Το Κυπριακό εισέρχεται σε μια λεπτή φάση. Οι μέχρι στιγμής εντατικές συνομιλίες Αναστασιάδη – Ακιντζί έχουν καταλήξει σε σημαντικές συγκλίσεις, αν και, όπως σημειώνουν και οι δύο πλευρές, παραμένουν και πολλές αποκλίσεις.
Τα επόμενα βήματα είναι οι διμερείς διαπραγματεύσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, που θα λάβουν χώρα την ερχόμενη Δευτέρα έως Τετάρτη στη Γενεύη, και η προγραμματισμένη για την Πέμπτη 12 Ιανουαρίου πολυμερής διάσκεψη που θα ακολουθήσει, με τη συμμετοχή Ελλάδας, Τουρκίας και άλλων πρωταγωνιστών.
Η «Κ» έχει αφιερώσει πολλά άρθρα, ανταποκρίσεις και αναλύσεις, στο κυπριακό ζήτημα, προβάλλοντας ιδέες, σκέψεις, κριτική για επιμέρους πτυχές. Υπό μία έννοια η εφημερίδα έχει λειτουργήσει ως πλατφόρμα διαλόγου και προβληματισμού στο μείζον εθνικό θέμα, το οποίο θα βρεθεί στο επίκεντρο και των ενημερώσεων που θα κάνει ο πρωθυπουργός στους πολιτικούς αρχηγούς την προσεχή Δευτέρα.
Σε αυτό το πλαίσιο, απαντώ στην κριτική, ή καλύτερα, συμπληρώνω τον προβληματισμό που κατέθεσε στη χθεσινή του στήλη ο καλός συνάδελφος και φίλος Πάσχος Μανδραβέλης, σχετικά με την εκ περιτροπής προεδρία. Τόσο αυτός όσο και άλλοι σοβαροί αναλυτές με άποψη, θεωρούν πως αποτελεί μια λογική λύση στην περίπτωση της Κύπρου.
Ξεκινώ με την επισήμανση ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι ανάδειξης του προέδρου. Υπάρχει αυτή όπου ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος εκλέγονται χωριστά από την κάθε κοινότητα, όπως συνέβαινε με βάση το Σύνταγμα του ’60, υπάρχει και αυτή όπου εκλέγονται από κοινού, ως δίδυμο υποψηφίων (one ticket), όπως συμβαίνει στις ΗΠΑ, κάτι που διασφαλίζει μια συναντίληψη και άρα ομαλότερη διακυβέρνηση, και είναι, κατά την ταπεινή μου άποψη, η προτιμότερη λύση.
Υπάρχει, επίσης, η διασταυρούμενη ψήφος, όπου οι υποψηφιότητες μπορούν μεν να είναι χωριστές, αλλά και ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος να ψηφίζονται από το σύνολο των Κυπρίων πολιτών, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Στόχος, οι δύο υποψήφιοι να πείθουν για τις προθέσεις τους και τις δύο κοινότητες. Και μπορεί η εναλλαγή στην προεδρία να εκπέμπει κάποιον συμβολισμό, αλλά την ίδια ώρα δυσχεραίνει την αποτελεσματική εκπροσώπηση και άσκηση της εξουσίας, ενώ συμβάλλει στην περαιτέρω ενίσχυση των φυγόκεντρων δυνάμεων της κάθε συνιστώσας πολιτείας, οι οποίες θα γίνονται όλο και πιο κυρίαρχες εις βάρος της κεντρικής κυβέρνησης.
Οσο για τις ποσοστώσεις, την πολιτική ισότητα, και την επίκληση του παραδείγματος της αμερικανικής ομοσπονδίας, ας μην ξεχνάμε ότι στα ήδη συμφωνηθέντα για την Ανω Βουλή προβλέπεται ίσος αριθμός Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, ενώ ακόμη και στην Κάτω Βουλή, ναι μεν οι Ελληνοκύπριοι θα έχουν την πλειοψηφία, αλλά και αυτή θα είναι μικρότερη της πληθυσμιακής.
Συμφωνώ ότι για να υπάρξει μια βιώσιμη λύση, η εκλογή του προέδρου θα πρέπει να προκύπτει μέσα από την ενίσχυση της εκλογικής και πολιτικής συνεργασίας ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Ταυτόχρονα, όμως, η λύση πρέπει να είναι και δίκαιη. Γιατί είναι απαραίτητο να επιβληθεί η εκ περιτροπής προεδρία και να παραβιασθεί η αρχή της αντιπροσωπευτικότητας, όταν αυτή μπορεί κάλλιστα να εξασφαλιστεί με διασταυρούμενη ψήφο, κοινό ψηφοδέλτιο προέδρου-αντιπροέδρου, και δικλίδες ασφαλείας μέσα από ενισχυμένες εξουσίες του δεύτερου;
Για προσωπικούς λόγους, που ξεκινούν πριν από τριάντα χρόνια με βαθιές φιλίες στη Νέα Υόρκη, και συνεχίζονται μέχρι σήμερα με συχνή παρουσία στη Μεγαλόνησο, τολμώ να πω ότι γνωρίζω την Κύπρο. Και υπό αυτό το πρίσμα, έχω την αίσθηση ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων δεν θα αποδεχθεί την εκ περιτροπής προεδρία. Αυτή είναι μια πραγματικότητα που δεν μπορούν να αγνοήσουν ο ΟΗΕ και οι δύο ηγέτες, καθώς η όποια συμφωνία θα πρέπει να υπερψηφισθεί και από τις δύο κοινότητες.