Ηταν ευτυχής συγκυρία ότι ο Ακης Τσοχατζόπουλος δεν αποφυλακίστηκε ακόμη. Ετσι, στο γεύμα του Σαββάτου που παρέθεσε η πρόεδρος Φώφη προς τιμήν των παλαιών θρύλων του ΠΑΣΟΚ, δεν ετέθη ζήτημα αν η πρόσκληση εξαιρούσε τυχόν καταδικασθέντες για ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος, προερχομένου από την κατ’ εξακολούθηση παθητική δωροδοκία εις βάρος του ελληνικού Δημοσίου. Ούτως ή άλλως, η ατμόσφαιρα ήταν ευχάριστη και ελαφρά. Συνέβαλε, προφανώς, ο ενθουσιασμός της προηγούμενης ημέρας για την προσχώρηση του Ιλχάν Αχμέτ στη Δημοκρατική Συμπαράταξη.
Οσοι έχουν απομείνει από το παρελθόν του ΠΑΣΟΚ ήσαν εκεί. Ζωντανά τοτέμ, όπως ο Γιώργος Παπανδρέου, στα οποία οι πασόκοι δεν πιστεύουν απαραιτήτως, αλλά τα σέβονται εκ παραδόσεως· πολύτιμες αρχαιότητες, όπως ο Απόστολος Κακλαμάνης, ο οποίος αφήνει πια τα μαλλιά του στο φυσικό τους λευκό (παλαιότερα τα γκριζάριζε ελαφρώς)· και πλήθος υποδεεστέρων θεοτήτων: Κατσιμπάρδης, Καστανίδης, Μαγκούφης, Σουλαδάκης, Ρέππας, Καρχιμάκης, Ανουσάκη, Ξυνίδης, μέχρι και ο περιβόητος Πιπεριάς της ΔΕΗ ήταν εκεί. Με τόσες και τέτοιες παρουσίες, ήταν φυσικό η Φώφη να διευκρινίσει ρητώς ότι «δεν ήταν εκδήλωση μνήμης» (δηλαδή, μνημόσυνο)· ήταν, εξήγησε, πολιτικό γεγονός, με στόχο την ανασυγκρότηση της δημοκρατικής παράταξης. Υπό την προοπτική αυτή, ήταν χρήσιμο ότι η πρόεδρος είχε συγκεντρώσει εκεί όλα τα ερείπια του παρελθόντος, ώστε οι σχεδιαστές της ανασυγκρότησης να δουν τι θα τα κάνουν ή, έστω, να πάρουν ιδέες από το μεγαλείο του παρελθόντος.
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος δεν πήγε στο γεύμα, αλλά ούτε και έκανε τη χάρη σε όσους περίμεναν να στραφεί δημοσίως κατά της επιστροφής του Γιώργου. Είναι πολύ έξυπνος ο Βενιζέλος κι επίσης περιφρονεί τόσο βαθιά τον Γιώργο, ώστε ποτέ δεν θα του έκανε την τιμή να τον τοποθετήσει στο δικό του επίπεδο, με ένα τελεσίγραφο του τύπου «εγώ ή εκείνος». Απουσίαζαν, επίσης, οι Α. Διαμαντοπούλου, Γ. Φλωρίδης και Γ. Ραγκούσης, οι οποίοι ξεκίνησαν τη δική τους κίνηση. Απουσίαζε και ο Κώστας Σημίτης, όπως ήταν φυσικό – φυσικό, διότι δεν γίνεται να είσαι 80 ετών, να έχεις διατελέσει πρωθυπουργός επί 8 χρόνια και να πηγαίνεις να καθίσεις στο τραπέζι με τον Πιπεριά ή τον Καρχιμάκη…
Η φιλοδοξία είναι γενικώς απαραίτητη, γιατί χωρίς λίγη από αυτήν δεν πας πουθενά στη ζωή· εξίσου απαραίτητο, όμως, είναι η φιλοδοξία να υπόκειται στον έλεγχο του μέτρου. Υποχρεώνομαι να υπενθυμίσω κάτι τόσο αυτονόητο και κοινότοπο, επειδή η πρόεδρος Φώφη ανακοίνωσε τη φιλοδοξία της «να γίνει ξανά το ΠΑΣΟΚ πλειοψηφικό ρεύμα». Λίγα πράγματα μπορούμε να προβλέψουμε με βεβαιότητα σε αυτήν τη ζωή, το ένα είναι ότι το ΠΑΣΟΚ δεν θα ξαναγίνει ποτέ εκείνο που ήταν. Το σημερινό ΠΑΣΟΚ συγκεντρώνει όσους συστηματικά αποφεύγουν να αντιμετωπίσουν το υπαρξιακό δίλημμα ολόκληρου του χώρου εκείνου, τον οποίον κάποτε το ΠΑΣΟΚ εκπροσωπούσε σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα. Συγκεκριμένα, το δίλημμα μεταξύ ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας και ριζοσπαστικού σοσιαλισμού του τύπου που εμφανώς δεν έχει θέση στη σημερινή Ευρώπη.
Η απάντηση του ΠΑΣΟΚ που απομένει δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Η «δημιουργική φυγή στο μέλλον» που υπόσχεται η πρόεδρος είναι, στην πραγματικότητα, η υποχώρηση στον κόσμο που υπήρχε προτού η πραγματικότητα θέσει το δίλημμα. Οι μόνοι από τον χώρο που δείχνουν με τη στάση τους και τις θέσεις τους τα τελευταία χρόνια να απαντούν στο δίλημμα προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας ήσαν εκείνοι που δεν πήγαν στη συγκέντρωση του Σαββάτου. Υπό το πρίσμα αυτό, είχε δίκιο ο Δ. Κρεμαστινός, ο οποίος επιχειρώντας να εξηγήσει γιατί ήταν σημαντική η συγκέντρωση των ζώντων υπολειμμάτων του ΠΑΣΟΚ, είπε: «Για να δει ο κόσμος ότι το DNA του ΠΑΣΟΚ που αγάπησε δεν έχει αλλοιωθεί. Είναι σημαντικό αυτό, δεν έχει αλλοιωθεί». Περισσότερο δίκιο και από όσο φανταζόταν ο ίδιος, διότι αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ: το DNA του…
Σχεδόν ποίηση
Από όλα αυτά που γράφονται και λέγονται, ίσως το πλέον αξιομνημόνευτο είναι η δήλωση της Ραχήλ (Προβατίνας) Μακρή, σχετικά με το κόμμα που προτίθεται να ιδρύσει: «Θα έχει τα χαρακτηριστικά που έχω και εγώ ως πολιτικός και ως άνθρωπος». Για όσους έχουν εικόνα του προσώπου, νομίζω ότι σπανίως συναντάμε σε παρόμοια ένταση και βάθος το θλιβερό και το κωμικό μέσα σε μία δήλωση.
Στου Ντόναλντ
Η τελετή ορκωμοσίας του Τραμπ θα είναι από τις λιγότερο λαμπρές, όσον αφορά την παρουσία διασημοτήτων. Στη σατιρική εκπομπή «Satuday Night Live», λ.χ., όπου ο Αλεκ Μπόλντουιν μιμείται κατά τρόπο ξεκαρδιστικό τον Τραμπ, ειπώθηκε ότι «θα παραστούν η Αντζελίνα Τζολί και ο Ράιαν Γκόσλινγκ, με ευγενή χορηγία του Μουσείου Τισό» – για τέτοια κατάσταση μιλάμε λοιπόν. Υπό αυτές τις συνθήκες, όχι μόνο δεν είναι περίεργο, αλλά είναι απολύτως ταιριαστό ότι για την τελετή εξασφάλισε πρόσκληση ο Γιώργος Πατούλης, μέσω ομογενειακών κύκλων, όπως λέγεται. Κρίμα που δεν θα συνοδεύεται από τη σύζυγό του, κάτι το οποίο δεν γνωρίζω αν ανακοινώθηκε, αλλά εγώ το προεξοφλώ – διότι αν είσαι νυμφευμένος με την ωραιότερη, λαμπερότερη και πιο καλόγουστη γυναίκα του Αμαρουσίου, μα και της Πεύκης, δεν την πας στον μουρντάρη Τραμπ, ο οποίος κοκορεύεται για την ευθεία προσέγγισή του στην «προέλευση του κόσμου» (με τους όρους του Γκυστάβ Κουρμπέ). Κρίμα που ο Ντόναλντ δεν μιλάει ελληνικά ούτε ο Γιώργος αγγλικά· αυτοί οι δύο θα μπορούσαν να γίνουν καλοί φίλοι…