TED CHIANG
Ιστορίες της ζωής σου
και άλλες ιστορίες
μτφρ.: Δημήτρης Αρβανίτης
εκδ. Κέδρος
Στο διήγημα του Ted Chiang «Η ιστορία της ζωής σου», εξωγήινοι επισκέπτονται τον πλανήτη Γη. Προκειμένου ο στρατός να επικοινωνήσει μαζί τους και να μάθει τους σκοπούς τους (είναι επιστήμονες, εξερευνητές ή έχουν έρθει για τουρισμό;), επιστρατεύεται μια εξέχουσα γλωσσολόγος. Ξεκινώντας από βασικές λέξεις, η γλωσσολόγος καταφέρνει να αποκωδικοποιήσει τον πρωτόγνωρο γλωσσικό τους κώδικα: η ομιλία τους διαφέρει από τη γραφή, η γραφή είναι λογογραφική και όχι αλφαβητική.
Μέσα από τη μελέτη αυτή της γλώσσας και της επικοινωνίας της μαζί τους, φτάνει στο συμπέρασμα ότι οι εξωγήινοι έχουν διαφορετική αντίληψη του χρόνου: για τους εξωγήινους ο χρόνος δεν είναι γραμμικός, αλλά μια έννοια ενιαία, κατά κάποιον τρόπο τα εξωγήινα πλάσματα γνωρίζουν το μέλλον.
Το ίδιο το διήγημα αναπτύσσεται σε περίπου 70 σελίδες με συνεχείς χρονικές ακροβασίες που τονίζεται αυτή η έννοια της μη γραμμικότητας του χρόνου. Και είναι αυτό που ενέπνευσε την ταινία «Arrival», η οποία άνοιξε πρόσφατα στους κινηματογράφους και που δίνει τον τίτλο στην συλλογή οκτώ διηγημάτων του Ted Chiang «Ιστορίες της ζωής σου και άλλες ιστορίες».
Ο Αμερικανός Ted Chiang σήμερα είναι πενήντα ετών. Ξεκίνησε να γράφει επιστημονική φαντασία ως έφηβος. Από τότε έχει εκδώσει δεκατέσσερα διηγήματα και μία νουβέλα. Και παρά τη μικρή σχετικά βιβλιογραφία, έχει καταφέρει να θεωρείται ένας από τους επιδραστικότερους συγγραφείς του είδους. Τα διηγήματά του είναι σμιλεμένα με εντυπωσιακή συνοχή και λεπτομέρεια. Οι ευφάνταστες σκέψεις του εκλογικεύονται και παρουσιάζονται θεμελιωμένες στον αναγνώστη, πατώντας γερά στις επιστήμες ή και σε θρύλους και πλαισιωμένες από ένα ρεαλιστικό κοινωνικό περιβάλλον. Οι ιστορίες του έχουν κριτική ματιά και εκφράζουν ανησυχίες. Και δεν είναι απαραίτητα τοποθετημένες στο μέλλον.
Ο «Πύργος της Βαβυλώνας», που παρουσιάστηκε το 1990 και απέσπασε το σημαντικό βραβείο στον χώρο του sci-fi, το Nebula, αποτελεί την πρώτη του δημοσιευμένη ιστορία, με την οποία αρχίζει και το βιβλίο. Η ιστορία είναι εμπνευσμένη από τον βιβλικό μύθο του Πύργου της Βαβέλ, μόνο που αυτή τη φορά ο Θεός επιτρέπει στον Πύργο να ολοκληρωθεί. Και στο τελείωμά του, αν ήταν οριζόντια στο έδαφος, θα χρειάζονταν δύο μέρες για να περπατήσει κανείς από τη μία άκρη του ώς την άλλη.
Αγγίζει πλέον τον ουράνιο θόλο. Και μεταλλωρύχοι έχουν έρθει για να ανοίξουν μια τρύπα στον θόλο και να φτάσουν στον Θεό – στα όσα θα πρέπει να προσέξουν σε αυτό το εγχείρημα είναι και το να μη βρουν «ταμιευτήρα», εκεί που αποθηκεύει ο Γιαχβέ το νερό της βροχής.
Ο Chiang περιγράφει με ακρίβεια τη ζωή των ανθρώπων στον Πύργο και την προσπάθεια των μεταλλωρύχων να ανέβουν στην κορυφή.
Υπάρχουν κοινωνίες, άνθρωποι που γεννήθηκαν εκεί και δεν έχουν πατήσει ποτέ το πόδι τους στη Γη. Συμβαίνει ένα ατελείωτο ανεβοκατέβασμα: καροτσέρηδες ανεβάζουν τούβλα στην κορυφή και κατεβαίνουν να φέρουν κι άλλα. Και κάνει φριχτή ζέστη όταν περνούν από το επίπεδο του ήλιου.
Η θεματολογία διαφέρει. Στο διήγημα «72 γράμματα» ο Chiang παίζει με τον θρύλο του γκόλεμ και τους αλχημιστές έχοντας ως τόπο δράσης τη Βικτωριανή Αγγλία. Στο «Κατάλαβε» ο ήρωας δέχεται μια θεραπεία η οποία του χαρίζει υπεράνθρωπη νοημοσύνη με αποτέλεσμα να θεωρείται δυνάμει επικίνδυνος και να καταδιώκεται από τη CIA. Το «Σου αρέσει αυτό που βλέπεις;» πραγματεύεται το τι θα γινόταν εάν οι άνθρωποι είχαν την επιλογή να δεχτούν μια θεραπεία που θα έκανε τον εγκέφαλό τους να σταματήσει να διαχωρίζει την ομορφιά από την ασχήμια στις ανθρώπινες φυσιογνωμίες. Ενώ στο «Κόλαση είναι η απουσία του Θεού» η εκδικητικότητα του Θεού και τα θαύματα είναι υπαρκτά· άγγελοι καταφτάνουν συχνά στη Γη και είτε θεραπεύουν είτε τιμωρούν είτε καταστρέφουν –θελημένα και μη– στο πέρασμά τους.
Ο Chiang δηλώνει περιστασιακός συγγραφέας. Μπορεί να περάσει πολύς καιρός για να του έρθει μια ιδέα για ιστορία. Και όταν έχει αυτή την ιδέα θα επιλέξει να την αναπτύξει με σχολαστικότητα. Θα την υφάνει μεθοδικά. Το αποτέλεσμα θα είναι κάτι στιβαρό. Ρεαλιστικό μέσα στην επιστημονική του φαντασία.