«Λίγο ακόμα, να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα». Οι λέξεις του Γιώργου Σεφέρη πετούν σαν χελιδόνια πάνω από το κεφάλι μας, γνώριμα και αγαπημένα – αλλά έτοιμα πάντα να εξαφανιστούν πριν ξυπνήσουμε το πρωί. Σε αυτά τα χρόνια του φόβου, της κόπωσης, του πάγου και των απανωτών αδιεξόδων, τα λόγια αυτά μπορεί να ακούγονται ειρωνικά, σαρκαστικά. Μπορεί, όμως, με την απόλυτη απλότητά τους, να είναι και σημαία ομορφιάς και αισιοδοξίας την εποχή της μεγάλης μελαγχολίας. «Λίγο ακόμα/ θα ιδούμε τις αμυγδαλιές να ανθίζουν/ τα μάρμαρα να λάμπουν στον ήλιο/ τη θάλασσα να κυματίζει». Η χώρα είναι και η χαρά μας, και έχουμε το προνόμιο να μπορούμε να τη χαρούμε. Αλλά αυτή είναι και η μεγάλη πρόκληση – πρέπει να αγωνιστούμε για να φθάσουμε εκεί όπου μπορούμε να δούμε τι έχουμε: τη φύση, τον ρου της Ιστορίας και των εποχών. Για να δούμε, πρέπει να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα. Οταν δούμε, ίσως αλλάξουμε. Ισως η προσπάθεια είναι αυτό που μας λείπει. Ισως η έλλειψη προσπάθειας είναι αυτό που μας λυγίζει, μας γονατίζει.
Με τα βάρη που μας φόρτωσε ο προηγούμενος χρόνος, με τις θύελλες του νέου μπροστά μας, με τις πληγές από την ανεργία, τις κατεστραμμένες επιχειρήσεις και τα μειωμένα εισοδήματα, με ικανότατους ανθρώπους να αλλάζουν επάγγελμα, να μεταναστεύουν ή να βυθίζονται στην απελπισία, τι σημασία έχουν τα μάρμαρα, οι αλλαγές των εποχών και η αιώνια θάλασσα; Ολα υπήρχαν πριν απ’ εμάς, υπήρχαν τις εποχές της αφθονίας, θα υπάρχουν και μετά απ’ εμάς. Το ζήτημα, όμως, δεν είναι τι υπάρχει, τι υπήρχε και τι θα υπάρξει – αλλά το τι κάνουμε εμείς. Βλέπουμε; Σηκωνόμαστε; Καταλαβαίνουμε; Σκέφτομαι αυτά όχι ως φιλόλογος, ούτε υποδύομαι τον ψυχολόγο ή τον πολιτικό. Προσπαθώ να καταλάβω γιατί δεν μπορούμε να ξεκολλήσουμε από τον βάλτο της κρίσης. Γιατί έχουμε παραδοθεί σε αυτή τη μοίρα, εξαρτώμενοι από τις αποφάσεις αδιάφορων έως μοχθηρών ξένων, σαν να μην έχουμε ευθύνη για τη δική μας τύχη;
Αποδεικνύεται ότι είναι εύκολο να κατανοήσουμε το πρόβλημα αλλά δύσκολο να το λύσουμε. Με απλά λόγια, η Ελλάδα πρέπει να τα βγάλει πέρα με τον πλούτο που παράγει, με τις υπηρεσίες που πουλάει. Δηλαδή, πρέπει να αυξήσει την παραγωγή για να μπορεί να συντηρεί έναν πληθυσμό που γηράσκει. Για να το πετύχει αυτό, χρειάζονται επενδύσεις αλλά και μετανάστες που θα αναπληρώσουν το δημογραφικό μας έλλειμμα. Απαιτείται, λοιπόν, σταθερή και χαμηλότερη φορολόγηση και αξιόπιστο νομικό πλαίσιο ώστε να προσελκύσουμε επενδύσεις, καθώς και να προσφέρουμε ποιότητα ζωής και οικονομικές ευκαιρίες που όχι μόνο θα κρατήσουν Ελληνες από το να φεύγουν, αλλά θα φέρουν ανθρώπους από άλλες χώρες που θα θέλουν να ζουν εδώ και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της χώρας. Τι χρειαζόμαστε, λοιπόν; Σταθερότητα, δικαιοσύνη και στρατηγική. Ετσι θα επιστρέψει η ελπίδα. Εάν η ελπίδα συνδυαστεί με την ευνομία, τίποτα δεν θα μπορεί πια να εμποδίσει την πρόοδο των Ελλήνων.
Αντί για ελπίδα και ευνομία, όμως, είμαστε δέσμιοι της αυθαιρεσίας και της απραξίας. Η σταθερότητα απαιτεί τη θέσπιση κανόνων και την απλοποίηση νόμων και διαδικασιών, ώστε να μη διαταράσσεται από την παρέμβαση κυβερνητικών ή κρατικών παραγόντων. Η δικαιοσύνη θέλει, πέρα από την άψογη λειτουργία των δικαστικών θεσμών, την αξιολόγηση, την ισότητα και τον σεβασμό όλων των πολιτών και κατοίκων της χώρας σε κάθε επίπεδο. Οταν η σταθερότητα και η δικαιοσύνη απειλούν το σύστημα που εδραιώθηκε εδώ και πολλά χρόνια, δεν μπορούμε να ελπίζουμε ότι αυτό το σύστημα θα υιοθετήσει οποιαδήποτε σοβαρή στρατηγική για να ξεφύγουμε από το τέλμα. Ετσι, σε όλα τα χρόνια της κρίσης, όσο και αν κάποιοι έκαναν προσπάθειες, άλλοι επένδυαν στα παραμύθια τα οποία είχαν παραπλανήσει τους περισσότερους εδώ και καιρό.
Αρχές του 2017 και δεν γνωρίζουμε εάν η ατελείωτη κρίση έχει αποδείξει στους περισσότερους απ’ εμάς ότι δεν μπορούμε να επιμένουμε σε αποτυχημένα μοντέλα συμπεριφοράς και πολιτικής φαυλότητας· ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε από ξένους να μας καθοδηγούν, ώστε να μπορούμε να κατηγορούμε αυτούς και όχι τους εαυτούς μας για τη δική μας δυστυχία. Βλέποντας τα λάθη των Ευρωπαίων ταγών, την τραγική έλλειψη ηγεσίας σε όλο τον κόσμο, ας καταλάβουμε ότι δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να πάρουμε πάνω μας την ευθύνη για το μέλλον μας. Ουδείς άλλος μπορεί να ενδιαφέρεται περισσότερο για εμάς. Λίγο ακόμα και θα θελήσουμε να σηκωθούμε. Ελπίζω να το θέλουμε τόσο, που τίποτα δεν θα μας σταματάει.