Οταν η νέα αρχιτέκτονας Νιχάν Τζουτζέογλου σχεδίαζε με τους δικούς της την οικογενειακή έξοδο το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, απέκλεισε αμέσως την παραλιακή ζώνη του Ορτάκιοϊ, όπου βρίσκεται το κλαμπ «Reina». Τα χειρότερα σενάρια βασάνιζαν το μυαλό της.
Κι ας είναι μόνο 31 ετών. «Σκεφτόμουν ότι αν δοκίμαζαν ένα χτύπημα, όπως στο Παρίσι ‘Ή πιο πρόσφατα στην Κωνσταντινούπολη, οι πιθανότητες ήταν να γίνει εκεί. Ετσι, τη στιγμή της επίθεσης βρισκόμουν με την οικογένειά μου σε ένα κλαμπ στο Μπεσίκτας, μόλις τέσσερα χιλιόμετρα από το “Reina”. Μέσα σε λίγα λεπτά το τηλέφωνο χτύπησε, η γιορτή μας σταμάτησε και επιστρέΨαμε σοκαρισμένοι στο σπίτι…».
Το κλαμπ «Reina» που χτυπήθηκε το περασμένο Σάββατο, τις πρώτες ώρες του 2017, δεν είναι ένα οποιοδήποτε νυχτερινό κέντρο της Κωνσταντινούπολης. Σε μία από τις προνομιακές ζώνες της αχανούς μητρόπολης, πάνω στον Βόσπορο, με δική του προβλήτα για να καταφθάνουν ανενόχλητοι με τα ιδιωτικά τους σκάφη εύποροι Τούρκοι και ξένοι VIPs, και με θέα την επιβλητική γέφυρα που μετονομάστηκε πρόσφατα σε Μαρτύρων της 15ης Ιουλίου, μετά το πρόσφατο πραξικόπημα, το «Reina» είναι ένα σύμβολο κύρους και ισχύος στην Κωνσταντινούπολη, η οποία εκτοξεύτηκε οικονομικά την πρώτη δεκαετία του 2000 και συνέχιζε με την ίδια ορμή μέχρι το 2016, όταν άνοιξε ένας κύκλος αίματος με διαδοχικές τρομοκρατικές επιθέσεις και εκατοντάδες νεκρούς. Ενας κύκλος που δεν λέει να κλείσει.
O Οϊτούν Μπερκτάν, σχεδιαστής εσωτερικών χώρων, έχει βρεθεί αρκετές φορές στο «Reina», αν και δεν ανήκει στην τυπική πελατεία του κλαμπ. Αλλά χιλιάδες Τούρκοι της μεσαίας τάξης έχουν επισκεφτεί το περιζήτητο νυχτερινό κέντρο με κάθε είδους αφορμές: εταιρικές εκδηλώσεις, δεξιώσεις για βαφτίσια, πάρτι αποφοίτησης, κ.λπ. Ο ίδιος ερμηνεύει τη νέα επίθεση ως έναν ακόμα «φθηνό τρόπο» των τρομοκρατών να διχάσουν τον τουρκικό λαό: στη μία πλευρά οι άνθρωποι που είναι πιο κοντά στη θρησκεία και στην άλλη οι λιγότερο κοντά. «Το “Reina”, αν και προσωπικά δεν αποτελεί τον ιδανικό μου προορισμό για έξοδο το βράδυ, είναι ένα είδος συμβόλου για ξένους επισκέπτες και Τούρκους πολίτες με έναν πιο σύγχρονο τρόπο ζωής». Ο Μπερκτάν πιστεύει ότι αυτή είναι η στιγμή για τους συμπατριώτες του να σταθούν ο ένας δίπλα στον άλλο με αιχμή τις αξίες της κατανόησης και της ανοχής, χαρακτηριστικά που έχουν αναδείξει την Τουρκία στο πιο φιλελεύθερο έθνος στον ισλαμικό κόσμο.
Ζητάω από τον δικηγόρο Βασίλη Μπαλάση, συχνό επισκέπτη της Πόλης, να μας δώσει το κοινωνικό στίγμα του «Reina». «Η τουρκική κοινωνία είναι μια πολύ ταξική κοινωνία και το “Reina” απευθυνόταν σε ένα πολύ συγκεκριμένο κοινό. Εκεί έβλεπες όλη την άρχουσα τάξη της Τουρκίας με κεμαλικές καταβολές. Δεν θα ξεχάσω ότι σε μία από τις πρώτες φορές που είχα βρεθεί εκεί με είχε εντυπωσιάσει το πόσα πολλά ελληνικά τραγούδια είχαμε ακούσει: Πάριο, Ρέμο, Μαρινέλλα, Νταλάρα κ.ά. Επίσης μου είχε κάνει αίσθηση η ασφάλεια μέσα και έξω από το κλαμπ, με προσωπικούς σωματοφύλακες να συνοδεύουν πελάτες από χώρες του Καυκάσου και όχι μόνο. Σε κάθε περίπτωση, στο “Reina” αποκλείεται να έβλεπες ισλαμιστές. Είναι ένα σύμβολο κοσμοπολιτισμού με Τούρκους που ακολουθούν έναν εντελώς δυτικό τρόπο ζωής».
Για τη Νιχάν Τζουτζέογλου το «Reina» είναι ένα από τα πιο γνωστά κλαμπ της Πόλης, με διεθνή πελατεία ανώτερης τάξης και θέα τον πανέμορφο Βόσπορο. «Για κάποιους ήταν μια συνηθισμένη βραδινή έξοδος. Για μένα και τους ανθρώπους της γενιάς μου, όμως, ήταν μια πολύ δυνατή και καλά φυλαγμένη ανάμνηση. Για εμάς, τους αποφοίτους δημόσιου πανεπιστημίου της Τουρκίας, ήταν η βραδιά της αποφοίτησης. Η νύχτα που συμβόλιζε το τέλος των φοιτητικών δυσκολιών και την αρχή κάτι νέου, ίσως καλύτερου. Οποιο και να ήταν το στυλ σου, η οικονομική σου επιφάνεια, οι απόψεις σου, το βράδυ της αποφοίτησης ήμασταν όλοι εκεί».
Και το αύριο; «Συνηθίζουμε σιγά σιγά στην Τουρκία να βάφονται οι αναμνήσεις μας με αίμα. Από το βράδυ της Πρωτοχρονιάς υπάρχει ένα μεγάλο κενό στην καρδιά μου, που με αφήνει μουδιασμένη και ανίκανη να πω το οτιδήποτε εκτός απ’ τις προσευχές μου για τα θύματα και τις οικογένειές τους. Τα ερωτηματικά σίγουρα θα μας βασανίζουν όλους, όπως άλλωστε και κάθε φορά μετά από ένα τέτοιο γεγονός. Γιατί τόσες ελλείψεις στην ασφάλεια, παρ’ όλα τα σημάδια και τις πολλές προειδοποιήσεις;».
Ο Αλέξανδρος Χαρκιολάκης, διευθυντής της Μουσικής Βιβλιοθήκης «Erol Üçer», λέκτορας Ιστορικής Μουσικολογίας στο ΜΙΑΜ – Istanbul Technical University και μόνιμος κάτοικος της Πόλης τα τελευταία τέσσερα χρόνια, είναι πεπεισμένος ότι αυτός «ο περίφημος κοσμοπολιτισμός για τον οποίο μιλάνε πολλοί υπάρχει μονάχα σε φαντασιακό επίπεδο. Τείνω να πιστέψω ότι ο μικρομεσαίος νοικοκύρης πολίτης δεν βλέπει και με ιδιαίτερη συμπάθεια όλα αυτά τα δυτικά, ξενόφερτα έθιμα. Είναι συντηρητικός και θα προτιμούσε όλα να είναι οργανωμένα γύρω από τις τουρκικές παραδόσεις, που προφανώς συμπίπτουν κατά πολύ με τις μουσουλμανικές».
Για την ιστορικό τέχνης Ιριδα Κρητικού το «Reina» είναι μια ανάμνηση ωραίας ζωής που τώρα βάφτηκε με αίμα. «Τον Αύγουστο του 2010 βρέθηκα πρώτη φορά στο περίφημο “Reina” γιορτάζοντας με τους φίλους μου τα εγκαίνια μιας αξέχαστης έκθεσης. Τα φώτα στην απέναντι όχθη, οι φουτουριστικές γέφυρες, τα μουσικά παντρέματα και τα κοκτέιλ με το κάρδαμο και το τριαντάφυλλο να παντρεύουν κι εκείνα ιδανικά τη Δύση με την Ανατολή, τα νεαρά ξέγνοιαστα ζευγάρια, ο χορός, οι αγκαλιές και τα φιλιά που είχα δει να πρωταγωνιστούν στα έργα του φίλου μου Dogan, ήταν όλα εκεί, σε έναν τόπο που ήταν απλώς ο συναρπαστικός εαυτός του». Η επόμενη μέρα; «Τον τελευταίο χρόνο, τα στέκια που αγαπήσαμε έκλεισαν το ένα μετά το άλλο, οι δρόμοι σκοτείνιασαν κι ο φόβος ξέκανε τις προσδοκίες και τις απόπειρες, τις προσμονές και τις αναμνήσεις μας. Το αποτρόπαιο χτύπημα στο “Reina” με κράτησε άγρυπνη το βράδυ της Πρωτοχρονιάς. Οι νέοι άνθρωποι από όλο τον κόσμο που χάθηκαν εκεί θα μπορούσαν να είναι οι δικοί μου απαρηγόρητοι, σήμερα, φίλοι. Οι προσδοκίες τους τη βραδιά που έμπαιναν να διασκεδάσουν εκεί είναι μέρος της πόλης που έμαθα να αγαπώ. Αυτό που υπήρξε είναι τόσο δύσκολο να αποδεχτείς ότι δεν υπάρχει πια… Κι αν η Κωνσταντινούπολη δεν μένει πλέον εδώ, πού κατοικούν οι φίλοι που αφήσαμε πίσω; Εκείνους σκέφτομαι τώρα, πολύ περισσότερο από τη δική μου χαμένη πόλη».