Σε τρεις μήνες, η Ευρώπη στη Ρώμη θα εορτάσει τα 60ά γενέθλιά της, μέσα στο πιο απαισιόδοξο και ζοφερό κλίμα των τελευταίων δεκαετιών. Η ενίσχυση της ενιαίας αγοράς, η διασφάλιση της φορολογικής δικαιοσύνης, μια νέα ευρωπαϊκή επενδυτική πολιτική και η εμβάθυνση της ΟΝΕ, αποτελούν τα θέματα που αντιμετωπίζουν οι Ευρωπαίοι Δημοκράτες και Σοσιαλιστές σε όλα τα κράτη-μέλη. Τα δύο τελευταία τα ανέλυσα προ 15μέρου στις φιλόξενες στήλες της «Καθημερινής». Τα δύο πρώτα είναι το σημερινό αντικείμενό μας.
Α. Ενίσχυση της ενιαίας αγοράς
Ο τελικός στόχος της ενιαίας αγοράς είναι η προώθηση της παραγωγικότητας, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, η στήριξη της καινοτομίας και η προσέλκυση επενδύσεων. Η διαρκής κι ενιαία εφαρμογή των 4 ελευθεριών, μετακίνησης ανθρώπων, εμπορευμάτων, υπηρεσιών και χρήματος, αποτελούν πυλώνες για ενίσχυση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Σήμερα, η διαμόρφωση και προώθηση της ενιαίας ψηφιακής αγοράς (Digital Single Market) θα επιφέρει τεράστιες θετικές αλλαγές στην οικονομία, τη Δικαιοσύνη, τη διαφάνεια στη λήψη αποφάσεων του Δημοσίου, τη χωρίς αποκλεισμούς κι εξαιρέσεις βελτίωση της ζωής των ανθρώπων.
Ταυτόχρονα, όμως, είναι βέβαιο ότι η ενιαία ψηφιακή αγορά εξ ορισμού σχετίζεται με πιο ευέλικτες μορφές απασχόλησης που ενώ από τη μια διευκολύνουν την εργασιακή και οικογενειακή ζωή, από την άλλη είναι εξίσου σίγουρο ότι, τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, αυξάνουν την ανεργία μέσα από τη λιγότερη ζήτηση ανθρώπινου δυναμικού. Είναι ανάγκη, λοιπόν, να διαμορφωθεί ενιαία πολιτική ενεργού απασχόλησης που θα αντιμετωπίσει την αύξηση της ανεργίας που προκύπτει από την εισαγωγή της νέας τεχνολογίας στο σύνολο των δράσεων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Οι δυνάμεις της αγοράς σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αποτελούν από μόνες τους εγγύηση για επίλυση του προβλήματος. Η ρομποτική, το 3D Printing, οι ραγδαίες βιοτεχνολογικές εξελίξεις, δημιουργούν έναν άλλο κόσμο, αντισυστημικό, αντισυμβατικό, που όμως εύκολα μπορεί να υποκύψει στον πειρασμό των διαφόρων Τραμπ, Brexit, κ.ά.
Το σύγχρονο πρεκαριάτο (από το λατινικό precarious – ανασφαλής, αβέβαιος), κατά το ανάλογο του μαρξιστικού προλεταριάτου, περιλαμβάνει όλα τα φτωχοποιημένα μεσοστρώματα, τους ανέργους, τους ανασφάλιστους, τους απασχολουμένους με ελαστικές σχέσεις εργασίας. Η ειλικρινής και γενναία χαρτογράφηση αυτών των στρωμάτων και –στη συνέχεια– η πολιτική τους έκφραση αποτελούν για την ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία τη μεγάλη κοινωνική πρόκληση.
Ο ιδιαίτερα σημαντικός ρόλος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και η δυνατότητά τους να διασφαλίζουν χρηματοδοτήσεις και προστασία από άτυπες τραπεζικές δραστηριότητες και ρίσκα συνιστούν μια σημαντική προτεραιότητα. Η ύπαρξη της κατάλληλης ρύθμισης είναι αναγκαία, προκειμένου να αποφευχθούν εκτεταμένες δημοσιονομικές κρίσεις έξω από τον επίσημο τραπεζικό τομέα.
Η δημιουργία της Ενεργειακής Ενωσης (Energy Union) αποτελεί μια σπουδαία οραματική πρωτοβουλία που δημιουργεί μια 5η ελευθερία, την ελεύθερη και απρόσκοπτη μεταφορά ενεργειακών προϊόντων. Η αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), η δημιουργία μηχανισμών κοινοτικής αλληλεγγύης σε περιπτώσεις κρίσεων τροφοδοσίας σε φυσικό αέριο και ηλεκτρισμό, η κατασκευή των ελλειπουσών συνδέσεων ανάμεσα σε γειτονικά εθνικά δίκτυα και τελικά ο ανταγωνισμός της τροφοδοσίας, προκειμένου να παρέχεται ασφαλής και φθηνή ενέργεια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, αποτελούν μια κορυφαίας σημασίας δράση, που είναι πολύ πιο αναγκαία σε περιφερειακές χώρες της Ενωσης όπως η Ελλάδα και λιγότερο στις κεντρικές, οι οποίες ήδη έχουν κατακτήσει πολλά από τα παραπάνω.
Στους στόχους της Ενεργειακής Ενωσης περιλαμβάνονται η διαμόρφωση εναλλακτικών οδών και πηγών τροφοδοσίας και η ανάπτυξη των ενδογενών πηγών τροφοδοσίας. Τα δύο τελευταία αποτελούν εθνικές προτεραιότητες και πυλώνες της ελληνικής ενεργειακής στρατηγικής, στον βαθμό που στηρίζουν τη μετεξέλιξη της χώρας σε ενεργειακό κόμβο διαμετακόμισης αγωγών φυσικού αερίου από και προς τη ΝΑ Μεσόγειο και τη ΝΑ Ευρώπη, ενώ ταυτόχρονα στηρίζουν τις εθνικές πρωτοβουλίες για έρευνες και αξιοποίηση των εθνικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Είναι θλιβερό για τη χώρα μας, ότι όλοι οι διαγωνισμοί κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, που ξεκινήσαμε, βρίσκονται με ευθύνη της κυβέρνησης στα αζήτητα. Αντίθετα, η Κύπρος, όχι μόνο χρησιμοποιεί τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στη ΑΟΖ της, ως μοχλούς πίεσης της Τουρκίας, αλλά επιπλέον προσελκύει πετρελαϊκούς κολοσσούς όπως η ExxonMobil, του Ρεξ Τίλερσον, επόμενου υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ του προέδρου Ντ. Τραμπ. Οι επενδύσεις αυτές αποτελούν την ισχυρότερη αμυντική θωράκιση, αφού τα συμφέροντα της Μεγαλονήσου συμπίπτουν με αυτά των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων.
Β. Διασφάλιση της φορολογικής δικαιοσύνης
Η μάχη ενάντια στη φοροαποφυγή, τη φοροδιαφυγή και την απάτη και οι κίνδυνοι των φορολογικών παραδείσων πρέπει να αποτελούν κορυφαίες πολιτικές προτεραιότητες των προοδευτικών δυνάμεων. Οι εγγυήσεις για ίσους όρους ανταγωνισμού απαιτούν υψηλές προδιαγραφές φορολογικής διαφάνειας, διαθεσιμότητα πληροφοριών και διασφάλιση για δίκαιη φορολογία των κερδών εκεί όπου γεννιούνται, έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά οι επιθετικές φορολογικές πολιτικές.
Υπάρχει όμως πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει για τον μετριασμό των αρνητικών συνεπειών του απεριόριστου φορολογικού ανταγωνισμού. Η εφαρμογή τεχνητά χαμηλών φόρων στο κεφάλαιο σε μία χώρα μεταφέρει τη φορολογική βάση από τη χώρα δημιουργίας των κερδών σε άλλες, με συχνά παράνομους τρόπους. Κεντρικός στόχος των πολιτικών μας πρέπει να είναι η διαμόρφωση μιας ευρείας συμμαχίας προοδευτικών φορολογικών μέτρων, με σημαντικότερη την εφαρμογή του φόρου στις βραχυπρόθεσμες χρηματιστηριακές κινήσεις (Financial Transaction Tax – FTT) που εφαρμόζει την αρχή του φόρου Tobin σύμφωνα και με τις σχετικές εισηγήσεις του Ευρωκοινοβουλίου και της Επιτροπής.
Γ. Και τώρα;
Η Ευρώπη δεν κινδυνεύει πια από την αρπαγή της από τον Δία, αλλά από τη διαρκή βύθισή της σε ένα τέλμα δημαγωγίας, λαϊκισμού και αναποφασιστικότητας. Οι Ευρωπαίοι Δημοκράτες και Σοσιαλιστές οφείλουμε να απαντήσουμε θετικά στα κορυφαία ερωτήματα μ’ έναν νέο προοδευτικό, εθνικό κι ευρωπαϊκό πατριωτισμό που θα φράξει τον δρόμο στις ακροδεξιές δυνάμεις και θα δώσει νέα πνοή στη μεγάλη ιδέα της ευρωπαϊκής ενότητας κι ολοκλήρωσης. Το καθήκον αυτό γίνεται ακόμη πιο έντονο για μας τους Ελληνες Δημοκράτες και Σοσιαλιστές, που έχουμε επιπλέον να αντιμετωπίσουμε τη δίνη του 3ου σκληρότερου και αχρείαστου μνημονίου Τσίπρα και τους κινδύνους ενός επερχόμενου 4ου.
Ο ελληνικός αριστερός εθνικολαϊκισμός, μέσα από τις τεχνητές εντάσεις που σκόπιμα δημιουργεί, ανακαλύπτει διαρκώς νέους εσωτερικούς κι εξωτερικούς εχθρούς, στηρίζεται στην πολιτική απάτη της δικής του μετα-αλήθειας (post truth), μιας πλαστής, συμφεροντολογικής ανάγνωσης της πραγματικότητας.
Οι κίνδυνοι για την πατρίδα είναι πια υπαρξιακού χαρακτήρα. Οι δυνάμεις που πιστεύουμε σε μια προοδευτική Ευρώπη πρέπει να υπερβούμε τις διασπάσεις, την εσωστρέφεια, την αμηχανία. Ενας νέος, ενιαίος, σύγχρονος πολιτικός φορέας της Προοδευτικής Παράταξης είναι η μοναδική πατριωτική διέξοδος. Τώρα, όχι αύριο!
* Ο κ. Γιάννης Μανιάτης είναι καθηγητής, βουλευτής Δημοκρατικής Συμπαράταξης, πρώην υπουργός.