Απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα που αφορούν στη ρύθμιση του ελληνικού χρέους, όπως ποια μέτρα θα ληφθούν, πότε και πώς θα εφαρμοστούν και τι εξοικονομεί η Ελλάδα αλλά και ποιος επιβαρύνεται, δίνει η «Κ».
1. Θα υπάρξουν περαιτέρω μέτρα στο μέλλον;
– Στην ανακοίνωση της 25ης Μαΐου 2016 το Eurogroup ανέφερε μια πιθανή δεύτερη δέσμη μέτρων, εάν χρειαστεί, μετά την επιτυχή εφαρμογή του προγράμματος από την Ελλάδα. Αυτά είναι τα λεγόμενα μεσοπρόθεσμα μέτρα.
Μακροπρόθεσμα, το Eurogroup έχει συμφωνήσει σε έναν μηχανισμό ασφαλείας, για να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους σε περίπτωση που υλοποιηθεί ένα πιο δυσμενές οικονομικό σενάριο στη χώρα.
2. Ποιες είναι οι κατευθυντήριες αρχές για πρόσθετη ανακούφιση χρέους;
– Το Eurogroup έχει αποκλείσει ονομαστικό «κούρεμα». Επιπλέον, έχει συμφωνήσει ότι τα μέτρα θα πρέπει: να διευκολύνουν την πρόσβαση της Ελλάδας στις αγορές προκειμένου να αντικαταστήσει το χρηματοδοτούμενο από τις κυβερνήσεις χρέος με χρέος που θα χρηματοδοτείται από τον ιδιωτικό τομέα, να ομαλοποιήσει το προφίλ αποπληρωμών, να δώσει κίνητρα στη διαδικασία προσαρμογής, ακόμα και μετά το κλείσιμο του προγράμματος του ESM και να διασφαλίσει ευελιξία, προκειμένου να διευκολύνει την αβέβαιη οικονομική ανάπτυξη και τις εξελίξεις στα επιτόκια στο μέλλον.
3. Ποια βραχυπρόθεσμα μέτρα θα εφαρμοστούν;
– Υπάρχουν τρεις δέσμες βραχυπρόθεσμων μέτρων: Eξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμής, μείωση του επιτοκιακού ρίσκου, άρση της αύξησης του επιτοκιακού περιθωρίου για το 2017.
4. Πώς λειτουργεί η εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμής;
– Η εξομάλυνση του προφίλ αφορά το δεύτερο πρόγραμμα της Ελλάδας (EFSF). Η μέση σταθμισμένη ωρίμανση των δανείων στο πρόγραμμα είχε αρχικά συμφωνηθεί να είναι 32,5 χρόνια. Λόγω ενός αριθμού παραγόντων, αυτό έχει υποχωρήσει στα 28 χρόνια. Η ωρίμανση θα επανέλθει πάλι στα 32,5 χρόνια, ώστε ένας αριθμός από χρονικά σημεία όπου κορυφώνονται οι αποπληρωμές τις δεκαετίες του 2030 και 2040 να μοιραστούν σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
5. Σχετικά με το δεύτερο μέτρο, τη μείωση του κινδύνου στα επιτόκια;
– Υπάρχουν τρία διαφορετικά σχέδια για το δεύτερο μέτρο. Το πρώτο είναι με ανταλλαγή ομολόγων. Για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ο EFSF και ο ESM παρείχαν δάνεια στην Ελλάδα συνολικού ύψους 42,7 δισ. ευρώ. Αυτό δεν έγινε με εκταμίευση χρημάτων, αλλά με τη μορφή χρεογράφων κυμαινόμενου επιτοκίου. Η Ελλάδα χρησιμοποίησε τα χρεόγραφα για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Τα χρεόγραφα θα ανταλλαγούν τώρα με ομόλογα σταθερού επιτοκίου πιο μεγάλης ωρίμανσης. Καθώς τα νέα ομόλογα είναι σταθερού επιτοκίου, η Ελλάδα δεν κινδυνεύει από ενδεχόμενη αύξηση των επιτοκίων. Στις τράπεζες απαγορεύεται να πουλήσουν τα χρεόγραφα κυμαινόμενου επιτοκίου και τα χρεόγραφα σταθερού επιτοκίου στην αγορά, αλλά μπορούν να τα πωλήσουν στην ΕΚΤ. Τα χρεόγραφα που οι τράπεζες έχουν πωλήσει αποκλείονται από την ανταλλαγή. Επειτα από μια συγκεκριμένη περίοδο χρόνου, ο EFSF/ESM θα επαναγοράσει τα χρεόγραφα σταθερού επιτοκίου που οι τράπεζες συνεχίζουν να κατέχουν για να μην είναι εκτεθειμένες στο επιτοκιακό ρίσκο. Αυτό θα γίνει με κεφάλαια που θα αντληθούν από την αγορά. Για να διασφαλιστεί η ομαλή εκτέλεση, η διαδικασία αυτή θα λάβει χώρα σε αρκετές φάσεις σε μια μεγαλύτερη χρονική περίοδο.
Το δεύτερο σχέδιο προβλέπει την είσοδο του ESM σε συμφωνίες ανταλλαγής (swap). Αυτό θα σταθεροποιήσει το συνολικό κόστος χρηματοδότησης του ESM και θα μειώσει τον κίνδυνο η Ελλάδα να χρειαστεί να πληρώσει υψηλότερο επιτόκια στα δάνειά της όταν τα επιτόκια στις αγορές αρχίσουν να αυξάνονται στο μέλλον.
Το τρίτο σχέδιο προβλέπει τον ESM να χρεώνει ένα σταθερό επιτόκιο για ένα μέρος των μελλοντικών εκταμιεύσεων από την Ελλάδα. Αυτό σημαίνει την έκδοση μακροπρόθεσμων ομολόγων τα οποία θα ταιριάζουν στενά με τους χρόνους ωρίμανσης των ελληνικών ομολόγων.
6. Και το τρίτο μέτρο, η άρση της αύξησης του περιθωρίου;
– Η άρση αφορά δόση ύψους 11,3 δισ. ευρώ από το πρόγραμμα του EFSF (δεύτερο πρόγραμμα) που χρησιμοποιήθηκε στην επαναγορά χρέους. Δεν χρεώνεται αυτή τη στιγμή κανένα περιθώριο στο εν λόγω δάνειο, αλλά ένα περιθώριο 2% προβλεπόταν αρχικά από το επόμενο έτος. Αυτό πλέον θα αρθεί για το 2017.
7. Πότε θα αρχίσει η εφαρμογή των μέτρων;
– Η εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμών αναμένεται να εφαρμοστεί στις αρχές του 2017. Τα τρία σχέδια για τη μείωση του κινδύνου στα επιτόκια θα εφαρμοστούν με βάση τις συνθήκες στις αγορές. Η επίσημη απόφαση για την άρση της αύξησης του περιθωρίου για το 2017 ελήφθη την 23η Ιανουαρίου 2017.
8. Τι εξοικονόμηση θα πετύχει η Ελλάδα;
– Στην πλήρη εφαρμογή τους, τα μέτρα αυτά αναμένεται να οδηγήσουν σε σωρευτική μείωση της αναλογίας ελληνικού χρέους προς ΑΕΠ κατά περίπου 20 ποσοστιαίες μονάδες μέχρι το 2060, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ESM στο βασικό σενάριο. Αναμένεται επίσης ότι οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες στην Ελλάδα θα μειωθούν κατά περίπου πέντε ποσοστιαίες μονάδες εντός του ίδιου χρονικού ορίζοντα.
9. Υπάρχει κόστος στα μέτρα, ποιος θα πληρώσει;
– Το προσαρμοσμένο προφίλ αποπληρωμών δεν αναμένεται να έχει επιπλέον κόστος. Το κόστος της άρσης στην αύξηση του περιθωρίου θα αποτελείται από το διαφυγόν κέρδος των κρατών-μελών. Πιθανά κόστη από τα τρία σχέδια για τη μείωση του επιτοκιακού κινδύνου θα ληφθούν από την Ελλάδα. Το Eurogroup έχει θέσει ως προϋπόθεση οι συναλλαγές να μην έχουν άμεση κόστη για άλλες χώρες. Επίσης δεν υπάρχει επιβάρυνση για τις ελληνικές τράπεζες.
10. Γιατί το Eurogroup αποφάσισε να εξετάσει μέτρα ανακούφισης για την Ελλάδα;
– Τα μέτρα επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν μια ευρύτερη ανησυχία ότι οι μελλοντικές πληρωμές χρέους θα επιφέρουν υπέρμετρη επιβάρυνση στις δαπάνες του προϋπολογισμού, καταπνίγοντας την οικονομία. Οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες, το συνολικό ποσό των χρημάτων που χρειάζεται μια χώρα να ξοδεύει μέσα σε ένα έτος σε πληρωμές τόκων και αποπληρωμές χρέους που ωριμάζει, είναι το σημείο αναφοράς που χρησιμοποιείται για να μετριέται αυτό το βάρος.
Το Eurogroup έχει συμφωνήσει ότι, σε ένα βασικό οικονομικό σενάριο, οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδα θα πρέπει να παραμείνουν κάτω από το 15% του ΑΕΠ την περίοδο μετά το πρόγραμμα, μεσοπρόθεσμα και κάτω από το 20% του ΑΕΠ στη συνέχεια.