Με στραμμένο το βλέμμα στην επόμενη ημέρα μετά την ανάληψη των προεδρικών καθηκόντων των ΗΠΑ από τον κ. Ντόναλντ Τραμπ, βρίσκεται η Αθήνα. Το ελληνικό ενδιαφέρον εστιάζεται στη στάση που θα τηρήσει η νέα διοίκηση στα ελληνοτουρκικά, στο Κυπριακό, στις περιφερειακές εξελίξεις, αλλά και στο μείζον ζήτημα της αξιολόγησης, τόσο υπό το πρίσμα της συμμετοχής (ή μη) του ΔΝΤ στο πρόγραμμα όσο και στη γενικότερη φιλοσοφία του κ. Τραμπ έναντι των οικονομικών προβλημάτων της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης.
Τις τελευταίες εβδομάδες η απουσία των ΗΠΑ ήταν αισθητή σε ζητήματα όπως το Κυπριακό, όπου μέχρι πρότινος η αμερικανική ανάμειξη ήταν έντονη και αρκετά ουσιαστική. Το «δόγμα Τραμπ», πέρα από τις έντονες δημόσιες τοποθετήσεις του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ, παραμένει ένα μυστήριο και για την Αθήνα, η οποία θεωρεί ότι ήδη από τους πρώτους μήνες, η αλλαγή στον Λευκό Οίκο θα αποτυπωθεί και στις γενικότερες εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή.
Τις αμερικανικές προθέσεις έσπευσε να βολιδοσκοπήσει στο πρόσφατο ταξίδι του στη Νέα Υόρκη ο υπουργός Εξωτερικών κ. Ν. Κοτζιάς. Με δεδομένα τα αποτελέσματα που σημειώθηκαν στη Διεθνή Διάσκεψη για το Κυπριακό στη Γενεύη, γίνεται σαφές ότι το ουσιώδες σκέλος των επαφών του κ. Κοτζιά στη Νέα Υόρκη δεν αφορούσε τις συναντήσεις με τον Τούρκο ομόλογό του κ. Μεβλούτ Τσαβούσογλου και το Γ.Γ. του ΟΗΕ κ. Αντόνιο Γκουτιέρες, αλλά εκείνες που είχε με σειρά στενών συνεργατών του κ. Τραμπ.
Στο Trump Tower
Το απόγευμα της Παρασκευής, 6 Ιανουαρίου, ο κ. Κοτζιάς έγινε δεκτός στο «Trump Tower» από τον κ. Μάικλ Φλιν, νέο σύμβουλο εθνικής ασφαλείας του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ. Στη σχεδόν δίωρη συνάντηση συμμετείχε και η αναπληρώτρια σύμβουλος εθνικής ασφαλείας κ. Κέι Τι Μακφάρλαντ, μία από τις πιο έντονες παρουσίες του προεκλογικού αγώνα που έδωσε ο Αμερικανός μεγιστάνας στην επιτυχημένη προσπάθειά του να διεκδικήσει την προεδρία των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εξωτερικών, αρχικά η συνάντηση του νέου Αμερικανού αξιωματούχου με τον κ. Κοτζιά επρόκειτο να διαρκέσει ένα ημίωρο, ωστόσο το εύρος των θεμάτων που καλύφθηκαν οδήγησε τελικά τον κ. Φλιν να τροποποιήσει το πρόγραμμά του.
Τελικά, στο δωμάτιο της συνάντησης προσήλθαν και ο νέος προσωπάρχης του Λευκού Οίκου κ. Ράινς Πρίμπους, καθώς και ο κ. Τζορτζ Τζιτζίκος, στενός συνεργάτης του νέου προέδρου των ΗΠΑ.
Οι ίδιες πηγές ανέφεραν ότι ο κ. Φλιν έδειξε να ενδιαφέρεται ιδιαιτέρως για τις ελληνικές απόψεις ως προς την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο. Μάλιστα, τον κ. Φλιν συνόδευαν συνεργάτες του οι οποίοι κρατούσαν εκτενείς σημειώσεις όσων έλεγε ο Ελληνας υπουργός.
Κυρίως, ο κ. Κοτζιάς εισέπραξε μια διάθεση μάλλον εμβάθυνσης της εμπλοκής των ΗΠΑ στο γεωπολιτικό παίγνιο της Ανατολικής Μεσογείου, παρά απόσυρσής τους. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο κ. Φλιν έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το σχήμα τριμερών και –εν καιρώ– τετραμερών συνεργασιών τις οποίες αναπτύσσει η Ελλάδα στην περιοχή με το Ισραήλ, την Κύπρο, την Αίγυπτο και τον Λίβανο, αλλά και τον Οργανισμό που φιλοδοξεί να δημιουργήσει στην Ανατολική Μεσόγειο ο κ. Κοτζιάς (σαν έναν «ΟΑΣΕ» της περιοχής, όπως διεφάνη τον περασμένο Σεπτέμβριο από τη Διάσκεψη της Ρόδου για την ασφάλεια).
Από το ραντεβού του κ. Κοτζιά με τον κ. Φλιν και την κ. Μακφάρλαντ προέκυψε, επίσης, αβίαστα το συμπέρασμα του αυξημένου ενδιαφέροντος που αναμένεται να αποδώσουν οι ΗΠΑ του κ. Τραμπ στην Αίγυπτο, ως πυλώνα σταθερότητας στην περιοχή. Η Αίγυπτος του κ. Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι στηρίζεται ήδη όχι μόνο από τις ΗΠΑ αλλά και τη Ρωσία, καθώς και άλλες δυνάμεις, όχι μόνο για τον ρόλο της στο Σινά, αλλά και έναντι της αποσταθεροποιημένης Λιβύης. Η κατανόηση των ελληνικών θέσεων, σε συνδυασμό με την «φιλοαιγυπτιακή» στάση του κ. Τραμπ δεν σημαίνει, βεβαίως, ότι ο κ. Φλιν είναι a priori αρνητικός έναντι της Τουρκίας. Υπενθυμίζεται πως είχε δημοσίως ταχθεί υπέρ της έκδοσης του Φετουλάχ Γκιουλέν στην Αγκυρα, ενώ εταιρεία του συνεργαζόταν με Ολλανδό επιχειρηματία ο οποίος είχε συμβόλαια με την κυβέρνηση Ερντογάν. Παράλληλα, βεβαίως, ο απόστρατος αντιστράτηγος του αμερικανικού στρατού κ. Φλιν είναι και εκ των ένθερμων υποστηρικτών της κουρδικής αυτονομίας και αυτοδιάθεσης στη Συρία και στο Ιράκ.
Σε κάθε περίπτωση, όσοι γνωρίζουν την περίπλοκη αμερικανική πραγματικότητα, αντιλαμβάνονται ότι η εξωτερική πολιτική της υπερδύναμης δεν χαράσσεται με βάση τα προσωπικά χαρακτηριστικά των πολιτικών ή μη μόνιμων στελεχών που διαχειρίζονται υπεύθυνα πόστα, αλλά με αποκλειστικό γνώμονα τα στενά εννοούμενα εθνικά συμφέροντα.
Oι δίαυλοι
Ο κ. Κοτζιάς, με τη βοήθεια του κ. Κ. Κούτρα, γενικού προξένου της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη, είχε και άλλες επαφές, σε μια γενικότερη προσπάθεια να διατηρήσει ανοιχτούς και ανανεωμένους τους ελληνικούς διαύλους στις ΗΠΑ σε διάφορα επίπεδα (π.χ. με το εβραϊκό λόμπι). Ο κ. Κοτζιάς ζήτησε από τους συνεργάτες του κ. Τραμπ να διερευνήσουν τη δυνατότητα πραγματοποίησης συνάντησης και με τον ομόλογό του, όταν αυτός, βεβαίως, οριστεί.
Σε διπλωματικό επίπεδο στην Αθήνα αναμένουν με ενδιαφέρον και τα πρόσωπα που θα αντικαταστήσουν έμπειρους Αμερικανούς διπλωμάτες και απόστρατους αξιωματικούς σε σημαντικά, καίρια και για τα ελληνικά συμφέροντα, πόστα. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο του κ. Ντακ Λιουτ, μονίμου αντιπροσώπου των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, ο οποίος επιστρέφει αυτή την εβδομάδα στο σπίτι του στη Βιρτζίνια, έπειτα από απόφαση του κ. Τραμπ να αντικαταστήσει μια σειρά διπλωματικών στελεχών ανά την υφήλιο.
Ρόλος – κλειδί
Ρόλο στη νέα αμερικανική διοίκηση υπό τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ εκτιμάται ότι θα έχει ο Ελληνοαμερικανός σύμβουλός του, Τζορτζ Παπαδόπουλος, ένα από τα πρόσωπα της προεκλογικής εκστρατείας του κ. Τραμπ. Πληροφορίες πέραν του Ατλαντικού αναφέρουν την πιθανότητα ο κ. Παπαδόπουλος να αναλάβει καθήκοντα ειδικού απεσταλμένου και συντονιστή για τα ενεργειακά, θέση με ξεχωριστόό ενδιαφέρον για την Ελλάδα.
Το Κυπριακό και το ενεργειακό
Η εγκατάσταση του κ. Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο στις 20 Ιανουαρίου δημιουργεί στην Αθήνα προσδοκίες για βελτίωση των συνθηκών και στο Κυπριακό. Κάποιοι στην ελληνική πλευρά θεωρούν ότι η διοίκηση (administration) του Στέιτ Ντιπάρτμεντ προωθούσε έναν ταχύ σχεδιασμό, ο οποίος εν κατακλείδι δεν ανταποκρινόταν στις προσδοκίες της Αθήνας και της Λευκωσίας για το είδος επίλυσης του Κυπριακού. Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα αφορά τις βάσεις που προτεινόταν να δημιουργηθούν στο νησί, ιδέα αμερικανικής πατρότητας, την οποία ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Ν. Αναστασιάδης πληροφορήθηκε σε όλη την έκτασή της στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Σε κάθε περίπτωση, τον τελευταίο μήνα η αμερικανική πλευρά είχε σχεδόν αποσυρθεί από το διπλωματικό παρασκήνιο για τη Διάσκεψη της Γενεύης, αφήνοντας ανοιχτό το πεδίο για άλλες δυνάμεις και κυρίως τη Βρετανία, ως εγγυήτρια δύναμη.
Ουδείς μπορεί να γνωρίζει ποια στάση θα τηρήσει η κυβέρνηση του κ. Τραμπ στο ζήτημα του Κυπριακού. Ωστόσο, είναι απολύτως δεδομένο ότι οι ΗΠΑ δεν θα αποχωρήσουν εύκολα από μια περιοχή του κόσμου, όπως η Ανατολική Μεσόγειος, στην οποία διαδραματίζεται –εκτός των άλλων– και ένα πολύ σημαντικό ενεργειακό παιχνίδι. Βρίσκεται στη βάση της αμερικανικής φιλοσοφίας στην περιοχή το γεγονός ότι το φυσικό αέριο της Ανατ. Μεσογείου συνιστά εμπλουτισμό των ενεργειακών πηγών της Ευρώπης, ως εκ τούτου και απεξάρτησής της από τις ρωσικές εισαγωγές…