Mε τα προσφυγόπουλα στο σχολείο

Mε τα προσφυγόπουλα στο σχολείο

5' 51" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«No photo, no photo»! Τα προσφυγόπουλα είχαν μόλις κατέβει από το λεωφορείο και έτρεχαν προς το προαύλιο του σχολείου. Μια σταλιά παιδάκια, έξι με δέκα χρονών, κατάλαβαν αμέσως ότι ήμασταν «ξένοι» εδώ και προσπαθούσαν να μας αποφύγουν· κάποια το έκαναν σαν παιχνίδι και σύνθημα στην αυλή του σχολείου τους, ορισμένα όμως ήταν πράγματι αναστατωμένα. Κατεβάσαμε τη μηχανή και προσπαθήσαμε για τις επόμενες ώρες να κατανοήσουμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια αυτών των παιδιών, που είχαν περάσει πάνω σε βάρκες το φουρτουνιασμένο Αιγαίο, έπειτα εγκλωβίστηκαν για μήνες με τις οικογένειές τους στην άθλια τεντούπολη της Ειδομένης και τα πρωινά ζουν ακόμη σε θλιβερά προσφυγικά καμπ στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης.

Οταν τα προσφυγόπουλα ησύχασαν, μπήκαν σε μια σειρά μπροστά στα σκαλοπάτια της εισόδου του 67ου Δημοτικού Σχολείου στη γειτονιά της Ξηροκρήνης στη Θεσσαλονίκη. Τα περισσότερα είχαν καθίσει στη γραμμή μόνο για το συσσίτιο στην Ειδομένη και στο καμπ. Κι όταν ο δάσκαλος χτύπησε το χειροκίνητο κουδούνι, έτρεξαν με χαμόγελα και πειράγματα στις αίθουσες. Χαιρετούσαν τους δασκάλους τους που περίμεναν στο κατώφλι κι εκείνοι ανταπέδιδαν μ’ ένα χάδι στα μαλλιά. Ηταν περίπου 20 μικροί μαθητές, καλοντυμένοι, καλοχτενισμένοι, κρατώντας όλοι κίτρινες σχολικές τσάντες που τους είχαν προσφέρει μαζί με σχολικά είδη οργανώσεις για την προστασία των προσφύγων. Κι έμοιαζαν παιδιά ανέμελα, όπως όλα τα παιδιά της ηλικίας τους.

Το πρώτο κουδούνι

Πίσω από τις –ευτυχώς λιγοστές– ρατσιστικές αντιδράσεις κατοίκων σχετικά με τη φοίτηση προσφυγόπουλων στα ελληνικά δημόσια σχολεία υπάρχουν παιδικές ψυχές και η κανονικότητα της σχολικής εκπαίδευσης. Τα φώτα των τηλεοπτικών συνδέσεων έσβησαν έξω από τα κάγκελα των σχολείων και το στοίχημα είναι πλέον η εμπέδωση της αίσθησης ασφάλειας για τους καινούργιους μαθητές με τα ξενικά ονόματα. Στο 67ο Δημοτικό γράφτηκαν 31 μαθητές από τη Συρία και το Ιράκ, που διαμένουν με τις οικογένειές τους σε καμπ στο Δερβένι, έξω από την πόλη. Την πρώτη μέρα στο σχολείο τα υπόλοιπα παιδιά περίμεναν τους καινούργιους μαθητές στην είσοδο. Φώναζαν «καλώς ήρθατε» και άρχισαν ξαφνικά να χειροκροτούν. Η αγάπη είχε κερδίσει από τα αποδυτήρια.

Τα μαθήματα ξεκινούν στις 2 το μεσημέρι και τελειώνουν στις 6 το απόγευμα. «Τις δύο πρώτες ώρες, μέχρι τις 4 το μεσημέρι, τα προσφυγόπουλα συνυπάρχουν με τα παιδιά του ολοήμερου προγράμματος. Παίζουν και γελούν όλα μαζί, δεν μπορείς να τα ξεχωρίσεις. Οταν όμως τα παιδιά του ολοήμερου φεύγουν και τα προσφυγόπουλα μένουν μόνα στο σχολείο, τότε είναι σαν να αγριεύουν. Αρχίζουν να μαλώνουν μεταξύ τους», παρατηρεί ο Γιώργος Καλτέκης, δάσκαλος Φυσικής Αγωγής. «Ξέρετε, το πιο σημαντικό από όλα είναι ότι αυτά τα παιδιά αισθάνονται ότι βρίσκονται σε έναν ασφαλή και φιλόξενο χώρο. Απολαμβάνουν πράγματα που δεν είχαν έως σήμερα. Η γραμμή στο προαύλιο πριν μπουν στην αίθουσα, το κουδούνι, το θρανίο, το χαρτί και το μολύβι, το σήκωμα του χεριού όταν θέλουν να μιλήσουν μέσα στην τάξη, όλα αυτά είναι για τα δικά μας παιδιά αυτονόητα, όμως για τα προσφυγόπουλα είναι μια νέα καθημερινότητα, πίσω από την οποία αισθάνονται ασφαλή», λέει ο διευθυντής του σχολείου, Δημήτρης Γουλής.

Το δέντρο με τα ονόματα

Τα παιδιά βρίσκονται στις δύο αίθουσες ανάλογα με την ηλικία τους. Τώρα το σχολείο είναι πολύ ήσυχο. Τα προσφυγόπουλα διδάσκονται Ελληνικά, Μαθηματικά, Αγγλικά, Πληροφορική, Εικαστικά και Φυσική Αγωγή. Ακολουθούμε τον διευθυντή στο γραφείο του, καθώς θέλει να μας δείξει κάτι σημαντικό. Κατεβάζει από τη βιβλιοθήκη παλιά μαθητολόγια και αρχεία του ιστορικού σχολείου ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’20. Η Ξηροκρήνη είχε δεχτεί τότε πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη. Ανοίγουμε τυχαία το μαθητολόγιο του σχολικού έτους 1926-7. Το βιβλίο είναι κιτρινισμένο από τον χρόνο, όμως συντηρείται καλά. Στη λίστα του σχολικού αρχείου που γράφει τον τόπο καταγωγής των μαθητών διαβάζουμε: Σμύρνη, Ραιδεστός, Αδριανούπολη, Νικομήδεια. Η μοναδική μαθήτρια της τάξης που γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη έχει εβραϊκό όνομα. Πολλά χρόνια αργότερα, τη δεκαετία του ’90, το ίδιο σχολείο θα υποδεχόταν μαθητές από την Αλβανία και παλιννοστούντες από την πρώην Σοβιετική Ενωση.

Στο μεταξύ, χτυπάει το κουδούνι για το διάλειμμα. Τα προσφυγόπουλα τρέχουν στο προαύλιο και μας ξεκουφαίνουν. Βρίσκουμε την ευκαιρία να μπούμε στην άδεια αίθουσα του ισογείου. Στον τοίχο, δίπλα στην πόρτα, έχουν κολλήσει πολύχρωμα χαρτόνια που σχηματίζουν ένα δέντρο. Στα φύλλα και στον κορμό έγραψαν τα ονόματά τους: Ράαντ, Αμμάρ, Κουσάι, Αχμέτ, Μέρνα, Μπάνα, Αμπντάλ, Γουίαμ. Η ιστορία επιφυλάσσει γλυκόπικρες στροφές στην υποβαθμισμένη Ξηροκρήνη, πίσω από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης.

Το αντικίνητρο της φυγής

Τα 31 προσφυγόπουλα που είναι γραμμένα στο 67ο Δημοτικό Σχολείο ζουν στο καμπ «Ελπίδα» στο Δερβένι, σε συνθήκες κάπως καλύτερες συγκριτικά με τις υπόλοιπες δομές φιλοξενίας στη Βόρεια Ελλάδα. Τουλάχιστον είναι προστατευμένα από το κρύο. Οι περισσότερες οικογένειες που ζουν εκεί θέλουν να φύγουν στο εξωτερικό, συνεχίζοντας το μακρύ ταξίδι τους προς την Κεντρική Ευρώπη. Το όνειρο της φυγής ήταν εξ αρχής το μεγάλο αντικίνητρο για να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο. Τον πρώτο καιρό συνέβαινε το φαινομενικά παράδοξο ορισμένοι γονείς να μην ενδιαφέρονται για την ένταξη των παιδιών τους σε μια τοπική κοινωνία και κουλτούρα, την οποία αισθάνονταν ως προσωρινή κατάσταση. «Με τον καιρό, κατάλαβαν ότι η κοινωνικοποίηση ήταν πολύ σημαντική. Οπως επίσης η ασφάλεια που παρέχει το σχολικό περιβάλλον και οι γνώσεις που θα αποκόμιζαν τα παιδιά, πολλά από τα οποία είχαν διακόψει το σχολείο στις χώρες τους ή δεν είχαν προλάβει να το αρχίσουν», σημειώνει ο σχολικός σύμβουλος Πέτρος Κλιάπης ενόσω συζητάμε γύρω από το μεγάλο τραπέζι της αίθουσας υπολογιστών.

Οι εκπαιδευτικοί μάς λένε ότι χρειάστηκε να επισκεφτούν οι ίδιοι το καμπ για να γνωρίσουν από κοντά τους γονείς και σχεδιάζουν να τους καλέσουν στο σχολείο, διοργανώνοντας μια μικρή γιορτή. Σταδιακά, οι οικογένειες άρχισαν να καταλαβαίνουν ότι το σχολείο είναι σημαντικό, κάτι παραπάνω από έναν χώρο φύλαξης. Τα προσφυγόπουλα πήγαν εκδρομή στο κέντρο της πόλης κι επίσης παρακολούθησαν παιδικό θέατρο.

Την ίδια στιγμή, πάντως, η ανωμαλία στην εκπαιδευτική διαδικασία προκαλείται από το ίδιο το ελληνικό Δημόσιο. Οι ελλείψεις σε βιβλία, η απουσία διερμηνέων ή ψυχολόγων θα μπορούσαν να αποδοθούν στις έκτακτες συνθήκες υπό τις οποίες το υπουργείο Παιδείας οργάνωσε το σχολικό πρόγραμμα ή και στη ρευστότητα που χαρακτηρίζει το προσφυγικό και τις ανθρώπινες ροές. Το παράδοξο είναι ότι οι δάσκαλοι δεν είναι πλήρους ωραρίου, με αποτέλεσμα να αναγκάζονται τακτικά να αλλάζουν σχολείο και τάξεις, με ό,τι αυτό σημαίνει για τη συνέχεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας και την ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης, ιδιαίτερα σε μια τόσο ευαίσθητη κατάσταση. Οι εκπαιδευτικοί, που αφιερώνουν πολλά περισσότερα από μια στεγνή παράδοση μαθήματος, έχουν διαμαρτυρηθεί πολλές φορές προς τις αρμόδιες υπηρεσίες. Πρέπει να σημειωθεί ότι σε όλη την Ελλάδα έχουν δημιουργηθεί περί τις 800 τάξεις υποδοχής για τη φοίτηση 20.000 προσφύγων μαθητών στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα. Για τα παιδιά κάτω των έξι ετών λειτουργούν δομές εντός των κέντρων φιλοξενίας, ενώ οι μαθητές γυμνασίου φοιτούν αντίστοιχα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Στην τελευταία κατηγορία, πάντως, παρατηρείται το μεγαλύτερο ποσοστό μαθητικής διαρροής, καθώς δεν είναι μυστικό ότι πολλοί έφηβοι πρόσφυγες προσπαθούν να συνεχίσουν το ταξίδι προς την Ευρώπη.

Στο μεταξύ, σουρουπώνει στο δημοτικό σχολείο της Ξηροκρήνης. Στις 6, τα προσφυγόπουλα με τις κίτρινες σάκες θα επιστρέψουν στο καμπ, κουρασμένα από άλλη μία μέρα στο σχολείο. Αυτό θα είναι το μοναδικό στοιχείο κανονικότητας για εκείνα, καθώς βαδίζουμε στην καρδιά του χειμώνα της δεύτερης χρονιάς της προσφυγικής κρίσης. 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή