«Το άγχος ήταν να βρεθεί προσωπικό, γι’ αυτό σε κάποιες περιπτώσεις έγινε χονδρική αποτίμηση των αναγκών». Με αυτή τη φράση, στέλεχος υπουργείου που είχε παρακολουθήσει την εξέλιξη της στελέχωσης δομών φιλοξενίας προσφύγων με υπαλλήλους μέσω του ΟΑΕΔ, περιγράφει τις αστοχίες κατά τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του προγράμματος.
Η τοποθέτηση εργαζομένων σε κέντρα προσωρινού χαρακτήρα που σε λίγους μήνες άδειασαν από πρόσφυγες (όπως συνέβη σε Χέρσο, Δράμα, Γιαννιτσά, Κατερίνη, Ιωάννινα), ήταν μόνο μία από τις παραδοξότητες του προγράμματος. Οπως λέει στην «Κ» και δεύτερη πηγή με γνώση του προγράμματος, η κατανομή του προσωπικού δεν ήταν ορθολογική. Υπήρξε δομή που διέθετε ένα υπηρεσιακό όχημα αλλά της στάλθηκαν έξι οδηγοί. Το αποτέλεσμα εκεί, όπως και σε άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις, ήταν οι οδηγοί να εκτελούν χρέη φύλακα, ή διοικητικά καθήκοντα. Σε κάποιες δομές έφτασαν καθαρίστριες χωρίς να έχει υπολογιστεί κονδύλι για γάντια, μάσκες και άλλα υλικά. Οπου οι δήμοι δεν κάλυψαν το κόστος, ζητήθηκε η συνδρομή άλλων φορέων, με αποτέλεσμα να φτάνουν προμήθειες καθαριότητας ταυτόχρονα από Διεθνή Ερυθρό Σταυρό, Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και μη κυβερνητικές οργανώσεις. Μεταξύ άλλων, στην πορεία προέκυψαν και χωροταξικά προβλήματα, καθώς δεν υπήρχαν παντού γραφεία, αποδυτήρια ή άλλοι χώροι για το επιπλέον προσωπικό που εμφανίστηκε στις δομές.
Κατά τις πρώτες συσκέψεις για την κατάρτιση του περιεχομένου του προγράμματος, το βάρος είχε δοθεί κυρίως στα νησιά, σταδιακά όμως οι αρμόδιοι είδαν να διαμορφώνονται σημαντικές ανάγκες και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Δεν έγινε όμως κάποιος ασφαλής σχεδιασμός: είτε η φυσιογνωμία των δομών στην ενδοχώρα άλλαζε συνεχώς, καθώς ανανεωνόταν ο πληθυσμός τους είτε δεν είχαν τοποθετηθεί ακόμη υπεύθυνοι σε κάθε κέντρο που θα μπορούσαν να εκτιμήσουν τις ανάγκες σε εξειδικευμένο προσωπικό. Γι’ αυτό τον λόγο, όπως φαίνεται και από τις θέσεις που τελικά προκηρύχθηκαν μέσω του ΟΑΕΔ τον περασμένο Ιούνιο, δόθηκε μεγάλο βάρος σε προσωπικό γενικών καθηκόντων. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η δομή στο Χέρσο Κιλκίς (η οποία έχει πάψει να λειτουργεί από το 2017), όπου από τις 60 θέσεις που προκηρύχθηκαν, οι 35 ήταν για υπαλλήλους γενικών καθηκόντων και οι 25 για βοηθητικό προσωπικό καθαριότητας. Τελικά, 58 άτομα εμφανίστηκαν τον Σεπτέμβριο για να εργαστούν εκεί, όμως σύμφωνα με το γραφείο προσωπικού του Δήμου Κιλκίς, ο αριθμός τους ήταν «υπερβολικός» για τις ανάγκες της δομής.
Στην προκήρυξη υπήρχε πρόβλεψη για πενθήμερη εργασία (από Δευτέρα έως Σάββατο), ενώ όσοι δούλευαν σε hotspot μπορούσαν να λάβουν προσαύξηση για νυχτερινή εργασία «με τη σύμφωνη γνώμη τους». Αυτή η παράμετρος δημιούργησε σύγχυση σε κάποιες περιπτώσεις και χρειάστηκαν διευκρινιστικές οδηγίες από τον ΟΑΕΔ.
Ηδη έχουν ξεκινήσει δειγματοληπτικοί έλεγχοι από κλιμάκια του ΟΑΕΔ, όπως προβλέπεται από τη διαδικασία, για να διαπιστωθεί εάν τηρούνται οι όροι του προγράμματος. Τα αποτελέσματα αναμένεται να είναι έτοιμα σε έναν περίπου μήνα.
Εκπαίδευση
Ενα ακόμη ζήτημα πάντως ήταν και η εκπαίδευση αυτών των ανθρώπων που θα αναλάμβαναν να εργαστούν με τους πρόσφυγες. Μέσω του προγράμματος, πέρα από οδηγούς ή καθαριστές, προσελήφθησαν και δάσκαλοι, νηπιαγωγοί, κοινωνικοί λειτουργοί. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», στις περισσότερες περιπτώσεις η εκπαίδευσή τους ήταν ελάχιστη ή στοιχειώδης (κράτησε λίγες ημέρες και σε κάποιες δομές έγινε από παλιότερους υπαλλήλους). «Ηταν μια λύση ανάγκης», λέει στην «Κ» άνθρωπος που είχε παρακολουθήσει τον σχεδιασμό του προγράμματος και ζήτησε να μη δημοσιευθεί το όνομά του. «Σχεδιάστηκε βιαστικά για να ξεκινήσει να λειτουργεί».