουσεία πρέπει να είναι όχι μόνον επιμορφωτικό αλλά και ένα ευχάριστο βίωμα. Πολύ μεγάλη σημασία έχουν τα προγράμματα των μουσείων που είναι σχεδιασμένα για ολόκληρη την οικογένεια και που έχουν ένα χαρακτήρα διάδρασης με τα εκθέματα. «Ζούμε στην εποχή όπου οι ταξιδιώτες καθορίζουν από μόνοι τους το πρόγραμμά τους μέσω ατομικού booking. Το να δουν πώς αισθάνονται οι ντόπιοι, να κάνουν οι ίδιοι ένα έργο τέχνης –και όχι μόνο να το δουν– έχει επίσης τεράστια σημασία», λέει η Ρέγες ως συμπέρασμα για τις προτεραιότητες που πρέπει να έχει ένα μουσειακό ίδρυμα σήμερα.