«Η χειρουργική δεν έχει αργίες. Καλά Χριστούγεννα σε όλους». Αυτή η ευχή συνόδευε τη φωτογραφία του Χαράλαμπου Μενενάκου, ενός από τους χιλιάδες Ελληνες expatriates που γιορτάζουν εκτός συνόρων, στις 23 Δεκεμβρίου, μέρα που εφημέρευε στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Charité στο Βερολίνο. Η επιλογή, φυσικά, δεν ήταν τυχαία. Ο Ελληνας χειρουργός είχε εφημερία τη μοιραία 19η Δεκεμβρίου. «Σε εμάς έφεραν ορισμένους τραυματίες, οι υπόλοιποι μοιράστηκαν στα άλλα νοσοκομεία της πόλης», περιγράφει στην «Κ» συγκλονισμένος ακόμα ο δρ Μενενάκος.
«Είχαμε από παλιά εκπαιδευτεί για ένα τέτοιο ενδεχόμενο και είχαμε ένα σχέδιο αντιμετώπισης καταστροφών», συνεχίζει. Οταν, επομένως, χτύπησε ο συναγερμός, γιατροί, νοσηλευτές, τραυματιοφορείς γνώριζαν σε ποια θέση έπρεπε να πάνε και τι να κάνουν. «Διατηρήσαμε την ψυχραιμία μας, λειτουργήσαμε ως επαγγελματίες», επισημαίνει. Μπορεί οι διακομισθέντες τραυματίες ακόμα να μην έχουν πάρει εξιτήριο, όμως κάθε συζήτηση σχετική με το τραγικό συμβάν έχει πάψει εδώ και μέρες στους διαδρόμους του Charité. «Αυτή η στάση, ενδεικτική μάλλον της γερμανικής ιδιοσυγκρασίας, μου έχει κάνει μεγάλη εντύπωση», λέει ο δρ Μενενάκος. Το πλήγμα στο εορταστικό κλίμα του Βερολίνου, ωστόσο, είναι ανεπανόρθωτο. «Η πόλη είναι μουδιασμένη, η παρουσία της αστυνομίας είναι διακριτική μεν αλλά αισθητή σε κάθε σημείο», περιγράφει ο ίδιος, που περνάει κάθε μέρα από την πλατεία Breitscheid για να πάρει το μετρό. «Στις γιορτές μένω πάντοτε εδώ, αλλά διατηρώ τα ελληνικά έθιμα», διευκρινίζει, «γιορτάζω μαζί με Ελληνες φίλους και πηγαίνω στην ελληνορθόδοξη εκκλησία»
.
Στο Σάλτσμπουργκ
Η θανατηφόρα «κούρσα» στο Βερολίνο σήμανε εκ νέου συναγερμό σε όλη την Ευρώπη. «Πρώτη φορά βλέπω περιπολία της αστυνομίας στη χριστουγεννιάτικη αγορά», λέει στην «Κ» από το Σάλτσμπουργκ ο δρ Γλωσσολογίας, Κωνσταντίνος Σαμπάνης, «πριν από έναν χρόνο, βέβαια, όταν έφταναν πρόσφυγες με το τρένο στη χώρα, είδαμε Αυστριακούς στρατιώτες και Γερμανούς αστυνομικούς στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό». Το 2016 με την έντονη επικαιρότητα λειτούργησε ίσως ως ένα σοκ για τους κατοίκους της εύρωστης αυστριακής πόλης που έως τότε ζούσαν στον δικό τους μικρόκοσμο. «Φέτος, υπάρχουν λιγότερα φωτάκια και βεγγαλικά», παρατηρεί ο 35χρονος Ελληνας, που ζει περίπου δέκα χρόνια εκεί, «θεωρώ, ωστόσο, ότι οφείλεται περισσότερο σε… κόπωση παρά σε αντιστροφή κλίματος».
Για τους Αυστριακούς η σημασία των Χριστουγέννων, τα οποία γιορτάζουν κυρίως κατ’ οίκον, είναι μεγάλη. «Δίνουν έμφαση στα δώρα και δημιουργούν ζεστή ατμόσφαιρα, συγκριτικά με εμάς στην Ελλάδα που εστιάζουμε στο φαγητό και το ποτό». Στα χρόνια που γιορτάζει εκεί, πλάι σε Αυστριακούς, προσπαθεί να δώσει ελληνική πινελιά, συστήνοντάς τους τη… βασιλόπιτα. Στο Σάλτσμπουργκ ζουν αρκετοί Ελληνες, αλλά απουσία κάποιου συλλόγου ή εκκλησίας, δεν υπάρχουν ισχυροί συνεκτικοί δεσμοί. «Πλέον έχει περιοριστεί η ροή φοιτητών Erasmus», παρατηρεί ο δρ Σαμπάνης, που για πρώτη φορά είχε γνωρίσει την πόλη μέσω του εν λόγω ευρωπαϊκού προγράμματος. «Εξεπλάγην, επίσης, φέτος, γιατί περπατώντας στα τουριστικού ενδιαφέροντος σημεία δεν άκουσα ελληνικά, ενώ μέχρι πρότινος Ελληνες και Ιταλοί κυριαρχούσαν στον εισερχόμενο τουρισμό», καταλήγει ο 35χρονος, που έχει απομυθοποιήσει τη γραφική πόλη.
Στη Ζυρίχη
«Χριστούγεννα χωρίς χιόνι δεν είναι Χριστούγεννα», σχολιάζει από τη Ζυρίχη ο δρ Επαμεινώνδας Γουσόπουλος, ειδικευόμενος πλαστικός χειρουργός στην Ελβετία. «Επέλεξα να έχω εφημερία παραμονή Πρωτοχρονιάς και 2 Ιανουαρίου, ώστε να μπορέσω να πεταχτώ Ελλάδα έστω για τρεις μέρες», λέει ο 29χρονος, που δεν κρύβει την απογοήτευσή του με το τοπίο που αντίκρισε επιστρέφοντας, «είναι παράδοξο να βλέπουμε τα βουνά χωρίς χιόνι». Πέρα από αυτή την «ανορθογραφία», πάντως, όλοι οι εορτασμοί κινούνται βάσει προγράμματος στην Ελβετία. Τα βουνά, φυσικά σύνορα της Ελβετίας από τις όμορες χώρες, μαζί με τις υπόλοιπες ιδιαιτερότητές της μοιάζουν να προστατεύουν τους κατοίκους της, που βιώνουν τα Χριστούγεννα κατανυκτικά και… καταναλωτικά.
«Στο πρώτο κενό μου θα πεταχτώ στην ελληνική εκκλησία», επισημαίνει ο κ. Γουσόπουλος, που ως δεινός μάγειρας ετοιμάζει πλούσιο μενού για την πολυπολιτισμική παρέα του. «Φέτος, θα κάνω έναν δίκαιο συνδυασμό: φοντί με κατσικάκι, που θα εξασφαλίσω από τον Τούρκο κρεοπώλη».
Business as usual και… ηλιοθεραπεία
Ανήμερα Χριστούγεννα και όλα έχουν νεκρώσει στο Μάντσεστερ. Δημόσιες υπηρεσίες αργούν, καταστήματα είναι κλειστά, ρολά κατεβάζουν ακόμα και μπαρ, ενώ στα αμαξοστάσια βρίσκονται τα λεωφορεία. Με μεράκι ο 37χρονος Ιάσονας Καλδής, διοργανωτής stand-up comedy, ετοιμάζει το εορταστικό τραπέζι, όπου θα συμφάγουν επτά Ελληνες και ένας Φιλιππινέζος, συνδυάζοντας όσα πιάτα «ψηφίζει» η παρέα με όσες πρώτες ύλες διατίθενται στη βρετανική πόλη. «Ενθουσιάστηκα μόλις ξετρύπωσα τα κάστανα που χρειαζόμουν για τη γέμιση της γαλοπούλας», λέει ο κ. Καλδής, που περιγράφει ότι το Brexit ελάχιστα έχει επηρεάσει το κλίμα. «Οι εορτασμοί μάλιστα έχουν εμπλουτιστεί –κατά τραγική ειρωνεία– με τις ξενόφερτες German Christmas Markets», προσθέτει. «Το Brexit που πλησιάζει απασχολεί μόνον τους Ευρωπαίους ακαδημαϊκούς, για όλους τους υπόλοιπους είναι business as usual».
«Τα πρώτα δύο χρόνια ήταν λίγο παράξενα στις γιορτές εδώ, τώρα πια όμως όχι μόνον συνήθισα αλλά τις απολαμβάνω στο έπακρο», τονίζει στην «Κ» ο δημοσιογράφος κ. Πάνος Αποστόλου από τη Μελβούρνη. «Μου αρέσουν οι γιορτές με καύσωνα και παραλία», συμπληρώνει, «εδώ ο κόσμος είναι έξω, κάνει ηλιοθεραπεία και ψωνίζει μετά… μανίας».